یعمد کلّ أدیب وشاعر إلی إختیار إستراتیجیة مناسبة علی أساس المقاصد وسیاق الکلام وحال المتلقّی. تنقسم هذه الاستراتیجیات إلی قسمین: الإستراتیجیة المباشرة والإستراتیجیة غیر المباشرة أو الإستراتیجیة التلمیحیة التی یعمد علیها المرسل عندما یفهم أنّ الإستراتیجیة المباشرة لایناسب السیاق. للإستراتیجیة التلمیحیة آلیات بلاغیة متعددة، منها: آلیة الإستعارة التی تلعب دوراً رئیساً لإنجاز مقاصد إقناعیة تأثیریة. بما ...

یکی از مهم ترین موضوعات پیچیده و بحث بر انگیز شناخت شناسی، چه در فلسفة اسلامی و چه در فلسفة غرب، مسئلة کیفیت ارتباط ذهن و عین با یک دیگر و به عبارتی چگونگی انطباق صور ذهنی با صور عینی و مادی است. این مشکل موجب نابه سامانی و تشویش اندیشة فلاسفه در تبیین مطابقت شناخت با عالم خارج شده است. در این مقاله سعی شده است تا بر این اساس دیدگاه ملاصدرا و کانت مورد مداقه و مقایسه قرار گیرد و راه کارهای هریک...

در این مقاله، اثبات می‌شود تئوری مشائیان مسلمان در خصوص نحوه‌ی ادراک کلیات، نظریه‌ی تجرید نیست، بلکه ایشان تنها عامل مؤثر در ادراک عقلی را می‌توانند افاضه‌ی عقل واهب الصور لحاظ کنند و تفوّه ایشان به نظریه‌ی تجرید، ناشی از نداشتن توجه کافی یا ناشی از تنگناهای زبان است. سپس مشخص خواهد شد که لازمه‌ی این سخن اولاً پذیرش نظریه‌ی مثل از سوی ایشان خواهد بود و ثانیاً موجب پذیرش نوعی ایده‌آلیسم مشابه به ای...

سهروردی ادراک خیالی را اضافه اشراقی بی واسطه نور اسپهبد نفس با صور معلقه عالم خیال مستقل از نفس می داند و در این فرآیند برای هیچ امری حتی صور ادراکی، حیثیت وساطت قائل نیست. بنابراین با حذف مدخلیت صور ذهنی در ادراک خیالی، بحث مطابقت صور ذهنی با متعلَّق خارجی جای طرح نمی یابد. از نظر سهروردی آنچه در ادراک خیالی به عنوان امر جدیدی برای انسان حادث می شود، اضافه اشراقی خاصی است که پیش از این ادراک خاص...

در زمان حاکمیت ملوک هرمز بر خلیج فارس، نوعی شیوۀ تولید و دریانوردی سنتی پدید آمده بود که نیروی کار آن‌را مجموعه‌ای از دریانوردان سازمان‌دهی‌شده در شبکه‌ای به مدیریت ملوک هرمز تشکیل می‌دادند. این شبکه با سلطۀ استعمارگران اروپایی و دیدگاه اقتصادی ـ سیاسی آنان (مرکانتالیسم و بهره‌کشی) از میان رفت و ساختاری جدید جایگزین آن شد. بر اساس این شیوۀ تولید قدیمی بود که توسعۀ اموری چون ایجاد انواع کشتی و ق...

نقد کهن الگویی از انواع نقد اسطوره ای است که بیش تر بر نظریات یونگ در مورد ناخودآگاه جمعی و صور ازلی تأکید دارد. در نظر یونگ، کهن الگوها آن دسته از صور ازلی و نوعی اند که در عمق ناخودآگاه جمعی انسان ها، به صورت بالقوه وجود دارند و خفته اند. این صور کهن و اساطیری، می توانند در هنر و ادبیات تجلی یابند. در حکایت «پادشاه و برهمنان» کلیله و دمنه، کهن الگوهای آنیمای مثبت و منفی و پیر خردمند را به ترت...

شعر در گذر از تونل زمان دستخوش تغییرات و دگرگونی‏های بسیار بوده‏است. این تغییرات در پیکره‏ی شعر و مضامین آن هویدا می‏شود. زندگی مدرن ماشینی شاعر را به مضامین جدید اجتماعی سوق می‏دهد. بنابراین نمی‏توان از تغییرات و تحولاتی که بر عناصر و عوامل شعری وارد آمده چشم‏پوشی کرد. شعر متشکل از عناصری چون وزن و موسیقی، اندیشه و احساس، زبان و قالب‏های شعری است. اگر تفکر به منزله‏ی مغز یک اثر ادبی تلقی شود ق...