خداشناسی عقلی بر سه دسته مبادی تصدیقی، یعنی مبادی معرفت‌شناختی، زبان‌شناختی و هستی‌شناختی استوار است که مهم‌ترین مبنای هستی‌شناختی آن، قانون علیت و فروع آن است. درمجموع چهار دیدگاه در مناط نیاز به علت و به ‌بیان دیگر، چهار تقریر از قانون علیت وجود دارد که پذیرش هر یک، نتایج خاصی در خداشناسی فلسفی در پی دارد. بنا به ‌ادعای برخی فیلسوفان غربی، «هر موجودی نیازمند علت است»؛ درنتیجه را...

صراط مستقیم از آموزه­های اساسی قرآن کریم است که از منظر حق سبحانه، یک راه بیش نیست. بر همین اساس است که در فرهنگ قرآنی، صراط مستقیم به دو قسمِ «تکوینی و تشریعی» تقسیم می­شود. با توجه به اینکه خداوند متعال بر اساس رحمت رحمانی، نظام هستی را بر توحید و عدالت ایجاد کرده و به اقتضای رحمت عامه خود، موجودات را بر صراط مستقیم تکوینی حق قرار و حرکت داده است، در این فرهنگ، صراط مستقیم تکوینی «تغیرناپذیر، ...

رابطۀ بین واجب و ممکنات یا ربط علّی و معلولی در نظام وجودی صدرایی، دو گونه بررسی می شود؛ صدرا ابتدا با اثبات اصالت وجود، به توجیه این رابطه در دستگاه وجودی و در قالب تشکیک خاصی پرداخته و معتقد است علّت و معلول، دو موجود مستقل و در مقابل هم نیستند که رابطۀ آنها تباین باشد؛ بلکه از نوع اضافۀ اشراقی است و معلول عین ربط به علّت است، نه موجودی مرتبط با علّت؛ امّا در اواخر بحث علیّت، به این نتیجه می رسد که...

چکیده مهم ترین أثر صدرالمتألّهین، اسفار أربعه اوست که افکار و آرای نو و مکاشفات عرفانی و شواهد ربوبی و واردات قلبی اش را در آن آورده است. با توجّه به این که ملاصدرا در اسفار گاهی بر اساس مبانی پیشینیان بحث کرده و بدون آن که تصریح نماید دو دیدگاه وجود شناختیِ وحدت تشکیکی و وحدت شخصی وجود را در آن طرح کرده و همین وضعیتی را به وجود آورده است که فهم درست آن مستلزم راهنمایی استاد مسلّم و یا احاطه ی عل...

در تفسیر معنای «اصالت وجود و اعتباریت ماهیت» دو نظریه عمده وجود دارد. گروهی بر آنند که؛ هر چند آنچه حقیقتا و بالذات ملأخارج را پر کرده وجود است اما از آنجا که ماهیت چیزی جز تعین و نحوه وجود نیست، در خارج عین وجود و به تبع آن حقیقتا موجود است. در نقطه مقابل گروهی معتقدند؛ آنچه حقیقتا عالم عین را در بر گرفته است صرفا حقیقت وجود است و ماهیات تنها نمود و تصویر وجود در پرده ذهن آدمی می باشند. از دید...

این مقاله با این سؤال که اسم اعظم چیست؟ آغاز شده است. آراء و نظریات دربارة اسم اعظم، مختلف است که عمدتاً بر دو قسم تقسیم می شود: الف ـ قول شایع این است که اسم اعظم، اسمی است لفظی از اسماء خدا. ب ـ عده ای قائلند اسماء لفظی، اسماء اسماء هستند و عمده خود اسمایند، و پیامبر اسلام (ص)، اعظم اسماء الهی است. این، قول محققان است مانند امام خمینی، علامه طباطبائی، علامه حسن زاده آملی و ... . هریک از اس...

شناخت واجب الوجود، جزو مسائل اساسی در الهیات باالمعنی الاخص است، به طوری که در زمرة مهم ترین اهداف فلسفه است و سعادت بزرگ فلسفه به شمار آمده است. این مطلب تحت عنوان «الحق ماهیته انیته» بیان می کند که حق تعالی، واجب الوجود، انیت محض و محقق محض است (انیت یعنی وجود و تحقق). یعنی ذات او حتی در ذهن هم قابل تحلیل به تحقیق موجود وجود نیست بلکه او تحقق وجود محض است. دربارة این مسئله دو دیدگاه عمده وجود...