مقاله رویکردی تاریخی و فرهنگی به معانی عقل در جهان اسلام دارد و با روش توصیفی – تحلیلی نقش قرآن و متون دینی را نسبت به معانی و اصطلاحات عقل در فرهنگ اسلامی دنبال می‌کند. در بخش نخست مفاهیم و معانی‌ای که عقل در تاریخ اسلام با آنها مواجه شده است شناسایی می‌شود و این معانی براساس ملاک‌های مختلف دسته‌بندی می‌شود. در بخش دوّم با رعایت دسته‌بندی‌های معانی و اصطلاحات تاریخی و فرهنگی عقل نسبت آنها با مت...

امروزه در بیشتر نظام های حقوقی، اجرا نشدن تعهد قراردادی می تواند ازجمله به فسخ آن از سوی متعهدله بینجامد. بااین حال، باید دانست همیشه وضع به همین منوال نبوده و بررسی ها نشان داده است که نظام های حقوقی اروپایی از وضعیت نبود حق فسخ عام الشمول، سرانجام به حق فسخ عام و مبتنی بر ارادۀ یک سویۀ متعهدله رسیده اند. قانون گذار ایرانی می تواند با الهام از روند تحول اندیشه های حقوقی دراین خصوص، نسبت به وضع...

یعتبر محمود سامی البارودی الشاعر الذائع الصیت المصری من رواد التجدید فی الشعر العربی الحدیث والذی أحیی الشعر العربی بعد ما فقد قوة الإبداع و الابتکارفی العصرین المملوکی و العثمانی، و أعاد إلیه جماله و طراوته السابقین. و بما أن الشاعر خضع منذ طفولته لتعالیم دینیة و قرآنیة و کان یری أن من واجب الشعر التهذیب الأخلاقی للإنسان و المجتمع لذا حاول فی أشعاره أن ینشر بین الناس أصول العقائد و فروعها و کذ...

در این رساله سعی شده تا شبهات مربوط به مساله ی امامت تا آنجا که مربوط به حوزه موضوع پایان نامه بوده (شبهات فخررازی در این موضوع) بررسی و پاسخ داده شود. شبهاتی را که در این نوشتار مطرح و پاسخ داده شده می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد. 1- شبهات مربوط به امامت عامه، که شبهات مربوط به وجوب نصب امام بر خداوند و عصمت امام بررسی و پاسخ داده شده است. 2- شبهات مربوط به امامت خاصه، در این بخش شبهات مربوط...

ابوالقاسم فنایی در طرح اصلاح‌گرایانه خود، ظنون عقلی را حجّت می‌داند و مبتنی بر این نکته، به نقد اجتهاد متداول در حوزه‌های علمیه می‌پردازد. هدف مقاله‌ حاضر، نقد دیدگاه او به روش تحلیلی است. ادعای ما این است که مقام معرفت متفاوت از مقام داوری است؛ مقام معرفت، بی‌شمار ارزشی، بی‌آستانه و قانون‌ناپذیر است؛ حال‌آنکه مقام داوری دوارزشی، آستانه‌مند و قانون‌پذیر است. در مقام داوری چه‌بسا جنبه‌های غیر‌معر...

یکی از ملاک‌هایی که می‌توان با آن عادلانه‌بودن یا‌نبودن قضاوت را سنجید، شرایط عینی حاکم بر محاکمه است. بر این اساس، ترافع باید به گونه‌ای صورت گیرد که احتمال جانبداری دادرس از یکی از طرفین را به حداقل برساند. از لوازم این امر می‌توان به لزوم تساوی طرفین در جایگاه و توجه دادرس به آنان اشاره کرد. با وجود آنکه این ویژگی دادرسی، جایگاه پُررنگی در نصوص دینی و به تبع آن ادبیات فقهی ناظر بر مباحث دادرس...

مقاصدشریعت در اصول فقه امامیه به مثابه ابزاری برای استنباط احکام شرعی، نقش نظارتی بر تفسیر نصوص را بر عهده دارد؛ هم چنان که در عرصه های تزاحم نیز زمین? شناخت معیار اهم را فراهم می آورد. به کارگیری مقاصد در سراسر فقه از جمله فقه سیاسی، موجب دقت فزون تر در فرایند استنباط می گردد. از مهم ترین منابع شناخت مقاصد فقه سیاسی، کلمات و سیر? امیرمومنان(ع) به ویژه کتاب نهج البلاغه است که به سبب دقت گردآورن...

رسالۀ اَضحویّۀ ابن‌سینا در‌بر‌دارندۀ دیدگاه هرمنوتیکیِ خاصّی در باب گزاره‌های اعتقادی قرآن و روایات است. وی در این رسالهآورده است که این گزاره‌ها را عموماً باید به معنای حقیقی گرفت نه به معنای مَجازی، امّا ظاهر این گزاره‌ها برای رسیدن به اعتقادات واقعی برای خواصّ حجّت نیست، زیرا دست شرع از آشکار ساختن حقایق اعتقادی برای عموم بسته است. این مقاله به گزارش، تحلیل و نقد این دیدگاه که به یک معنا چالشی بزرگ د...