حق بر آزادیِ تجمع از جمله آزادی­های فردی است که به شکل گروهی قابلیت اعمال دارد. این حق به عنوان یکی از حقوق بشری از دیرباز در مقاطع تاریخی گوناگون و خصوصا در طول سال­های اخیر در سلسله تجمعات اعتراضی مختلف نقشی جدی از خود نشان داده ­است. از همین رو، واکاوی کارکردهای حق یاد شده می­تواند پر اهمیت جلوه­ کند. به نظر می­رسد کارویژه­های این حق را می­توان در صیانت­گری از دیگر حق­ها و  آزادی­ها و مشا...

انگاره مشارکت مردم در اداره امور کشور، قدمتی به دیرینگی نخستین نمودهای زیستِ گروهی بشر دارد.صرف­ نظر از تبارشناسی ایده مشارکت، برداشت خاص آن (مشارکت سیاسی)،محصول زایش فکر دموکراسی در دوران جدید و به رسمیت شناختن حق حاکمیت یکایک انسا­ن­ها در تعیین سرنوشت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش است. امروزه این حقیقتِ تاریخی گویای آن است که شهروندان حق دارند آزادانه یا به واسطه میثاقی که با دولت دارند...

حقوق پدیدآورندگان آثار، بسیار متنوع هستند. در میان این حقوق، حقوق مالی به منظور تأمین حمایت از زندگی آبرومندانه پدیدآورنده و ترغیب سایرین به خلق آثار ارزشمند، در نظر گرفته شده اند. پدید آورندگان عمدتاً ناگزیرند حقوق مالی خود را به شکلی از اشکال به بهره برداران واگذار نمایند. یکی از مبانی شناسایی حقوق انحصاری پدیدآورندگان آثار نیز در همین امر نهفته است تا هم صاحب اثر بتواند از طریق انتقال حقوق خو...

شرکت در انتخابات و رأی دادن در نظام حقوقی ایران دارای وضعیتی متفاوت با نظام‌های حقوقی دیگر است. در نظام حقوقی ایران که بر مبنای فقه امامیه ترسیم شده است، اعمال حق رأی با مسئولیت افراد در تعیین سرنوشت خویش، مسئولیت افراد در برابر حقوق سایر اشخاص در اجتماع و نیز اقتدار و استواری حکومت اسلامی پیوند خورده است و با توجه به اصل تلازم حق و تکلیف نمی‌توان اعمال حق رأی را امری کاملاً شخصی و حق فردی ارز...

پدیده فساد یکی از مهمترین موانع  بر سر راه تحقق برخی از مصادیق حقوق بشر در جوامع امروزی، بویژه حق بر توسعه محسوب می‌شود. تمرکز قدرت و ثروت عمومی در دست عده­ای محدود، نبود امکان شایسته بازخواست عمومی از دولتمردان و عدم شفافیت در عملکرد ایشان از مهم‌ترین بسترهای بروز فساد محسوب می‎شود. بنابراین جلوگیری از تمرکز قدرت، امکان بازخواست مؤثر از دولتمردان توسط شهروندان و شفافیت در عملکرد آن‌ها، تأث...

مردمسالاری به سه شیوه اجرا می شود: فقط از راه نمایندگان مردم (مردمسالاری غیرمستقیم یا نمایندگی)، نمایندگان و مردم (مردمسالاری نیمه مستقیم) و یا فقط با مشارکت مستقیم مردم (مردمسالاری مستقیم). در قانون اساسی کشورهایی که نظریه ی حاکمیت ملی را پذیرفته اند حکومت مردم تنها از طریق نمایندگان آنها (نمایندگان مجلس، نخست وزیر یا رئیس جمهور) صورت می گیرد در حالی که در دولت هایی که برپایه ی حاکمیت مردم شکل...

این مقاله مدلی را برای بررسی و مقایسة مدرنیته‌های سیاسی در دولت ملت‌ها پیشنهاد می‌کند. پرسش این است که: اگر خطوط متفاوتی برای مدرن شدن سیاسی مردم و دولت‌ها وجود دارد، چگونه می‌توان این خطوط را نشان داد؟ راه‌حل این مطالعه، مکان‌یابی وضعیت سیاسی دولت ملت‌ها در دستگاه مختصاتی با چهار محور و درواقع چهار طیف از تعیین / عدم تعیین حق سرنوشت، توزیع مسالمت‌آمیز / خشونت‌آمیز قدرت، مشارکت محدود / همگانی د...

در فصل اول این نوشتار، به دو دسته از آیات قرآن پرداخته شده است. در دسته نخست، رأى اکثریت بنا بر مبناى کشف حقیقت، بى‏اعتبار شمرده شده است; و در دسته دوم، اعتبار رأى اکثریت بنا بر مبناى حق تعیین سرنوشت، به اثبات رسیده است. نویسنده از این دو دسته آیات، نتیجه مى‏گیرد که قرآن کریم مخالف شدید دو آسیب مهم میان مسلمانان است: نخست، عوام‏زدگى و دنباله‏روى از جوّ غالب در جامعه; و دوم، استبداد، زورگویى و تح...

حق ملت‌ها بر تعیین سرنوشت داخلی، حق مشارکت سیاسی و حقوق وابسته به آن، از جمله حقوق و آزادی‌های سیاسی، و حق انتخاب‌کردن و انتخاب‌شدن، اصل برابری و منع تبعیض، در زمره قواعد معاهداتی و هنجارهای پذیرفته‌شده بین‌المللی هستند که از اصل مشروعیت دموکراتیک منبعث گردیده و سپس به مدد ابزارهای معاهداتی تضمین شده‌اند. طی چند دهه اخیر، کمیته حقوق بشر، کمیسیون‌های اروپایی و آمریکایی حقوق بشر، سازمان همکاری و...

هر انسانی آزاد است و می تواند آزادانه در مورد سرنوشت سیاسی خود تصمیم بگیرد. اساساً تعیین سرنوشت، حق مردم است که به تعیین تقدیر و سرنوشت خود به طور فردی و جمعی بپردازند. در عمل این حق به مردم اجازه می دهد تا وضعیت سیاسی، ساختار سیاسی خویش را رقم بزنند و توانا به تعیین نوع و محتوای ساختار حقوقی وسیاسی کشور خود باشند. لذا، عملی شدن نقش سیاسی مردم مستلزم یک فرآیند دموکراتیک است تا هنگام اجرای آن، ار...