دستورالکاتب فی تعیین المراتب تالیف محمدبن هندوشاه نخجوانی یکی از آثار منحصر بفرد نامه نگاری و آداب کتابت در قرن هشتم ه می باشد. این کتاب الگویی برای کاتبان اداری عصر ایلخانان بود. در میان نمونه نامه ها ی اداری، بخشی از نامه ها مربوط به دیوان قضا، شرح وظایف قضات، وکلا و سایرکارکنان دیوان می شود. ترسیم ساختاردیوان قضا با کمک این احکام و نامه ها و تطبیق آن با دیگر منابع این عصر ، هدف اصلی این پژوه...

«عیون الأخبار» پس از«البیان والتبیین» جاحظ مهم‌ترین کتاب ادب شناخته شده است. وی در این کتاب هر فصل را «کتاب» نامیده است، برخی از فصول این کتاب عبارت‌اند از آداب کشورداری، آئین رزم و جنگاوری، اندرزهای پادشاهان، خلفا و حکیمان، سخنان حکمت آمیز بزرگان، خصلت­های شایست و ناشایست، و ضرب‌المثل‌ها. از کتاب­هایی که به تقلید از «عیون الأخبار» نوشته شده کتاب «العقد الفرید» از ابن عبد ربه ...

این اثر، ترجمه کتاب «الزاهر فی معانی کلمات الناس»‏، تالیف ابوبکر بن انباری از ادیبان سده چهارم و اوئل سده پنجم هجری است. مبحث اصلی کتاب را تبیین معانی واژگان مورد استفاده در دعاها و ذکرها و درودها روزانه مردم تشکیل می دهد که به فراخور به مباحث صرفی و نحوی و فقهی و حدیثی و تفسیری و تاریخی نیز در آن پرداخته شده است. در این اثر پس از ترجمه و تحلیل متن، که مقصود اصلی از تحقیق است، سعی شده است تا ...

زمان پیدایش شعر پارسی دری یکی از مهم ترین موضوعاتی است که همواره مورد توجه پژوهشگران گذشته و معاصر عرصۀ شعر و ادب فارسی بوده است. در کتاب های المعجم فی معاییر اشعار العجم شمس قیس رازی و لباب الالباب محمد عوفی، نخستین گویندۀ شعر فارسی (پارسی دری) بهرام گور دانسته شده است. از سخنان شمس قیس و محمد عوفی می توان دریافت که اولین کسی که سخن پارسی را منظوم کرده، از ادب عرب برخوردار بوده و شعر تازی می گ...

از ادب فارسی و ارزش ها و زیبایی های آن خودی و بیگانه بسیار سخن گفته اند‘ این مقاله در مقام اثبات این نکته است که این کاخ پر عظمت و باشکوه بنیان ها ی سخت استواری نیز دارد. خشت های زیربنائی این کاخ بلند عبارت از تاریخ بیهقی ‘ سفرنامه ناصر خسرو در نثر و حماسه باشکوه حکیم توس در نظم و بدیهی است که ابیاتی که چنین بنیان هایی دارد‘ بینایی سخت استوار دارد. ما در این مقاله با روش خاص خود این نکته را ب...

نتایج و یافته های به دست آمده را می توان به شرح زیر خلاصه کرد: ـ بررسی میزان انطباق کتاب های تعلیمات اجتماعی در دوره ابتدایی با مولفه های ایران شناسی نشان می دهد که در مجموع به مولفه اجتماعی 88/4 درصد پرداخته شده است. همچنین نتایج نشان می دهد که مولفه های تاریخی 49/17 درصد، مولفه جغرافیایی 03/41 درصد، مولفه سیاسی 75/6 درصد، مولفه مذهب 92/2 درصد و مولفه فرهنگ و ادب 93/26 درصد ذکر شده است. ـ د...

بهارستان جامی از آثار ارزشمند ادب فارسی و در برگیرندۀ داستان‌ها و سخنان حکیمانۀ بسیاری است، که منشأ و منبع بسیاری از آنها عربی است. هر چند از سخنان جامی بر می آید که از آثار پیشینیان بهره نبرده است، اما با جستجوی منابع عربی، پیشینۀ بسیاری از داستان‌های این کتاب را می توان یافت. در این مقاله پیشینۀ عربی بیست و سه حکایت و منبع فارسی، سی و سه حکایت از سی و شش حکایات روضۀ نخست بهارستان را شناسایی ک...

یکى از مهم‏ترین متون ادب فارسى که از دیرباز تاکنون توجه بسیارى از محققان و پژوهشگران را به خود جلب نموده، کتاب کلیله و دمنه است. به دلیل ترجمه این کتاب در دوره‏هاى مختلف مترجمان برحسب ذوق خویش و در گذر زمان دخل و تصرّف‏هایى در آن پدید آورده‏اند. یکى از مشهورترین ترجمه‏هاى فارسى این کتاب ترجمه ابوالمعالى نصراللّه منشى و تنها ترجمه عربى آن متعلق به ابن‏مقفّع است. تفاوت در عناصر داستان از جمله؛ شیوه‏...