درباره حکمت در فلسفه و اندیشه اسلامی اگرچه مطالبی گفته و نوشته شده است اما همچنان نیازمند تدوین مقالاتی است که بتواند بر اساس رویکردهای جدید مانند فلسفه سیاسی، این دانش‌واژه را تبیین نماید. در این مقاله بیشتر بر آن هستیم که به تبیین حکمت عملی و سیاسی در آثار ملاصدرا و حکمای حکمت متعالیه بپردازیم اما طبیعی است که تبیین آن بدون اشاره به خود مفهوم حکمت ممکن نیست. از این رو برای ارائه نگاهی جامع به...

سؤال اصلی نوشتار حاضر این است که حکمت متعالیه قوامیافته توسط ملاصدرا، با دستاوردهایی در هستی شناسی مانند اصالت وجود، حرکت جوهری، هدفدار بودن هستی، و دستاوردهایی در انسانشناسی همانند ذومراتب بودن انسان، جسمانیهالحدوث و روحانیهالبقا بودن، آیا با تفسیری که از عالم و آدم به دست میدهد؛ می تواند معرّف اخلاق و سیاستی خاص و رابطه میان این دو باشد؟ با روشی تحلیلی - استنتاجی از آثار موجود در حکمت متعالیه...

باسمه تعالی چکیده اصل علیت که بر ¬این اساس شاهد وابستگی و ارتباط علت و معلول می¬باشیم بیانگر رابطه خاصی بین علت و معلول است که بر اساس آن هر علتی معلولی، و هر معلولی علتی ¬دارد ¬ولی یکی از فروعات اصل علیت سنخیت ¬علت ¬و معلول است که بر اساس آن از علت معین فقط معلول معین صادرمی¬شود و معلول معین فقط از علت معین صحت صدور دارد. سنخیت به این معنا در هر سه مکتب پذیرفته شده ولی سنخیت به معنای خاص، ...

یکی از موضوعات اصلی و مهم‌ترین دغدغه فکری بشر خداوند است. انسان‌ها برای شناخت و اثبات و اعتقاد به او جلّ جلاله دست کم به دو راه عمده توجه کرده‌اند که عبارتند از: عرفان و فلسفه. طرفداران هر کدام از این شیوه‌ها مدّعی‌اند که از دیگران موفق‌تر بوده‌اند. یکی از استدلال‌هایی که هر کدام از دو شیوه، مدّعی توفیق در تبیین آن است، برهان صدّیقین است. این برهان در حکمت متعالیه بیشتر از هر مکتب فلسفی و عرفانی دی...

این نوشتار به بررسی انتقادی نظریه عقلانیت طه عبدالرحمن از منظر حکمت متعالیه و دلالت های آن بر علوم اجتماعی می پردازد. به این منظور مبانی نظریه عقلانیت طه عبدالرحمن مورد بررسی قرار می گیرد. سپس به طرح عقلانیت سه لایه و مراتبی وی درباره عقلانیت پرداخته می شود. پایین ترین لایه از عقلانیت، عقلانیت مجرداست که ضمن تعریف و پی گیری تاریخی این عقلانیت در یونان و روزگار جدید به طرح محدودیت های منطقی، فلس...

علم ‌امام (ع) بارزترین‌ صفتی است‌ که از دیرباز در امام‌شناسی مورد توجه عالمان و متفکران اسلامی بوده است. اندیشمندان شیعی این ویژگی را از شروط بنیادین امامت دانسته و در رویارویی با دیگر گروه‌های اسلامی بر آن تأکید‌ کرده‌اند. مطالعه دربارة این موضوع همواره با نگرش‌ها و رویکردهای فکری مختلفی مواجه بوده و بروز اختلافاتی را در مقدار و چگونگی علم امام (ع) موجب شده است. این تحقیق، با رویکردی تطبیقی و ...

درعصر حاضر معرفت شناسی یکی از مهم ترین موضوعات در فلسفه است. در این نوشتار، در مورد نظریه «دکارت و حکمت متعالیه» در باب معرفت شناسی بحث می شود. نظریه شناخت دکارت و حکمت متعالیه از نوع مبناگرائی است. آنان معرفت را دست یافتنی می دانند. و معتقد به مطابقت صورت های ذهنی با واقعیت خارجی هستند. اما اختلافات قابل توجهی میان آن ها وجود دارد، از جمله: دکارت ضامن صحت بداهت را خدا قرار می دهد، و او را دلیل...

هدف این مقاله شناسایی اصول تربیت براساس مبانی انسان‌شناختی و ارزش‌شناختی در حکمت متعالیه است. روش پژوهش توصیفی−تحلیلی بوده و در این راستا اصول تربیت متناظر با هر یک از مبانی انسان‌شناختی و ارزش‌شناختی ‏حکمت متعالیه ‏بررسی شد. با تکیه بر مبانی انسان‌شناختی در حکمت متعالیه، اصول تربیت بدین شرح استخراج شدند: توجه به ویژگی‌های مشترک و تفاوت‌های فردی، کمک به رشد عقلانی همراه با محدودیت‌های آدمی، رعا...

در ادبیات علمی گاهی دین را یکی از ارکان هر فرهنگ می شمرند؛ و بعضی مواقع فرهنگ را یکی از بخش های دین معرفی می کنند. نسبت میان این دو مفهوم، مسئله ای است که این پژوهش در مقام پاسخگویی به آن است. برای این کار از روش تحلیل منطقی مفاهیم و قیاس برهانی فلسفی استفاده و تلاش شده است، مبتنی بر حکمت متعالیه، گامی برای پاسخگویی به این پرسش برداشته شود. از منظر حکمت متعالیه، فرهنگ همان معانی عقلانی و یا خیا...