شناخت و بررسی مکاتب حدیثی شیعه از جمله مباحث مهم دانش تاریخ حدیث است. در میان این مکاتب حدیثی، بصره مرکز تضارب اندیشه ها و پیدایش نحله های مختلف بوده است. شناخت چگونگی فعالیت راویان شیعی در آن و بررسی ابعاد گوناگون این فعالیتها و نیز شناخت صبغه حدیثی غالب در این منطقه، کمک شایانی در روشن شدن ابعادی از تاریخ حدیث شیعه در این شهر و تاثیر پذیری این مکتب از دیگر مکاتب حدیثی شیعه و اثر گذاری آن بر د...

حجر بن عدی، از افراد سرشناس کوفه و از برجسته ترین رهبران شیعی بود که دو سال قبل از رحلت پیامبر(ص)، اسلام پذیرفت. در خلافت ابوبکر و عمر، حجر در فتوحات شرکت کرد و نقش مهمی را در این جنگ ها ایفا کرد چنانچه مرج عذراء را که بعدها آرامگاه اش شد، در هنگام فتح دمشق، فتح کرد. حجر در عصر خلافت عثمان، به دلیل شیوه ی حکومتی وی و والیانش در گروه معترضین نسبت به حکومت بود و تا جایی به انتقاد و سرزنش خلیفه پر...

ابوسهل و ابو محمد نوبختی از برجسته‌ترین متکلمان مدرسۀ بغداد نقش بسزایی در تاریخ کلام امامیه دارند. آنان از سویی میراث‌دار مدرسۀ کلامی کوفه و از سوی دیگر زمینه‌ساز مدرسۀ کلامی بغداد (شیخ مفید و شاگردانش) می‌باشند. در عین حال، آراء کلامی نوبختیان تفاوت‌هایی با دو مدرسۀ کلامی پیش‌گفته دارد. از آن‌جا که تقریباً هیچ‌یک از آثار این دو متکلم امامی به دست ما نرسیده، در این نوشتار با بررسی گزارش‌های بر ج...

تغییر مرکز خلافت اسلامی از مدینه – نخستین مرکزیت حاکمیت اسلام – به شهر تازه تأسیس کوفه، یکی از رویدادهای مهم دوره‌ی خلافت حضرت علی(ع) به شمار می‌آید که نقش موثری در شکل­گیری تحولات سیاسی سالهای ۳۵ تا ۴۰ هجری داشته است. این شهر که در سال ۱۷ هجری – مقارن با دوره‌ی خلافت عمر – به عنوان یک پایگاه نظامی و مرکز پشتیبانی به منظور تداوم جریان فتوحات اعراب بنیان نهاده شد، به تدریج با افزایش روند مهاجرت ...

در میان آثار عرب‌ها سند و مدرکی وجود ندارد که نشان دهد آن‌ها نوشتن را می‌دانستند. فقط حِمیَری‌ها در یمن بودند که آثاری از آن‌ها باقی مانده که با حرف مَسنَد می‌نوشتند و ارتباط در شمال که با حروف نَبَطی می‌نوشتند و آثارشان نیز در نواحی حوران و به لقاء باقی است. برخی از آنان که قبل از ظهور اسلام به عراق یا شام سفر کرده بودند و رفتار و اخلاق شهرنشینی را کسب کردند و نوشتن را از ایشان به عاریت گرفتند و باز...

«فاعلیت» یکی از ویژگی‌های مهم انسان به‌شمار می‌رود، اما به دلایلی در نظریه‌های جبرگرا انکار شده و یا مجاز گونه تفسیر شده است. در پاره‌ای از نظریه‌های کلامی نیز اگر چه فاعلیت حقیقی انسان پذیرفته شده است، اما این فاعلیت با فاعلیت خداوند در تعارض دیده شده و در نتیجه فاعلیت خداوند را محدود ساخته است. متکلمان امامیه در مدرسۀ کوفه با راهنمایی اهل‌بیت:نظریه‌ای جدید در فاعلیت انسان مطرح کرده‌اند که با ...

بعد از درگذشت پیامبر (ص)، کسانی که مسؤولیت ادارهء حکومت را برعهده داشتند، با تازه مسلمانهای غیر عرب، رفتاری ناخوشایند و تبعیض آمیز داشتند. در تقسیم اموال، به آنها سهم کمتری می دادند. در مسؤولیتهای حکومت آنها را شرکت نمی دادند. از جملة این غیر عربها، ایرانیان بودندکه آنها را موالی می گفتند و موالی از رفتار حکومت های نژاد پرستانهء عربی بسیار ناراضی بودند. امیرالمؤمنین علی (ع) در طی حکو مت کو تاه ...

استطاعت، از مهم‌ترین مشخصه‌های اختیارسازِ انسان‌هاست که ‌‌جریان‌های کلامی معتقد به اختیارِ آدمی، بر اساس چارچوب و نظام فکری خویش، دستی در تبیین و توضیح آن داشته‌اند‌‌‌‌‌‌‌‌. اهل حدیث بر اساس نگرش جبرگرایانه‌شان منکر این آموزه بودند و در مقابل، معتزلیان به شدت بر اعتقاد به آن پای می‌فشردند‌‌‌‌‌‌‌‌. امامیان اما، از همان آغاز بر اساس نظام عدل الاهی و در چارچوب حاکمیت مشیت خداوند از یک‌سو و پذیرش ارا...

مالک اشتر از شاخه نخع از قبیله مذحج بود. مالک قبل از بعثت رسول اکرم متولد شده بود، ولی از زندگی وی قبل از ورود نمایندگان پیامبر به یمن اطلاعی در دست نیست. وی در سالهای پایانی حیات پیامبر (ص) اسلام آورد و در عهد خلافت راشدین به شام مهاجرت نمود.وی در فتوحات اسلامی عهد شیخین، مخصوصا در از پای در آوردن هماوردان نقش مهمی داشت. او ظاهرا پس از نبرد قادسیه در کوفه اقامت گزید. مالک که از بزرگان یمانی کو...

زبان از عناصر بنیادی در سبک‏شناسی است و از جمله مباحث مهم در بررسی زبان، توجه به جنسیت و ارتباط و تناسب آن با زبانِ متن ادبی است. برخی از پژوهش‏گران معتقد به وجود تمایز بین زبان مردانه و زنانه هستند. رابین لیکاف به عنوان نخستین نظریه‏پرداز حوزه زبان‏شناسیِ جنسیت دیدگاه‏‏های خود را درباره الگوی گفتار زنانه در گفتمان مطرح کرده است. از منظر وی تمایز بین زبان زنانه و مردانه بیشتر در گفتار نمود می‏‏یا...