چکیده تحول مفاهیم سیاسی و اجتماعی تابعی از تحول فرماسیون یا وضعیت واقعیِ نیروهاست. بر این پایه، می‏توان این ایده‏ها را در دستگاه نظری میشل فوکو مطرح کرد: مفاهیم برساختۀ فوکو، با ورود جامعۀ سرمایه‌داری به عصر اطلاعات، دست‌خوش تحول شده است. زیست ـ قدرت، تقریباً، کلیدی‏ترین مفهومی است که با دگرگونی شرایط عینیِ اِعمال آن و با دگرگونیِ میدان واقعیت تولید سرمایه‏دارانه، از سوی طیف عمده‏ای از اندیشمندان، ...

تاکنون نظریه های گوناگونی در مورد علل تحول نظریه های علمی، از جمله علل تحول اندیشه های اقتصادی ارائه شده است. در این مقاله، با مروری انتقادی بر این نظریه ها نشان می دهیم که هر کدام از این تبیین ها نقاط ضعفی دارد. از سوی دیگر، علوم انسانی، از جمله اقتصاد نیز، با علوم تجربی تفاوت های عمده ای دارد که باید هنگام تبیین علل تحول نظریه های علوم انسانی به آنها توجه کرد. سپس برای نخستین بار در مطالعات ا...

تاریخ گرایی نو به عنوان رویکردی که به ادبیات و تاریخ از منظری نو نگریسته و به رابطۀ متقابل تاریخ و ادبیات توجّه می کند تاکنون مورد استقبال گسترده ای قرار گرفته است، هرچند این استقبال با ابهامات و گاه کج فهمی هایی نسبت به اصول این رویکرد نیز همراه بوده است. از زمان پیدایش این رویکرد در دهۀ هشتاد میلادی تا به امروز برداشت های گوناگون و گاه متناقضی از این رویکرد عرضه شده و به نوعی می توان گفت هرکسی...

مفهوم قدرت، طبق تعریفی که میشل فوکو، اندیشمند پساساختارگرای قرن بیستم میلادی به دست می-دهد، متشکّل از مجموعه ی پیچیده و به هم پیوسته ای از گفتمان هاست که نحوه ی نگریستن به جهان را در ما تعیین می کند و در هر دوره ی تاریخی، الگوی معرفتی خاص خود را می سازد. فوکو رویدادهای جامعه را محصول روابط «قدرت» و «حقیقت» را محصور در این روابط دانسته است. تاریخ گرایی نوین که از رویکردهای درخور توجّه در حوزه ی اد...

قانونگذار در مادۀ 641 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 سهم انگشتان را در استحقاق دیه برابر دانسته است: «دیۀ هر یک از انگشتان اصلی دست، یک دهم دیۀ کامل است». دیدگاه مزبور مستظهر و معتضد به موافقت مشهور فقهای امامیه است. اما در مقابل دیدگاه هایی در فقه امامیه پدیدار شده است که با اختلافاتی که در جزییات مسئله وجود دارد، فی الجمله‏ قائل به تفضیل انگشتان در استحقاق دیه بوده اند و برای انگشت ابهام، سهم ...

فرهنگ، تاریخمند است و شناخت عمیق و حلّ مسائل فرهنگی، مستلزم اتخاذ رویکردی است که بتواند تاریخمندیِ فرهنگ را لحاظ کند. عموماً افراد تصور می کنند که «فرهنگ»، مقوله ای «طبیعی» و «مسلم» است که همواره به همین شکل بوده و هست، درحالی که فرهنگ متنوع، سیال و تاریخمند است. تبارشناسی، از جمله سنت های نظری ـ روشی است که پدیده ها را در تطور تاریخی شان بررسی می کند و با شناسایی صورت بندی های تاریخی پدیده ها، جا...

هدف پژوهش حاضر بررسی تصویری است که سینما، به مثابۀ رسانه، از فرهنگ، ارزش‎ها و هنجارهای اجتماعی، و به طور کلی سبک زندگی به مخاطبان خود ارائه می‎دهد. به همین منظور تعداد سی فیلم سینمایی، از فیلم‏های اکران شده در دهۀ 1380، با درنظرگرفتن دو ملاک «ژانر اجتماعی ثبت شده در وزارت ارشاد» و «پرفروش بودن» (میزان استقبال مخاطبین) انتخاب و بررسی شدند. چهارچوب نظری «سبک زندگی» تلفیقی از نظریۀ شریعتی و رشاد ا...

در این پژوهش تلاش بر آن است، تا با استفاده از نظریۀ بهینگی، به تحلیل و توصیف فرایند ی در گوییِی پرداخته شود. در این مقاله سعییی با فرایندهای حذف و اضافه در این گویش مورد بررسی قرار گی های انتخاب این فرایند، نسبت به سایر فرایند ها، در قالب نظریۀ بهینگی نمایش داده شود. همچنین نشان داده شده است نظریۀ بهینگی با گزینه های زنجیره ای در توجیه فرایی نسبت به نظریۀ بهینگیییِ بالاتری برخوردار است. شیوه گردآ...

با بازخوانی نوشته‌‌های وبر و فراروی از خوانش پارسونزی از وی، سویه‌‌های نیچه‌‌ای رویکرد وی به مدرنیته و مؤلفه‌‌های فرهنگی آن نمایان می‌‌شود؛ آن‌گونه که به برجسته‌‌سازی نقش وی چونان میان‌جی انگاره‌‌های نیچه‌‌ای و رویکرد انتقادی پسامدرنانی چون لیوتار و فوکو به مدرنیته می‌‌انجامد. برای آزمودن این فرضیه، نخست باید شاخصی برای سنجش هم‌سانی‌‌ها و ناهم‌سانی‌‌های وبر و پسامدرنانی چون لیوتار و فوکو برگزید...

از آنجا که تعیین هدف ها راهنمای همه فعالیتهای آموزشی است، در این پژوهش تلاش شده است این کار بنیادی را با نگرش به تعریف انسان از دیدگاه میشل فوکو بررسی کند. فوکو که با کندوکاو باریک بینانه در زمینه جنون و شیوه های بکارگیری مجازات، گسستی جدی در تاریخ اندیشه بشری یافته بود، هستی انسان را نیز بر همین اساس روشن ساخت. او این گسست ها را از دیدگاه اراده معطوف به قدرت و با تکیه بر دانش بررسی می کند و ان...