قرآن کریم، سند نبوت و معجزهء جاویدان خاتم پیامبران است, مسلمانان موظف به خواندن آن بزبان عربی شده اند. از زمان روی آوری غیر عربها به دین اسلام، موضوع ترجمهء قرآن کریم و میزان ترجمه پذیری آن چهره نمایانده است و تاکنون نیز ادامه دارد. نگارنده در این نوشتار سعی بر آن دارد با اشاره به اهمیت بررسی موضوع ترجمهء قرآن، به بررسی تاریخی سیر ترجمهء قرآن در جهان و دلایل ضرورت ترجمهء قرآن پرداخته و میزان ت...

از دیرباز قرآن پژوهان به مسئلۀ اختلاف قرائات عطف نظر کرده و با کاربرد شیوه‌های گوناگون برای سنجش قرائات مختلف و بازنمودن قرائات اصیل و پذیرفته از قرائات شاذ، کوشیده‌اند. آنان هر یک از رویکردی متفاوت به بحث نگریسته، و مکتبها و نظریه‌های مختلفی را در این باره پدید آورده‌اند. بسیاری از این رویکردها به دانش زبان‌شناسی نیز پیوند خورده‌اند. از همین رو، نمی‌توان دیدگاه برخی زبان‌شناسان کهن را که در حو...

آینده بشریت و فرجام تاریخ، همواره مورد دقت‌نظر متفکران و اندیشمندان الهی و غیرالهی بوده است. از میان طرح‌های تاریخی موجود در مکاتب مختلف، قرآن کامل‌ترین و نویدبخش‌ترین طرح را برای بشریت ترسیم نموده که براساس آن، آینده‌ای سرشار از خیر و سعادت برای همه انسان‌ها بیان گردیده است. برمبنای تفکر آینده‌گرای قرآن، انسان‌ها با اراده خویش و به‌کارگیری قوانین جاری تاریخ که در قالب سنت‌های اجتماعی- تاریخی د...

مراد از معناشناسی مفردات قرآن، شناخت معانی آن‌ها در دو حوزه تاریخی و توصیفی است. درمعناشناسی تاریخی، با تکیه بر کتب لغت، تاریخی و شعر، معلوم می‌شود که واژه‌ی «مقت»بنا بر سنت خاص زمان جاهلیت، بر نوعی نکاح، اطلاق می‌گردیده و کاربرد این واژه درقرآن، گویای رواج آن در جوامع مکی و مدنی دوران جاهلیت بوده است. خویشاوندی، کهمهم‌‌ترین عنصر تصور جاهلی نسبت به وحدت اجتماعی بوده، عامل ایجاد نکاح مقت گردیدها...

تا دهۀ 1970م. قرآن در مطالعات تاریخی غرب، کتابی بود برای بازسازی تاریخ نزول وحی و تدوین قرآن در قرن اول هجری. با انتشار کتاب مطالعات قرآنی ونزبرو و هاجریسم از کرون و کوک، جریان شکاکیتی شکل یافت که قرآن را منبعی برای تاریخ ادبیات عرب از میانۀ قرن دوم به‌شمار می‌آورد. در این مقاله به روش تحلیل تاریخی از جریان‌شناسی این­گونه مطالعات بحث به­میان آمده، مسئله و مفروضات کلّی آن­ها مطر...

واژه «شیطان» که به دفعات در قرآن کریم آمده است، از پیدایش لفظ تا کسب مفهوم قرآنی­ اش تطور قابل ملاحظه­ ای داشته است. با معناشناسی این واژه به روش تاریخی، معلوم می­ شود بر خلاف تصور اکثر اهل لغت، لفظ «شیطان» اشتقاقی از ریشه «شطن» به معنی دور شد یا «شیط» به معنی سوخت و هلاک شد، نیست، بلکه در پیدایش این کلمه و حتی تطور معنای آن تا مفهوم قرآنی ­اش انتقال معانی حسی مقدم بوده است. اما در بخش معناشناس...

مادۀ عزم حامل مفهوم تعیین‌کننده در حیطه‌های مختلف فرهنگ اسلامی از عقاید، اخلاق، احکام و اندیشۀ سیاسی است که در 9 آیه از قرآن کریم دیده می‌شود و به نظر می‌رسد، مطالعۀ ریشه‌شناختی و تحلیل واژگانی دربارۀ آن در برداشت‌های قرآنی سبب افزایش دقت می‌شود. در کتب تفسیر و لغت تشتت آشکاری در توضیح این ماده دیده می‌شود که تا حدی برخاسته از دورشدن از زبان عصر نزول و تا حدی مربوط به تعدد خودِ ریشه‌ها در سابقۀ ...

بخش عمدۀ تعالیم و دستورات قرآنی که مجموعه‏ای است از اندرز‏ها، عبرت‏ها، محکمات و متشابهات، از رهگذر شگردهای ادبی و به ویژه فنون قصه سرایی و حکایت پردازی و به اصـطلاح ، ادبـیات داستانیِ روایی انتقال یافته است. برای شناخت و تحلیل قصص قرآنی، بهره‏گیری از نظریه‏های روایت‏شناسی و تئوری‏های آن مانند: سطوح‏روایی، طرح، داستان، زمان و اقسامش، متن‏روایی، شیوۀ روایی قصص، معانی و مبانی، که ابزاری برای تحلیل ...

در فرهنگ و تمدن ایران اسلامی، تجلید به عنوان یکی از شاخه های مهم هنر کتاب آرایی و کتاب سازی، از موضوع های ثمربخش تاریخ تمدن عالم اسلام محسوب می شود که توانسته است با نفوذ معنوی خود حتی در تاریخ تمدن جهان تأثیر به سزایی بگــذارد. بی تردید آگاهی از چگونگی این تأثیر و نقش قابلیت های فکری و هنری ایرانیان بر هنر تجلید گستره ی وسیعی از جغرافیای جهان، از هنگام آغازین تحولات تا تعالی آن، بخش در خور توج...

بررسی عوامل همگرایی و فروپاشی نهاد خانواده از منظر قرآن است. نویسنده در آغاز دیدگاه های متفاوت راجع به پیشینه تاریخی چگونگی شکل گیری خانواده را مطرح می کند، آن گاه نظریات گوناگون را در باره ی سلامت خانواده مورد بررسی قرار داده و به تبیین دیدگاه قرآن نیز پرداخته است، سپس از فروپاشی خانواده سخن گفته، علل و اسباب آن را نیز از منظر قرآن بحث می کند، در این راستا، عوامل فروپاشی را به دو دسته برون خان...