همواره گرایش های فکری در عالم اسلام به دو قسم عمده گرایش های عقلی و نقلی تقسیم می شود. پیروان گرایش های نقلی، گروه های ظاهرگرایی چون اشاعره،مشبهه، مجبره و ... می باشند. در حالی که پیروان گرایش های عقل گرایانه را گروه هایی چون شیعه و معتزله تشکیل می دادند گذشته از نزاع تاریخی بر سر به کارگیری عقل یا نقل در فهم متون دینی در عالم اسلام،مسئله دیگر اختلاف گروه های عقل گرا در تفسیر گزاره های دینی بود...

در این پژوهش، اثرپذیری یکی از شعرای عهد صفویه، یعنی نصیرای همدانی از فرهنگ و ادبیّات عربی در قالب ادبیّات تطبیقی مورد بررسی قرار می‌گیرد. شاعر و نویسنده‌ای که از انواع علوم و فنون روزگار خویش بهره‎مند بود. علاوه بر دیوان شعر، رساله‌ها، دیباچه‌ها، رقعه‌ها و نامه‌هایی از او به‌جا مانده است که گویای مهارت و توانایی­اش در زمینة نظم و نثر است. نتیجه تحقیق که به روش اسنادی و کتابخانه­ای صورت گرفته گویا...

مقامه‌نویسی در نثر فارسی، اولین بار با مقامات قاضی حمیدالدّین ابوبکر محمّد بن عمر بن علی بلخی، از شاهکارهای متون نثر فارسی در قرن ششم، پدید آمد. این اثر از یک مقدمه، 23 مقامه و یک خاتمه تشکیل شده است. مقامه‌نویسی که متّکی بر ساختارِ روایت‌ و قصّه‌پردازی است، در زبان فارسی با تفاوت‌هایی از اسلوب نگارش مقامات عربیِ بدیع‌الزمان همدانی و ابوالقاسم حریری تقلید می‌نماید. این کتاب که به سبک نثرهای مصنوع فار...

در دوران خلافت هارون الرشید (193-170ق)، قیام ها و شورش های گوناگونی روی داد و تشکیل حکومت هایی مستقل، قسمت هایی از قلمرو خلافت عباسی را از پیکرۀ آن جدا کرد. در این میان، قیام های پی در پی خوارج در نواحی مختلف قلمرو هارون را می توان در زمرۀ چشمگیرترین رویدادهای زمان او به شمار آورد. پرسش مطرح در مقالۀ حاضر، این است که چه عللی در وقوع جنبش های مسلحانۀ مکرر خوارج در عهد هارون تأثیر داشته است؟ در پ...

ریشه دانش جغرافیا در ایران، به سده های پیش از اسلام می رسد. با این وجود، جغرافیدانان مسلمان ایرانی در گسترش این دانش نقش انکارناپذیر و خدمات ارزنده ای داشته اند. شاید بتوان تشکیل بیت الــحکمه، با حضور دانشمندان ایرانی در روزگار مأمون عباسی و شکل گیری نهضت ترجمه را آغازی برای تــلاش سازماندهی شده مسلمانان برای آگاهی از دانش دیگران از جمله دانش جغرافیایی ایرانیان، رومیان، یونانیان و هندیان دانست....

در میان گونه­ های مختلف آثار ادبی، مقامات با توجه به ساختار ویژه­ای که دارد علاوه بر عناصر ادبی عاطفه، خیال، اسلوب و اندیشه، دارای عناصر داستانی از جمله پیرنگ، شخصیت، کشمکش، زاویة دید، صحنه و به­ویژه گفت‌وگوست و اگر مقامات را به­طور خاص، زبان گفت‌وگو و شگردهای روایی بدانیم، همدانی و حریری به دنبال خلق زبانی هستند که توانایی ارائه و عینیت بخشیدن به ذهنیت و حساسیت­های عاطفی ایشان و در نهایت قدرت ...

پروژه حاضر« تحلیل نامه امیرمومنان امام علی (ع) به حارث همدانی»باروش توصیفی وتحلیلی به محتواونکات مطروحه دراین نامه می پردازد.ازجمله مطالب به دست آمده از این نامه،آموزه های اخلاق فردی کارگزاران است که اهم آنهاعبارتنداز:لزوم تمسک به قرآن وتصدیق زندگی گذشتگان درقرآن وعبرت گیری ازآنها،غافل نبودن ازمرگ وزندگی پس از آن، اجتناب از اعمالی که هنگام آشکار شدن موجب شرم است،پرهیز ازخودخواهی،افراط درسوئ ظن ...

چکیده وقف به عنوان یکی از سنت های مهم در تاریخ ایران بعد از اسلام در حیات فرهنگی و تمدنی ایران نقش مهمی داشت. در پی هجوم مغولان به ایران، بسیاری از موقوفات در معرض غارت و بی سامانی قرار گرفت. با تأسیس حکومت ایلخانی تلاش هایی برای جلوگیری از تداوم این وضع شروع شد که باروی کار آمدن غازان خان و اسلام آوردن او و سپس اولجایتو وقف در دوره ای از شکوفایی قرار گرفت. در این میان نقش وزیران و دبیران ایر...

محمد تقی همدانی متخلص به حسرت از شاعران غزل پرداز عصر قاجار(دوره فتحعلی شاه) است که همچون بسیاری از شاعران سبک بازگشت در پس قافله شعرای این دوره، خامل ذکر باقی مانده است. تنها چاپی که از دیوان او صورت گرفته، چاپ رضا عبداللهی است که برای اولین بار در سال 1389 توسط انتشارات نگاه منتشر شده است. این تصحیح به دلایل فراوان از جمله استفاده مصحح از یک نسخه واحد آن هم نسخه ای ناقص و مغلوط و دسترسی نداشت...

قوم عرب، قومی زبان آور و در سخنوری چیره دست بود و زبان و ادب آن ها نیز، مورد توجه اقوام دیگر، به خصوص ایرانیان، قرار داشت. یکی از کسـانی که خدماتی ارزنده به ادب عربی نمود، ابوبکر خوارزمی، ادیب توانمند قرن چهارم، بود که متأسّفانه در اواخر عمر، گرفتار مناظراتی چند با بدیع الزمان همدانی شد که بعدها به خانه نشین شدن و حتی مرگ وی منجر شد. در این رساله، به علل پیدایش این مناظرات، پرداخته شده است. رسا...