ادبیات عامیانۀ هر قوم نشان ­دهندۀ باورها، اندیشه­ ها، بایدها و نبایدها، شیوه­ های خاص زندگی، علایق و مناسبات اجتماعی آن قوم است. واکاوی این بخش مهم از ادبیات ملت­ها، گاه حقایقی را روشن می­ کند و داده­هایی در اختیار جوینده می­ گذارد که در بررسی ادبیات رسمی، کمتر دیده می­ شود. از میان گونه­­های متفاوت ادب عامه، شعر  دارای جایگاهی ویژه­ است و در میان قالب ­های گونه­ گون شعری، دوبیتی پیشینه­ای به ...

حضور استعمار و ظهور دولت‌های استبدادی در جهان اسلام از عوامل زوال اندیشه سیاسی بوده است. درکنار این عامل تعاملات ساختاری استعمار و استبداد به ترویج سطحی‌نگری و گسترش اندیشه جبرگرایی نیز منجرشد. این نگرش ضمن تاثیر بر باورها و فرهنگ سیاسی مردم، دین را از اثرگذاری مطلوب بر حیات سیاسی و اجتماعی جامعه به حاشیه راند و آن را به عنوان امری شخصی و غیر اجتماعی در حوزه عبادات و اعمال فردی جای داد. به تریج...

اختیار یکی از مباحث فلسفی است که در علوم انسانی، کارکردهای مهم و قابل توجهی دارد و یکی از مبانی نظری علوم انسانی به حساب می‌آید. تقریرهای مختلفی از اختیار ارائه شده است؛ هر یک از این تقریرها در علوم انسانی آثار و کارکردهایی دارند که با کارکردهای تقریرهای دیگر کاملاً متفاوت است. یکی از این کارکردها، به‌کارگیری نظریه‌های حقوقی دربارۀ مجازات متخلفین است. در این مقاله پس از معرفی اجمالی تقریرهای مخت...

مکتب ادبی ناتورالیسم، یکی از مکاتبی است که تقریبا ادبیات تمام ملل، آن را تجربه کردند. می توان زادگاه این مکتب را در فرانسه یافت و سپس کشورهای مختلف اروپایی و آمریکا را یکی پس از دیگری درنوردید. به کارگیری روش های علمی در نوشتن رمان، در رأس کار این گروه قرار گرفت. پیشرو این امر امیل زولا بود که حتی علم وراثت را نیز وارد رمان کرد. او با ابراز نا باوری نسبت به ماوراء الطبیعه امیال انسان را ناشی از...

هدف پژوهش حاضر تحقیق پیرامون تاریخ نگاری و اندیشه تاریخ نگاری دوره اول صفویه به صورت کلی با تمرکز بر کتاب تکمله الاخبار نوشته، خواجه زین العابدین علی مشهور به عبدی بیگ شیرازی است. در این تحقیق سعی شده است تا با بررسی اوضاع اجتماعی و سیاسی سده اول دولت صفوی، تأثیر این عوامل بر تکمله الاخبار عبدی بیگ نمایانده شود. در همین رابطه این سوال مطرح می شود که دیدگاه های سیاسی، مذهبی و جهان بینی مورخین دو...

اثرپذیری و اثرگذاری پدیده‌هایی هستند که از دیرباز در میان شاعران و نویسندگان وجود داشته و در آثار آن‌ها منعکس شده‌اند. حکیم عمر خیام نیشابوری شاعر و فیلسوف قرن پنجم و ششم هجری را به حق می‌توان یکی از اثرگذار‌ترین شاعران بر ادیبان شرق و غرب دانست که بسیاری از ادیبان دیدگاه‌های فلسفی وی را در آثار خود منعکس کرده‌اند. عبد‌الوهاب بیاتی(1926- 1999م)، شاعر معاصر عراقی تبار- که با اد...

امکان شبیه سازی انسانی پس از ساخت گوسفند مشهور جهانی، دالی، به علت مسائل اخلاقی آن دغدغه های فراوانی را در سرتاسر دنیا ایجاد نموده است. صدمات فیزیکی حاصل از دستکاری های تخمدان، هسته و رویان و هم چنین امکان آسیب های روحی - روانی، از جمله نگرانی های موجود در این رابطه است.یکی از مهم ترین آسیب های روحی - روانی، که بسیار نیز مطرح می شود، امکان زوال مفهوم  «فردیت» یا «یگانگی » است. گرچه بطلان فرضیه ...

فروغی بسطامی از شاعران قرن سیزدهم هجری است و در هنر غزل سرایی در صف بزرگ ترین غزل سرایان عصر قاجار محسوب می شود. وی مدتی از عمر خود را به مدح شاهزادگان قاجاری گذرانید و سپس شاعر دربار ناصرالدین شاه شد. استغراق در آثار و احوال عارفانی چون بایزید بسطامی و منصور حلّاج، سبب تغییر احوال او و اختیار زندگی درویشی شد. فروغی شاعر دورۀ بازگشت ادبی است و نقش مهمی در احیای سنت شاعری استادان پیشین دارد. اصل ...

یکی از مقولاتی که در سروده­ها بحث­ برانگیز است، اعتقاد سراینده به جبر و اختیار است. از آن­جاکه شاعر گاهی خود را جبری معرفی می­کند و گاهی قایل به اختیار است، نتیجه­گیری را دشوار می­کند. امروزه روان­شناسان شناختی با تکیه بر سبک­های اسنادی، دوگانگی تفکر شاعران را توضیح می­دهند. از دید روان­شناسان، آن­که قایل به جبر است دارای مکان کنترل بیرونی( external control )، و آن­که قایل به اختیار است، دارای ...

شاهکار حماسی شاهنامه، اثری است برآمده از مواریث اساطیری، تاریخی و فرهنگی ایران باستان که در آمیزش با جهان بینی توحیدی حکیم ابوالقاسم فردوسی همچون آیینه ای تمام نما، گویای بینش و منش ایرانیان بوده و از این رهگذر همواره از مراجع ایران و ایرانی شناسی قرار گرفته است که به ناگزیر همچون هر منبع و مأخذ دیگر از گزند سهو و خبط مخاطبان و محققان مصون نمانده است؛ گاه متهم به پان ایرانیسم و ترک ستیزی و گاه ...