خجند شهری است معروف در سرزمین ماوراءالنهر که از قدیم مرکز علم و ادب و تمدن بوده است. در این مقاله، به برخی ویژگی های شعری بانوان سخن سرای خجند که نمایانگر جهان بینی، ذوق، محیط اجتماعی و سبک نگارش آن هاست، پرداخته شده است. از میان بانوان سخن سرای خجند می توان به مونسه مهستی خجندی، زیبای خجندی، فضیلت خجندی و شریفه بی بی عاجز خجندی اشاره کرد. مونسه مهستی از شاعره های ممتاز خجندی الاصل است که در رب...

تأثیر ادبیاتی بر ادبیات دیگر از پیامدهای تعامل فرهنگی ملل مختلف است. هیچ ادبیات پویایی نمی تواند خود را از تأثیر ادبیات ملل دیگر دور نگاه دارد و وقتی در دو سوی این معادلة تعامل فرهنگی و ادبی، دو ملت همزبان قرار گرفته باشند، مسئله ضرورتی دیگرگونه می یابد. در این میان ادبیات ایران و تاجیکستان که از یک آبشخور زبانی سیراب می شوند، می تواند محلی برای یک مطالعة تطبیقی باشد. در این مقاله، به بررسی وج...

سیاست فرهنگی درباره زبان فارسی پس از سده نوزده در افغانستان تغییر کرده‌است‌؛ معمولا تلاش شده تا زبان فارسی از حوزه رسمی و ملی کنار زده شود و زبان‌های دیگر از جمله زبان پشتو در حوزه رسمی و ملی جای زبان فارسی‌را بگیرد؛ درحالی‌که زبان‌های دیگر در افغانستان، پیشینه و گستردگی زبان فارسی‌را از نظر اجتماعی، فرهنگی و کتابت ندارند. بنابراین در این مقاله کوشش شده تا خاستگاه و جایگاه زبان فارسی درگذشته و ...

تاجیکان قریحۀ شاعری را جوهر ذاتی و جزئی از سرشت خود می‌دانند و این موضوع در بیانات اهل ادب و فرهنگ این ملت کاملاً مشهود است. پیوند قوی ذهن و ذوق و شعور جمعی مردم این سامان با ادبیات سبب شده است که در مراحل گوناگون تحولات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی، فهم و ذوق و معرفت ادبی عاملی اصلی و راهگشا باشد. ازهمین‌رو، توجه به ادبیات تاجیک و معرفی شخصیت‌های ادبی این عرصه همواره مورد توجه پژوهندگان ادبیات بوده...

علی‌عسکر (علی‌اصغر) جانفدا، خاورشناس ورزیده، در سال 1926م در آذربایجان ایران چشم به جهان گشود و در سال 1942م به عضویت حزب توده درآمد. بعد از صدور فرمان بازداشت سران و اعضای «حزب تودۀ ایران» ازسوی رضاشاه، گروهی نیز موفق به فرار شدند. علی‌عسکر جانفدا ازجملۀ افرادی است که جلای وطن می‌کند و اتحاد شوروی را برای اقامت انتخاب می‌نماید. او تا سال 1951م به‌عنوان پناهندة سیاسی در شهر چهارجوی جمهوری ترکمن...

فولکلور آیینه یا گواهینامۀ فرهنگ مردم است؛ ازهمین‌رو، آگاهی از تاریخ و فرهنگ هر ملتی نیازمند شناخت عمیق فولکلور آن است. این مقاله برآن است تا ویژگی‌های فولکلور منطقۀ بدخشان را تبیین و بررسی کند. یکی از خصوصیت‌های برجستۀ فولکلور کوهستان بدخشان، دوزبانی بودن آن است. ضرب‌المثل‌ها، مقال‌ها، چیستان‌ها و سرودها یک قسمت به زبان‌های پامیری و بخشی دیگر به زبان تاجیکی در بین این مردم موقعیت پیدا کرده‌اند...

ترجمه و تفسیرهای کهن فارسی- تاجیکی از بخش پربار میراث خطّی نیاکان ما بوده، در خود جوهر ‌اندیشه و اصالت علمی ایشانرا محفوظ داشته‌اند. تعدادی از این آثار، تا این زمان افسرده‌حال در زیر گرد مهجوری نشسته و جوینده و غبارزدای خویش را انتظار می‌کشند. قسمی از آن‌ها، خوشبختانه با برکت جویندگان سخت‌کوش میراث خطّی، از گوشه‌ی خمول و افسردگی بر عالم معنی ره یافته‌اند.

روزنامۀ بخارای شریف اولین مطبوعات فارسی ورارود و نخستین روزنامه به زبان فارسی تاجیکی است که به سعی و کوشش میرزامحی الدین و میرزاسراج و به سردبیری میرزاجلال یوسف زاده در امارت بخارا عرض هستی کرده است. این مقاله که با هدف بررسی فعالیت های گوناگون این روزنامه و سردبیر آن به نگارش درآمده است، بیش از همه به معلومات ص. عینی و در مرحلۀ نو به مقاله های استاد ولی صمد تکیه دارد. درخصوص بیداری فکری مردم و...