از جمله مسائلی که در بررسیهای تاریخ از دیرباز تا کنون در ایران بحث گسترده ای درباره آن صورت گرفته است، نقش زنان در عرصه های سیاسی و اجتماعی است ، اما در این بررسی ها به حضور زنان در فعالیت های فرهنگی و هنری به ندرت پرداخته شده است. از جمله حضور زنان در تئاتر ایران. در این پژوهش که تحت عنوان سیر حضور زنان در تئاتر ایران است، به این مقوله می پردازیم. این رساله مشتمل بر سه فصل است . فصول ابتدایی...

با وقوع جنگ میان ایران و روس در دوره‌ی ‌فتحعلی‌شاه و شکست‌‌های متعدد دربار قاجار، سؤالاتی در ذهن سیاستگران، دولتمردان و نخبگان عرصه‌ی فرهنگ به وجود آمد که به دنبال یافتن پاسخ برای علت شکست‌ها برآمدند. عباس‌میرزا و قائم مقام وزیر با تدبیر او پیش و بیش از دیگران به این امر اهتمام ورزیدند. تلاش‌های آنها منجر به فرآیند اعزام محصل به فرنگ شد. عدم توفیق ایرانیان در کسب نتایج مورد نظر از اعزام دانشجو،...

فروغی بسطامی از شاعران قرن سیزدهم هجری است و در هنر غزل سرایی در صف بزرگ‌ترین غزل سرایان عصر قاجار محسوب می‌شود. وی مدتی از عمر خود را به مدح شاهزادگان قاجاری گذرانید و سپس شاعر دربار ناصرالدین شاه شد. استغراق در آثار و احوال عارفانی چون بایزید بسطامی و منصور حلّاج، سبب تغییر احوال او و اختیار زندگی درویشی شد. فروغی شاعر دورۀ بازگشت ادبی است و نقش مهمی در احیای سنت شاعری استادان پیشین دارد. اصل ...

از قرن هیجدهم به بعد، سفرنامه‌های مسافران روس برای شناخت سرزمین‌های شرقی و تعیین اهداف و روش‌های مناسب برای روسیه تزاری، نقشی مهم داشتند. کتاب "ایران و روسیه در بازی بزرگ، سفرنامه ها و شرق شناسی" نخستین کتابی است که 200 سفرنام? روسی را که دربار? ایران نوشته شده و در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم منتشر شده، تحلیل می‌کند. این کتاب دریچه‌ای منحصر به فرد را به سوی تاریخ ایران عهد قاجار (1797-1925)...

     میرزا سیدعلی خان مستوفی ملقب به اعتماد حضور فرزند میرزا‌ سیدعلی‌اکبر مستوفی، یکی از عکاسان پرکار، اما گمنامِ دورۀ قاجار است. علی‌رغم به‌جای‌ماندن عکس‌های نسبتاً زیادی از وی در آلبوم‌خانۀ کاخ گلستان، مجموعه‌ اسناد تصویری کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران و بر روی طاقچه‌های بسیاری از منازل قدیمی ایرانی، کمتر نام و نشانی از وی در منابع مختلف تاریخ عکاسی ایران یافت می‌شود. موضوع اغلب عکس‌های میرزا سی...

     عصرقاجار یکی از دوره­های طلایی سفرنامه­نویسی دربارۀ ایران است. سفرنامه­نویسان این دوره که اغلب از کشورهای اروپایی بوده­اند، اطلاعات ارزشمندی در خصوص فرهنگ، تاریخ ادبیات و دیگر موضوعات ادبی،کتابخانه­ها و مراکزعلمی و هنری آن دوره، ارائه کرده­اند. یکی از مباحث مورد توجه آنان تبیین وضعیت داستانگزاری در ایران عصر قاجار است. نویسندگان غیر ایرانی سفرنامه­ها، به دقت نظر و بی­طرفی و شرح دقیق وقایع ...

مرثیه در ادب فارسی سابقه‌ای دیرینه دارد. سرودن مراثی و مناقب برای ائمهٔ اطهار، به‌ویژه امام حسین (ع)، در دورهٔ صفویه و قاجار رونق بسیار داشت. حمایت دربار از سوگ‌سروده‌های مذهبی سبب شد بسیاری از شاعران و نویسندگان در این زمینه طبع‌آزمایی کنند. یکی از مرثیه‌سرایان پرکار و کم‌شناختهٔ دوره قاجار حاج‌میرزا هادی نایینی است که در قرن سیزدهم هجری قمری می‌زیست. از زندگی وی اطلاعات دقیقی در دست نیست، ولی آث...

از زمان قدرت‌یابی خاندان اردلان، ایالت کردستان ایران تحت حاکمیت بنی­اردلان اداره می­شد و حکمرانان آن مناسبات خود را با دولت‌های مرکزی به‌نحوی تنظیم می‌کردند که استقلال خود را در جایگاه حکومتی محلی حفظ کنند. این خاندان تا زمان ناصرالدین‌شاه قاجار بر کردستان حکومت کرد؛ اما در این زمان و در راستای سیاست تمرکزگرایی ناصری و قاجاری‌کردن حکومت ایالات، شاهزاده فرهادمیرزا معتمدالدوله به حکومت کردستان تع...

این نوشتار در مطالعه ساختار قدرت در ایران عصر ناصری ، به بررسی ویژگی های ساختار قدرت در دو مقوله یکی فرم و صورت بندی ساختار قدرت ودیگری ماهیت سلطه و اقتدار خواهد پرداخت. ویژگی مشخص ساختار قدرت در ایران عصر ناصری ، استبداد بود . شاه مرکز ثقل و توزیع قدرت بود . در این ساختار ، دولت ، دربار و شخص شاه مقولاتی تفکیک ناپذیر بودندکه به تبع خود از موانع شکل گیری نهادهای مشروع و قانونی محسوب می شدند و پ...

رضا قلی خان هدایت از نامداران جامع‌الاطراف عصر قاجار است که بیش از سی اثر از او به یادگار مانده است و در سه حوزه ادبیات، تاریخ و عرفان صاحب تألیفات ارزشمندی است. او در کنار پژوهش و سرایش، از رجال درباری نیز بود و در تربیت شاهزادگان قاجاری طرف اعتماد پادشاهان قاجار به شمار می‌رفت. هدایت با طبع روان و پختۀ شاعری خود به مرتبه «امیرالشعرایی» دربار نیز نائل آمد. حجم انبوهی از آثار منظوم از او به یاد...