در قرون اولیه ورود مسلمانان به ایران، جریان ارتباطات تجاری داخلی و خارجی ایران نسبت به دوره‌‌‌های پیش از اسلام تغییر یافت. از اواخر قرن سوم هجری، حکومت‌های قدرتمندی در ایران شکل گرفتند که از جمله آن‌‌‌ها سامانیان و غزنویان بودند. این دو قدرت، بر سر شاهراه‌های ارتباطی و بخش‌‌‌های مختلفی از ایران مسلط شدند که در دوره‌های پیش از اسلام، ارتباطات وسیع بازرگانی در این بخش‍ها صورت می‌گرفت. مسلماً در ای...

عصر حکومت ملوک خوارزم که خاستگاه آنان به اساطیر و شخص آفریغ می‌رسد، نا شناخته باقی مانده است. این حاکمیت در منطقه خوارزم و در شمال شرق جیحون شکل گرفت. نخستین ملوک خوارزمشاهی در این منطقه، خاندان آفریغ هستند که بنابر نوشته ابوریحان بیرونی در آثار الباقیه، پیشینه‌ی آن ها به سال 305 میلادی می‌رسد. این ملوک که تعدادشان به بیست و دو نفر می‌رسد، و نسب خویش به کیخسروی کیانی می‌رسانند، بعدها به آل عراق...

بدیهه سرایی، گونه ای از سخنوری است که در آن، شاعر یا خطیب بدون فرصت کافی برای تفکر، شعر یا خطابه ای را مطابق معیارها و موازین رایج و مقبول ادبی ایراد کند. هرچند نمونه هایی از اشعار تعلیمی و عاشقانه در اشعار بدیهه یافت می شود، رنگ غالب این دسته از اشعار، مدح است و به همین دلیل شعر بدیهه از فروع ادبیات غنائی محسوب می گردد. از تحقیقات صورت گرفته می توان استنباط نمود که اصلی ترین جایگاه و حامی بد...

ترجمۀ تفسیر طبری، فراهم آمده در زمان سامانیان، قدیمی ترین ترجمۀ فارسی قرآن و از قدیمی ترین کتب نثر فارسی است. بررسی ویژگیهای نثر این کتاب که مطابق با نثر معیار آن روز و دور از حالت روایی و شاعرانه است، می تواند به خوبی بیانگر زبان نثر اوایل دورۀ فارسی دری باشد. در این مقاله ما به بررسی شش ویژگی افعال متعدّی، پیشوند در فعل، مجهول و انواع آن، صیغۀ دعایی، لازم یک شخصه و استعمال افعال متروک و مستعمل...

پژوهش در وضعیت شهرها در ادوار مختلف تاریخ ایران ، از جمله مهم ترین روش های معنی کردن ساختارهای اجتماعی، اقتصادی، و سیاسی جامعه ایران در دوره پیشا مدرن است . این ضرورت به ویژه برای دوره غزنویان که علیرغم اهمیتی که در تاریخ ایران دارا است. همیشه با اقبال کمتری رو به رو بوده است . در پژوهش حاضر بررسی و تحلیل وضعیت شهر وشهرنشینی در دوره غزنویان مدنظر قرار گرفته است. این پژوهش بر اساس روش تحقیق تو...

در این نوشتار به صورت موردی به پژوهش در مورد وضعیت جامعه عصر میانه در سده چهارم هجری ­پرداخته و نسبت بین ارتقای نقش نظامیان در برقراری نظم اجتماعی را مورد بررسی قرار می­دهیم. بررسی تاریخی متون این دوران با رویکرد جامعه شناسی نظم نشان می­دهد- برخلاف تصور رایج دولت- محور از مفهوم امنیت در مطالعات عصر میانه- که در سده چهارم هـ.ق با تشدید فرایند تفکیک و تکثیر گروه­بندی­های اجتماعی و «ماهای»مختلف و ...

خلیج فارس در تاریخ ایران یک واقعیت همیشگی است که اوراق و تحولات تاریخ همواره آن را تأییدکرده است. در این خلال، یکی از مهم‌ترین ادوار تاریخ ایران، که موجودیت زبان فارسی و مذهب تشیع را در حال حاضر فراهم نموده است، قرن چهارم هجری/ دهم میلادی، بعد از اسلام می‌باشد. در این روزگار به دلیل حاکمیت دولت‌های سامانیان و آل بویه، بسیاری از حوادث تحت­الشعاع تحولات این دو قدرت سیاسی و همچنین دستگاه خلافت عبا...

هم ­زمان با شروع دعوت در عراق، رهبران مرکزی دعوت، اندکی پس از سال 260ق داعیانی را به جبال، خراسان، آذربایجان و ... فرستادند. دعوت اسماعیلی با فعالیت داعیان برجسته­ ای چون ابوحاتم رازی، ابویعقوب سجستانی و مؤیدالدین شیرازی، موفقیتهای چشمگیری در نقاط مختلف به ویژه ایران به دست آورد و حتی با وجود مخالفتهای شدید خلافت عباسی و حکومتهای سنی سامانیان، غزنویان و سلجوقیان، جنبش اسماعیلیان در ایران متوقف ...

در این رساله سعی شده با رجوع به منابع معتبر ، اقدامات عضدالدوله دیلمی در زمینه های سیاسی، فرهنگی ، مذهبی و عمرانی مورد بررسی قرار گیرد.به عنوان پیش درآمد نخست تاریخ سیاسی حکومت آل بویه به اختصار آورده شده است . سپس اقدامات سیاسی و لشکرکشی های عضدالدوله در ایران و بین النهرین ( عراق) ، از جمله لشکرکشی به بغداد ، جنگ با فخرالدوله و قابوس بن وشمگیر، سیاست نظامی گری ، سیاست اقتصادی ، سیاست قضایی ، ...