یکی از نظریاتی که درباره ی خاستگاه قالب غزل بیان شده این است که تغزل قصاید را سرچشمه و اساس قالب غزل در قرن های بعد می دانند؛ از دیگر سوی می دانیم که تغزل قصاید در حقیقت پیش درآمدی است که در آن از ذکر محاسن محبوب و حکایت عشق و عاشقی یا وصف مناظر طبیعی از قبیل بهار، خزان و... بحث می شود. این پژوهش که به روش تحلیل و توصیف اشعار به جای مانده از رودکی انجام شده، بر آنست که چهره ی معشوق  شعر رودکی ر...

شعر خاقانی را از منظرها و رویکردهای مختلفی مورد نقد و تحلیل قرار داده‌اند؛ اما نکته‌ی مهمی که در باب شعر خاقانی تا حدود زیادی مغفول مانده؛ ساحت تغزلی و عاشقانه‌ی شعر اوست. دو عامل عمده را می‌توان در این کم توجهی دخیل دانست؛ نخست؛ توانایی کم نظیر خاقانی در عرصه‌ی قصیده‌سرایی که عمده‌ی نگاهها و نقدها را به سمت خویش کشانده و دیگر جنبه‌های شعر او ـ و از جمله غزلیات وی ـ را تحت تأثیر قرار داده است. ...

این مقاله که به مناسبت چهارمین سال تجلیل «روز رودکی» به نگارش درآمده است، تاریخچۀ پاس داشت این شاعر بزرگ را در میان قوم تاجیک بررسی می کند. نخستین بار بعد از نگارش کتاب نمونۀ ادبیات تاجیک تألیف صدرالدین عینی بود که رودکی در جمهوری تاجیکستان همچون رمز افتخار میراث فرهنگ و ادب گردید و در اوایل سال ۱۹۲۶م وزارت معارف جمهوری مختار تاجیکستان در نوروز تأسیس و تجلیل «روز رودکی» را اعلام نمود. انتشار مق...

حافظ ـ غزل سرای بزرگ تاریخ ـ از شعر پیشینیان بهرة فراوان برده و گاه مضامینی را از آنان اخذ و یا اقتباس نموده است، اما بیشتر مضامین اقتباس شده از دیگران را بهتر از صاحبان اصلی آنها به تصویر کشیده است. پژوهشگران حافظ شناس، پیشینة الفاظ و تعابیر و معانی و مضامین حافظ از دیگران را در ادبیات منظوم و منثور پیش از او، از رودکی گرفته تا عصر خود حافظ و حتی شارحان بعد از وی، مورد تتبع و جست و جو قرار داد...

حافظ ـ غزل‌سرای بزرگ تاریخ ـ از شعر پیشینیان بهرة فراوان برده و گاه مضامینی را از آنان اخذ و یا اقتباس نموده است، اما بیشتر مضامین اقتباس‌شده از دیگران را بهتر از صاحبان اصلی آنها به‌تصویر کشیده است. پژوهشگران حافظ‌شناس، پیشینة الفاظ و تعابیر و معانی و مضامین حافظ از دیگران را در ادبیات منظوم و منثور پیش از او، از رودکی گرفته تا عصر خود حافظ و حتی شارحان بعد از وی، مورد تتبع و جست‌و‌جو قرار داد...

شعر فارسی قرن چهارم هجری که به جرئت می توان آنرا رکن شعر فارسی به حساب آورد، آمیخته با حکمت و اندرز است تا جایی که می توان شعر این دوره را شعر حکمی و اندرزی و برخی از شاعران این عصر را حکیم نامید. ادبیات تعلیمی در همه ادوار شعر فارسی حضور داشته است تا بدانجا که این نوع ادبی در کنار سیطره ی ادبیات غنایی و حماسی نیز به نسبت قابل توجهی دیده می شود. اشعار شاعران این دوره که سرشار از معارف گوناگون ا...

شعر غنایی یا عاشقانه که شاعر در آن، احساسات و عاطفه‌های درونی خود را آشکار می‌سازد از عمده‌ترین نوع شعر به شمار می‌رود و کاربرد اشعار عرفانی و ستایشی در این نوع شعر بسیار گسترده‌تر از غنائیات اروپایی است. اشعار عاشقانه و غنایی در شعر فارسی از سال‌های میانی سدة سوم، یعنی از نخستین روزگار پیدایش شعر دری آغاز شد و قدیم‌ترین نمونۀ آنها را در ابیات بازمانده از حنظلة بادغیسی می‌یابیم، لیکن دورة کمال...

شعر خاقانی را از منظرها و رویکردهای مختلفی مورد نقد و تحلیل قرار داده‌اند؛ اما نکته‌ی مهمی که در باب شعر خاقانی تا حدود زیادی مغفول مانده؛ ساحت تغزلی و عاشقانه‌ی شعر اوست. دو عامل عمده را می‌توان در این کم توجهی دخیل دانست؛ نخست؛ توانایی کم نظیر خاقانی در عرصه‌ی قصیده‌سرایی که عمده‌ی نگاهها و نقدها را به سمت خویش کشانده و دیگر جنبه‌های شعر او ـ و از جمله غزلیات وی ـ را تحت تأثیر قرار داده است. ...

شعر غنایی یا عاشقانه که شاعر در آن، احساسات و عاطفه های درونی خود را آشکار می سازد از عمده ترین نوع شعر به شمار می رود و کاربرد اشعار عرفانی و ستایشی در این نوع شعر بسیار گسترده تر از غنائیات اروپایی است. اشعار عاشقانه و غنایی در شعر فارسی از سال های میانی سدة سوم، یعنی از نخستین روزگار پیدایش شعر دری آغاز شد و قدیم ترین نمونۀ آنها را در ابیات بازمانده از حنظلة بادغیسی می یابیم، لیکن دورة کمال...

شعر غنایی یا عاشقانه که شاعر در آن، احساسات و عاطفه‌های درونی خود را آشکار می‌سازد از عمده‌ترین نوع شعر به شمار می‌رود و کاربرد اشعار عرفانی و ستایشی در این نوع شعر بسیار گسترده‌تر از غنائیات اروپایی است. اشعار عاشقانه و غنایی در شعر فارسی از سال‌های میانی سدة سوم، یعنی از نخستین روزگار پیدایش شعر دری آغاز شد و قدیم‌ترین نمونۀ آنها را در ابیات بازمانده از حنظلة بادغیسی می‌یابیم، لیکن دورة کمال...