سیاست فرهنگی درباره زبان فارسی پس از سده نوزده در افغانستان تغییر کرده‌است‌؛ معمولا تلاش شده تا زبان فارسی از حوزه رسمی و ملی کنار زده شود و زبان‌های دیگر از جمله زبان پشتو در حوزه رسمی و ملی جای زبان فارسی‌را بگیرد؛ درحالی‌که زبان‌های دیگر در افغانستان، پیشینه و گستردگی زبان فارسی‌را از نظر اجتماعی، فرهنگی و کتابت ندارند. بنابراین در این مقاله کوشش شده تا خاستگاه و جایگاه زبان فارسی درگذشته و ...

موسی‌ رجب‌اف از خادمان بزرگ حزب کمونیست و ملت تاجیک و ازجملة شخصیت‌هایی است که در ساختار حیات اجتماعی تاجیکستان و به خصوص در عرصة علم و فرهنگ آن سهمی بسزا داشته است. در این مقاله نگارنده پس از بیان شرح‌حال استاد، به معرفی و تبیین آثار او پرداخته است. رجب‌اف در طول عمر خود در تشکیلات گوناگون حزب کمونیست و دولت آن‌روز تاجیکان، تاجیکستان شوروی، به‌ویژه در مؤسسه‌های علمی و آموزگاری جمهوری، به‌عنوان...

ترجمه ی قرآن کریم از کارهای بسیار سنگین و پرزحمت بوده، به جز دانستن زبان مبدأ و مقصد، باز داننده ی خوب [همچنین مسلط بر]علوم قرآنی و دینی بودن مترجم را طلب می کند. خوش بختانه، پس از استقلال جمهوری تاجیکستان چندی از دانشمندان و مترجمان تاجیک نیز دست به این کار دشوار و پرثواب، یعنی ترجمه ی تاجیکی قرآن کریم زدند که آموزش و تحقیق آن ها خالی از منفعت نیست. این مقاله نظری است به سه کتاب ترجمه ی قرآن ک...

این مقاله با هدف معرفی دو ایران‌شناس برجسته، آلبرت خروموف و میخائیل اندری‌اف، و آثار آن‌ها به نگارش درآمده است. آلبرت خروموف (۱۹۳۰-۱۹۸۷م) در نوگراد روسیه دیده به جهان گشود و بعد از اتمام تحصیلات به شهر دوشنبه آمد و تمام عمر خود را صرف پژوهش در گروه زبان‌های ایرانی کرد. عمدۀ فعالیت‌های خروموف پژوهش در زبان‌ها و گویش‌های ایرانی ازجمله یغنابی و سغدی، زبان‌ها و گویش‌های پامیر، زبان‌های شرقی ایرانی،...

این مقاله با هدف معرفی رسالۀ آل‌خجند که دکتر ریحانه خاتون، دانشمند هندی و استاد دانشگاه دهلی در سال ۱۹۸۹م به تألیف آن همت گماشت، به‌نگارش درآمده است. این اثر که اصلاً به زبان اردو تألیف شده بود، در سال ۲۰۰۰م به زبان تاجیکی ترجمه شد تا خوانندگان تاجیک نیز بتوانند با این اثر ارزشمند آشنا شوند. در این رساله، مؤلف برای نخستین بار دربارۀ حیات و فعالیت علمی و ادبی نمایندگان خاندان معرفت‌پرور ...

دادخدا کرمشایف، ایران‌شناس برجستۀ تاجیکی، در سال ۱۹۳۲م در ناحیۀ روشان بدخشان دیده به جهان گشود. وی در مکتب شرق‌شناسی لنینگراد به تحصیل پرداخت و به تحقیق در حوزۀ زبان‌های ایرانی شرقی روی آورد. فعالیت علمی کرمشایف با انستیتو زبان و ادبیات رودکی آکادمی علوم تاجیکستان سخت مربوط بوده و در همین مرکز در طول سی سال ایفای وظیفه کرده است. او همچنین یکی از پایه‌گذاران پامیرشناسی در تاجیکستان است و در سال ...

در اواخر نیمة دوم سدة نوزدهم میلادی، در میان مسلمانانِ تحت سلطة‌ امپراتوری روسیه، جنبشی اجتماعی و فرهنگی‎ درحال شکل‌گیری بود که به تأسی از شیوة ابداعی بنیان‎گذار آن،‌ اسماعیل‎بیک گسپرینسکی (1851-1914م)، برای آموزش نوین در مکاتب ابتدایی مسلمانان، موسوم به «اصول صوتیه» یا «اصول جدید»، به «جدیدیه» مشهور شد. این جنبش پس از شکست سنگین ارتش روسیة تزاری از ارتش ژاپن و وقوع انقلاب اول روسیه در سال 1905م...

رحیم هاشم، ادبیات شناس، مترجم، روزنامه نگار و محرّر معروف تاجیک، در سال 1908م متولد شد و در سمرقند به کمال رسید. جوانی او مقارن با دورانی است که در این مرکز باستانی فارسی زبانان تحول و دگرگونی های چشمگیری رخ داده بود. رحیم هاشم در رشد و نمو مکتب و معارف، مطبوعات و نشریات، و علم و ادبیات تاجیک خدمات ارزشمندی را به انجام رسانده است. او با هدایت استادش، صدرالدین عینی، در مطبوعات نوتأسیس تاجیک در سم...

موسی رجب اف از خادمان بزرگ حزب کمونیست و ملت تاجیک و ازجمله شخصیت هایی است که در ساختار حیات اجتماعی تاجیکستان و به خصوص در عرصه علم و فرهنگ آن سهمی بسزا داشته است. در این مقاله نگارنده پس از بیان شرح حال استاد، به معرفی و تبیین آثار او پرداخته است. رجب اف در طول عمر خود در تشکیلات گوناگون حزب کمونیست و دولت آن روز تاجیکان، تاجیکستان شوروی، به ویژه در مؤسسه های علمی و آموزگاری جمهوری، به عنوان ...

صرف‌نظر از آنکه جامعۀ جهانی ابوالمعانی میرزا عبدالقادر بیدل (1644-1721م.) را در گسترة ادبیات فارسی- تاجیکی، با آن ابتکاراتی که دارد، به‌حیث سخنوری بزرگ، محبوب و کم‌نظیر پذیرفته‌ است، گزافه نخواهد بود که از نظر تحقیق و پژوهش همه‌جانبة مختصات آثارش، او را یکی از کم‌شناخته‌ترین ادیبان قلمداد کنیم. ازجملۀ مسئله‌های نسبتاً کم‌‌تحقیق‌شدة ایجادیات بیدل که در این مختصر نگارنده به آن توجه نشان داده، استف...