روانکاوی که روشی برای درمان بیماری‌های روانی است، مبتنی بر نظریه‌ای دربارة شخصیت و انگیزة کنش‌های آدمی است. در مکاتب روانکاوی فروید و آدلر، برای تحلیل شخصیت عمدتاً به یک «عامل» تکیه می‌شود و همة رفتارهای آدمی مستقیم یا غیرمستقیم به آن عامل واحد ارجاع می‌شود. این نظریه‌های روانکاوی برای توجیه خود به توفیق عملی و موارد مؤید کلینیکی تمسک می‌کنند و وجود نمونه های متعدد تأیید استقرایی را ملاک «علمی» ...

این نوشتار در ابتدا تفاوت‏های میان شعر (ادبیات) و تاریخ را بررسی می‏کند؛ در شعر، همه چیز به احتمال ختم می‏شود، اما تاریخ مجبور است به هر امر ممکنی توجه کند. اما با نگاهی دقیق‏تر، مرزبندی بین تاریخ و شعر در هم می‏ریزد. در ادامه این نکته مطرح می‏شود که با ظهور «نو تاریخی‏گری آمریکایی» بار دیگر به سبک تاریخ‏نگاری هرودوت توجه شده است. نویسنده سپس به ماهیت تبیین تاریخی می‏پردازد و با اشاره به تفاوت ...

پارادایم به عنوان یک شیوه دیدن جهان که میان گروهی از دانشمندان یک رشته علمی مشترک است هدایت گر جریان تحقیقات در هر شته علمی است. در هر رشته این پارادایم است که تعیین می کند چه سوال هایی پرسیده شود؛ چگونه پرسیده شود و چگونه به این سوالات پاسخ داده شود؟ از آنجا که هر پارادایم تفسیر منحصر به فردی از واقعیت ارائه می دهد این سئوال قابل طرح است که آیا می توان بینش ها رقیب حاصل از پارادایم های مختلف ر...

نظریه های کلامی عمدتاً در مبانی فلسفی پیشین ریشه دارند و برای نقد آن ها می توان ریشه های آن ها را کاوید و نقد کرد. از این رو در این مقاله، ریشه های فلسفی نظریه بسط تجربه نبوی بررسی و تحلیل شده است تا زمینه نقد نظریه مزبور فراهم تر شود. در این تحلیل، از مبانی فلسفی عبدالکریم سروش در طرح نظریه بسط تجربه نبوی پرده برداشته شده و نشان داده شده که نظریه یادشده بسیار وامدار رویکرد سوبژکتیویستی کانت و پ...

تحولات مهم در تاریخ فلسفة علم در قرن بیستم عبارت اند از : گفتمان اول: پوزیتویسم و استقراگرایی، گفتمان دوم: ابطال گرایی کارل پوپر و برنامه پژوهشی لاکاتوش، گفتمان سوم: ساختارگرایی و نسبیت گرایی تامس کوهن و گفتمان چهارم: هرمنوتیک با چیره شدن هرمنوتیک بر عرصة فلسفة علم، تحوّل اساسی در زمینة روش شناسی صورت گرفت. انواع هرمنوتیک را می توان از دو دیدگاه طبقه بندی کرد : الف) از دیدگاه کاربرد آن ب) از ...

قطعا تفکرات فلسفی در دوران مدرنیته در رشد و توسعه فرهنگ و تمدن مغرب زمین نقشی اساسی به عهده داشته است. در این میان، آن گروه از فلاسفه که علاوه بر ارائه آراء صرفاً نظری، در صدد پیشنهاد روشی کارآمد در مطالعه پدیده‌های طبیعی و انسانی بوده‌اند، تاثیر بیش‌تری در نهادینه کردن و کاربردی کردن تفکرات فلسفی در رشد علمی، تکنولوژیکی و فرهنگی غرب داشته‌اند. در مجال این مقاله بر آن شدیم که از میان این گروه، ب...

هدف این مقاله، ارزیابی انتقادی رویکرد ضدتاریخی‌گری است.رویکردی که نیم قرن است در حوزه علوم انسانی فعال است و کارل پوپر از سرشناس‌ترین اندیشمندان این نحله است.روش کار، مطالعه اسنادی است.نتایج تحقیق نشان می‌دهد که اگرچه انتقادات ضدتاریخی‌گری از تاریخی‌گری در مارکسیسم ارتدوکس موفق بوده، اما بسط نقاط ضعف تاریخی‌گری مارکسیستی به تاریخی‌گری در شکل عام آن، از ایرادهای مهم ضدتاریخی‌گری است.همچنین، تقلی...

این مقاله، نخستین کوشش در مطالعات اقتصادی به زبان فارسی در تحلیل نظریه بازتاب پذیری سوروس از منظر روش شناسی اقتصادی است. در این مقاله، تفاوت های اساسی بین علوم اقتصادی و تجربی از منظر مقایسه تطبیقی این نظریه با رویکردهای اقتصاد متعارف بررسی شده است. نظریه بازتاب پذیری ریشه در مدل ابطال پذیری پوپر دارد اما در عین حال کاربرد ابطال پذیری را در تحلیل های اقتصادی به شدت نقد می کند. بازتاب پذیری در ت...

نتایج فلسفی حاصل از تعبیر کپنهاگی مکانیک کوانتوم، از جمله طرد رئالیسم، نفی علیت، فقدان تعیّن در حوادث اتمی و ... نوعی شکاف و دوپارگی را بین فیزیک کلاسیک و فیزیک کوانتوم، موجب می شود. در مقاله ی حاضر، ضمن نمایان ساختن این شکاف، با تکیه بر ابطال گرایی پوپر و لوازم و لواحق آن، علاوه بر پاسخ به برخی از دعاوی عمده ی مکتب کپنهاگی، نشان داده شده که می توان با یک تعبیر فلسفی مناسب، شکاف فوق الذکر را ترم...

نظریه‌های کلامی عمدتاً در مبانی فلسفی پیشین ریشه دارند و برای نقد آن‌ها می‌توان ریشه‌های آن‌ها را کاوید و نقد کرد. از این رو در این مقاله، ریشه‌های فلسفی نظریة بسط تجربة نبوی بررسی و تحلیل شده است تا زمینة نقد نظریة مزبور فراهم‌تر شود. در این تحلیل، از مبانی فلسفی عبدالکریم سروش در طرح نظریة بسط تجربة نبوی پرده برداشته شده و نشان داده شده که نظریة یادشده بسیار وامدار رویکرد سوبژکتیویستی کانت و پ...