در ایران قبل از عهد سلجوقیان مساجد مختلفی ساخته می شوند که اغلب به تقلید از مساجد عباسی بصورت شبستانی می باشند. ولی از قرن پنجم هجری و در قلب کویر مرکزی ایران نقشه ای بوجود می آید که ریشه در معماری قبل از اسلام ایران دارد. از این زمان به بعد گونه عام چهارایوانی به عنوان نمادی از فضای ایرانی، الگو نقشه مساجد این خطه می گردد. چرا و چگونه چنین الگوئی طرح مساجد عباسی را متحول می سازد؟ در این مقاله...

م. و در جریان پیشرفت کشور ایران به دلیل موقعیت استراتژیک خود، در پی تحولات جامعه جهانی در نیمه دوم قرن 13 ق/ 9 چشمگیر ک شورهای غربی و رقابت روزافزونشان برای در اختیار گرفتن دیگر کشورها، به شدت تحت تأثیر قرار گرف ت. در این راستا، عصر ناصری عرصه و جولانگاه مناسب آنان جهت رسیدن به اهدافشان گردی د. در پی تحولات سیاسی جامعه جهانی، ایران در عصر مزبور دچار تحولاتی نسبی در ابعاد سیا سی، اقتصادی، اجت...

در قرن هفتم هجری ایران مورد حمله وحشیانه قومی خونخوار قرار می گیرد؛ بسیاری از مردم ایران در این حمله وحشیانه قتلِ عام می شوند وبه دنبال آن، ظلم وستم برمردم سراسر این سرزمین سایه می اندازد وزمینه برای رواج ادبیّات پایداری فراهم می شود. شاعران پایداری قرن هفتم، ازتمامی امکانات برای بیان افکار،آرا، عقاید واندیشه هایشان بهره می گیرند. ایشان مفاهیم ومضامین پایداری را مورد توجّه قرار می دهند وآنهارا در ...

چکیده نوشتار حاضر جایگاه تبیینی و تفسیری کتاب «جستارهایی درباره مناسبات شهر و شهرنشینی در دوره سلجوقیان» را از دو منظر ایجابی و سلبی مورد نقد قرار می دهد. تکوین نسبی ساختار اقتصادی_ اجتماعی شهرها در عهد سلجوقی و کارکردهای به سامان تری که در این عهد پیدا کرده اند از وجوه ممتاز تاریخ ایران این عهد است که کتاب مذکور را از اهمیت و قابلیت نقد برخوردار می سازد. در عهد سلجوقیان، زمینه های تثبیت و نها...

سفرنامه میرزاصالح شیرازی شامل ثبت مشاهدات دقیقی از نظام حکومتی، سیستم پارلمانی و قوانین آن، دستگاه قضاوت، مالیات، کلیسا، مدارس و صنایع انگلیس و... است. اهمیت این سفرنامه از آن جهت است که شناخته شده ترین سفرنامه ای است که در نیمه اول قرن نوزدهم میلادی نوشته شده و آن را به دلایل مختلف از دیگر سفرنامه های نوشته شده در این عصر متمایز دانسته اند و همچنین از نگاه جامعه شناختی نیز دارای اهمیت است و هم...

ادبیات عامیانۀ ایران، علاوه بر ابعاد ادبی و هنری، منبعی عظیم و سرشار از اطلاعات دست اول مردم شناختی است و خوانندگان و پژوهشگران را با جنبه های گوناگون زندگی زمانۀ خلق اثر، چون باورها، خرافات، ارز ش ها و ضد ارزش ها، طبقات گوناگون جامعه، مشاغل، نظام اداری و اجتماعی، اصول اخلاقی، و... آشنا می کند. اسکندرنامه های منثور نیز از این دسته آثارند. در ایران اسکندرنامه های فراوانی به نثر و نظم، از اواخر س...

در طول تاریخ، سیمای ایران در ذهن و اندیشهء غرب به طور کلی،و نزد فرانسویان به طور خاص پیوسته جلوه ایدوگانه، متضاد داشته است. این تصویر که در ابتدا بر اساس کتاب های تاریخی کهن شکل می گیرد، با اشاراتی که در کتاب مقدس تورات، انجیل به پارس، پارسیان شده، جلوه ای دیگر می یابد. دو باره این تصویر با ذهنیت ناشی از جنگهای صلیبی، تبلیغات کشیشان متعصب تغییر چهره می دهدو سرانجام تحت تاثیر سفرنامه های سیاحان ...

سالهای آخرین قرن نوزدهم تماشاگرتجاوز‘ بازرگانان‘ وام دهندگان و مؤسسات تجاری متعددی بود که از کشورهای بیگانه به ایران آمده و درهمه جا درشهرهای ایران نفوذ کرده بودند. این عوامل باپیروی از طرحی استعمار گرانه موفق شدند تا سریعا ارتباطی نزدیک با قدرت پدر سالار حاکم بر ایران برقرار کنند. استعمارگزان با دامن زدن به تقابل بین قدرت دولتی و خواستهای ملی توانستند به سادگی درروابط اجتماعی – اقتصادی کشور ن...