نگارنده ضمن بررسی «ماهیت جامعه» از دیدگاه جامعه شناسان و متفکران معاصر اسلامی معتقد است جامعه به لحاظ ماهوی فی الجمله اصالت دارد، یعنی گرچه متفکران اسلامی اصالت به مفهوم «دورکیمی» را قبول ندارند ولی در مورد جبرهای اجتماعی به مفهوم «گورویچی» اتفاق نظر دارند. با فرض پذیرش اصالت، جامعه قانونمندی‏های ویژه‏ای خواهد داشت که منحصر به فرد و جدای از قانونمندی‏های افراد است. این قانونمندی‏ها از دیدگاه ق...

در بررسی‌های انجام شده پیرامون تعیین امر اصیل در نظر شیخ ‌اشراق، برخی قائل به اصالت ماهیت و برخی قائل به اصالت نور یا اصالت شهود شده‌اند، برخی این بحث را لفظی دانسته‌اند و گاه نیز سهروردی اصالت وجودی معرفی شده است. ولی به نظر می‌رسد همچنان جای یک بررسی استدلالی که مواد استدلالش را با نگاهی فراگیر به فلسفه سهروردی کسب کند، باقی است. در این راستا، تحقیق حاضر ابتدا به تحریر محل نزاع پرداخته و نشان...

عدم که در لغت و کاربرد در معنی حقیقی جز نیستی و بطلان محض نیست. در اشعار مولانا در معانی مختلف از جمله: مرگ طبیعی، مرگ ارادی، فنائ فی الله، وجود حقیقی، عالم غیب، عالم معنی، عالم وحدت، نیست هست نما و هست نیست نما و نظایر آن به کار رفته است. برخی از این معانی گوناگون این شبهه را برای عده ای از پژوهندگان ایجاد کرده است که مولانا نیز مانند برخی متکلّمان معتزلی و فیلسوف نمایان قدیم برای عدم نوعی شیئی...

 طرح پرسشهایى در حوزه تسامح و تساهل از دیدگاه قرآن است.  نویسنده، نخست تاریخچه پیدایش دیدگاه تسامح و تساهل دینى را در غرب مطرح نموده سپس تفسیرهاى گوناگون مسلمانان را از مسئله تسامح و تساهل دینى بیان نمود و در این راستا ده نظریه را مى‌آورد. آن گاه از مبانى تسامح دینى سخن گفته پنج مبنا براى آن برمى‌شمارد، در ادامه مبانى تسامح در نگاه غربیان را پى مى‌گیرد وچهار مبنا براى آن مى‌آورد. سپس مستندات ق...

مهدى اخوان ثالث (م. امید) از مشهورترین چهره‏هاى شعر معاصر ایران است. وى در سال 1307 شمسى در مشهد متولد شد و در شهریورماه 1369 در تهران درگذشت. اخوان در طول عمر هنرى خود مجموعا یازده دفتر شعر، سه دفتر گزینه اشعار و چند اثر منثور (مقاله، تحقیقات ادبى و قصه) منتشر ساخت. مشهورترین دفتر شعرى اخوان، "زمستان" و مشهورترین شعر این دفتر نیز "زمستان" است که در این نوشتار بررسى شده. زمستان در قالب آزاد (ن...

همزمان با انقلاب مشروطه و رشد آگاهی¬های نوین حاصل از آن، زمینه برای ایجاد نگرش و نگارش واقع-گرا فراهم شد. هدف این پژوهش آن است که زمینه¬های شکل¬گیری و روند تکوین رمان رئالیستی فارسی را طی سال¬های 1300 تا 1332 بررسی کند. به این منظور، ابتدا زمینه¬های شکل¬گیری رمان رئالیستی فارسی در تعامل با روزنامه¬نگاری و سفرنامه¬نویسی بررسی شده است. سپس تکوین رمان رئالیستی در دو ساحت محتوا و تکنیک¬های داستانی،...

نظریه اصالت وجود که عمود مرکزی حکمت متعالیه به شمار می رود، تحولی شگرف در فلسفه اسلامی ایجاد کرد و به سرعت به عنوان نظریه غالب در اندیشه حکما پذیرفته شد. در مقابل اندیشمندانی نیز اصالت وجود را برنتابیدند و در به چالش کشیدن آن کوشیدند. سهروردی و سید عبدالأعلی سبزواری از جمله منتقدان اصالت وجود و قائلان به اصالت ماهیت به شمار می آیند، که مبنا و روشی کاملاً متفاوت را برگزیده اند. سهروردی اگرچه از ن...

با مطالعه در تمام آثار ملّاصدرا چهارده برهان برای اثبات اصالت وجود به دست می آید که این نوشتار آن ها را مورد بررسی قرار داده و بدین نتیجه رسیده است که صدرالمتألّهین برای اثبات اصالت وجود به مثابه ی محور هستی شناسی حکمت متعالیه دو رهیافت کلّی را به کار گرفته است: 1. اثبات اصالت وجود از راه سلب ویژگی های امر اصیل از ماهیت؛ 2. ابطال اصالت ماهیت از طریق لوازم محال. و در پایان، معلوم می شود که ره...