تلاشهاى علمى و فکرى معتزله پیرامون علوم و معارف قرآن مورد بررسى و نقد قرار گرفته است. معتزله از اوایل قرن دوّم به دست واصل بن عطاء شکل گرفت. معتزلیان، مسائل قرآنى را در ضمن اصل »عدل« یکى از اصول مذهب خود، قابل طرح مى‌دانند. زیرا بر این باورند که قرآن فعلى است از افعال خدا و بحث درباره افعال خدا در اصل »عدل« مطرح است. توجّه بیش از حد معتزلیان به عقل باعث شد تا دست آنان از بسیارى روایات و احادیث ک...

این مقاله ضمن نقد دو مقاله در این حوزه که در شماره‏هاى 67 و 70 این مجله منتشر شده‏اند، این سؤال را طرح مى‏کند که اولویت در جریان تحول‏خواهى چیست؟ فقه یا اصول فقه؟ همچنین چهار مؤلفه در علم اصول که ضمن مقالات قبلى بررسى شده‏اند )توجه به ملازمات فتوا، درجه‏بندى حرمت و کراهت، اطلاق‏گیرى، و توجه به ملاک احکام( مجدداً در این جا بررسى شده است. بررسى این موارد نشان مى‏دهد که جریان فقاهت به جبر و بدون رض...

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین عوامل گرایش دانشجویان به رشته کتابدارى و اطلاع رسانى است. روش: روش پژوهش پیمایشى و جامعة آمارى شامل دانشجویان کارشناسى و کارشناسی‌ارشد دانشگاه‌هاى مستقر در شهر تهران است. نمونه اى به تعداد 240 نفر به روش تصادفى طبقه اى انتخاب شده و ابزار گردآورى داده‌ها پرسشنامه اى است که عوامل گرایش به رشته کتابدارى را در چارچوب یک مدل مفهومى در سه بُعد انگیزش، نگرش، و انتظار مورد سنج...

نظریه هاى علمى بر بستر پیشفرضهاى دانشمند مى رویند. اجزاى مختلف نظریه ها همچون مفاهیم و مدلها به نحوى با پیشفرضها متناسب و سازگارند. در مقاله حاضر، پیشفرض «انسان به منزله عامل» که بر اساس منابع اسلامى مى توان آن را مبناى تحقیق در روانشناسى قرار داد، مورد بررسى تطبیقى با نظریه عاملى اسکینر قرار گرفته است. کوشیده ایم این نکته را به اثبات برسانیم که عمل در نظریه اسکینر، مبتنى بر پیشفرضهاى معینى است...

تلاش هاى زیادى درباره ى چند و چون تعلیم و تربیت اسلامى صورت گرفته است، اما اینک سؤالى رودرروى آن مطرح است، و آن این است که «آیا تعلیم و تربیت اسلامى مى تواند یک علم باشد؟». مقاله ى حاضر ضمن بررسى معانى متفاوت تعلیم وتربیت، وجوهى را که مى توان در آن از «علم تعلیم وتربیت اسلامى» سخن گفت، بررسى مى نماید و مهم ترین مشکلاتى را که بر سر راه هر رویکرد وجود دارد، برمى شمارد; خصوصاً رویکرد استنباطى را به...

. متن حاضر، سخنرانى آقاى احمد صدرى است که در کنفرانس تخصصى دفتر همکارى ایراد شده است. آنچه این متن را خواندنى و جذاب مى کند تبیین دیدگاههاى ماکس وبر در باب «روش تحقیق در علوم انسانى» است. وبر مى کوشد دو مکتب پوزیتویسم و اشراقى را با یکدیگر آشتى دهد و از این طریق رأى بدیعى را در عرصه روش تحقیق عرضه کند. او معتقد است که در علوم انسانى علاوه بر پاى بندى به مشخصه هاى علم، باید نسبت به انسان یک احسا...

 نقد و بررسى نظرات مستشرقین درباره منابع قرآن است. نویسنده، نخست شبهات قرآنى را به چند دسته: 1- ماهیّت و حقیقت وحى، 2- تأثیر قرآن از محیط و فرهنگ جاهلى، 3- تناقضات قرآنى، 4- اشتباهات تاریخى، ادبى و علمى قرآن 5- تحریف قرآن تقسیم کرده است و سپس به پاسخ این شبهه که »آیا قرآن از منابعى بهره جسته است؟« پرداخته و پس از نقل نظرات دانشمندان مسیحى و یهودى و مستشرقان، منشأ آیینهاى ابراهیمى را از یک سرچشمه...

 این متن در صدد نقد و بررسى و پاسخ به شبهات ظاهرگرایان در فهم و تفسیر قرآن است. فهم و برداشت از قرآن، در طول تاریخ تفسیر، گرفتار دو رویکرد نادرست بوده است؛ تأویل‌گرایى بى‌ضابطه و برداشت‌هاى باطنى و دیگر جمود و سطحى‌نگرى و ظاهرگرایى که به تعطیل شدن عقل در مقام فهم قرآن و کند شدن حرکت علمى انجامید. نویسنده، نخست به تبیین این رویکرد و ارائه نمونه‌هایى از آن پرداخته و سپس شبهات کلى ظاهرگرایان در مق...

موسى بن عقبه از سیره نگارانى است که در کنار ابن اسحاق نقش اساسى در تدوین سیره و مغازى پیامبر(ص) داشته; لکن کتاب مغازى او به مرور زمان (به دلایلى که چندان بر ما روشن نیست) از بین رفته است. قدمت کتاب او سبب شده تا سیره نگارانِ پس از او در کتاب هاى سیره و تاریخى از آن بهره ببرند. از مجموع گزارش هاى دیگران که از موسى بن عقبه در کتاب هاى مختلف آمده است، مى توان تا حدودى شکل اصلى کتاب مغازى موسى بن عق...