عقل عملی کاربردهای فراوانی در مباحث اصولی دارد، اما با توجه به هدف علم اصول و مقدمه بودن آن برای فقه، صرفاً از یکی از کاربردهای عقل یعنی عقل مشرِّع سخن به میان آمده و ضوابط و لوازم آن مطرح‌شده است. درحالی‌که به اذعان برخی از علماء، کارکرد این درک عقل در علم فقه، نادر است و این کاربرد ناچیز، موجب کم‌اهمیت شدن مبحث عقل در بین مسائل علم اصول شده است درحالی‌که کارکرد عقل در سامان دادن به مسائل اصولی و...

در ارزیابی باورهای دینی کسانی قائل شده اند که یک شخص در صورتی مجاز به پذیرش یک باور است که برای آن برهانی داشته باشد که همه عقلای عالم را قانع کند، یا گفته اند فرد باید برای همه باورها و اعمال خود برهان داشته باشد و به امر خردگریز تن ندهد. در نقطه مقابل، کسانی هستند که می گویند عقل ضد ایمان است یا با آن رابطه ندارد، یا می گویند همه باورها را باید از ظاهر متون دینی گرفت و به عقل اعتناء و توجه نک...

چکیده در این مقاله تلاش شده است تا ضمن آشنایی با نگرش بنیاد گرایان به دولت و جامعه، خاستگاه خشونت و مبانی فکری آن مورد بررسی قرار گیرد.آنچه امروزه از بنیاد گرایی اسلامی در برداشت های مختلف دریافت می شود، پرداختن به این پدیده از منظر رفتاری است. درحالی که بنیاد گرایی از ریشه هایی در گفتمان دینی و در واقعیت معاصر تغذیه می کند. اگر چه این ریشه ها در بسترسنت اسلامی دارای کارکرد های دیگری بوده اما ب...

صاحبنظران و اندیشمندان غرب و شرق، بر مبنای تفاوت در بنیادهای معرفتشناختی خود، نظرات متفاوتی دربارة همگرایی یا واگرایی و قلمرو ورود عقل در عرصة سیاست ابراز داشتهاند. این پژوهش با اعتقاد به ضرورت بومیسازی علوم سیاسی و با هدف غنای نظری این الگوی بومی و بر مبنای هرمنوتیک اندیشهشناسانة اسکینر، رابطة عقل و سیاست در منظومة معرفتی آیتاهلل جوادی آملی را بررسی نموده و با فرض استوار بودن سیاست بر بنیادهای...

این مقاله بر آن است با نظر به مسئله عشق و جایگاه آن در تفکر هگل، تحلیلی از رساله «روح مسیحیت و سرنوشت آن» به دست دهد. هگل در این رساله مقولات سنت مسیحی، از جمله زندگی و عشق را با توجه به وضعیت سیاسی –اجتماعی انسان مدرن بررسی می کند. رساله مورد بحث از آثار دوره فرانکفورت هگل است و به خلاف رساله های دوره توبینگن و برن، او در این رساله می کوشد از حصار فلسفه کانتی و میراث دوره روشنگری بیرون آید. ره...

یکی از مباحث مهم در دین شناسی جایگاه عقل در درک معارف دینی است، در پژوهش پیش رو تلاش می‌شود جایگاه عقل از دیدگاه ابن تیمیه و علامه طباطبایی مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد، تا نقاط قوت وضعف دو دیدگاه روشن شود. ابن تیمیه معتقد است گاهی عقل بر قوه‏ای گفته می‌شود که انسان با آن تعقل می‌کند، چنانکه بر علوم و اعمالی که با آن قوه حاصل شده نیز عقل گفته می شود. که این معنی نتیجه عقل به معنای اول است، ازدی...

این مقاله با تبیین هویت مفهومی عقل و تمایز آن از معنای علم، به مسئلۀ کمال اخلاقی به‌عنوان هدف اصلی در سیر تکاملی انسان می‌پردازد. هدف آن، تبیین ارتباط تکاملی عقل و اخلاق نسبت به یکدیگر و برایند تأثیرات این دو بر تکامل انسان از منظر دین، با تأکید بر روایات کتاب غررالحکم است. در این پژوهش بنا بر گفته‌های امام علی (ع) به این رهیافت مهم خواهیم رسید که بین عقل و اخلاق تلازم وجود دارد و اخلاق منهای ع...

ماهیت عقل در آثار ارسطو با ابهام مواجه است، و فلاسفه مشائی و بویژه ابن­رشد برای رفع آن تلاشها نموده­اند. ابن­رشد در فلسفه خود عقل هیولانی را زیربنای تحلیل ماهیت عقل نزد ارسطو قرار می­دهد، و آن را در کتاب تفسیر­ کبیر بر رساله نفس ارسطو، و با توجه به نظرات مفسران پیشین مطرح می­کند. او در این تفسیر به دنبال ارائه شرحی منسجم درباره کیفیت شناخت و تعیین ماهیت قوه­عقلانی انسان است و عقل هیولانی را قوه...

ازنظر ابن‌سینا سعادت برترین چیزی است که موجود زنده درپی آن تلاش می‌کند. او باتوجه‌به مبانی هستی‌شناختی و انسان‌شناختی خود، جوهر اصلی انسان را عقل می‌داند که با اتصال به عقل فعال و رسیدن به مرتبۀ عقل مستفاد، به کمال نهایی و سعادت حقیقی خود می‌رسد و از والاترین، بادوام‌ترین و بیشترین لذت بهره‌مند می‌شود. در این مقاله، پس از تبیین و تحلیل دیدگاه ابن‌سینا دربارۀ سعادت، آن را بررسی و نقد می‌کنیم. غف...

چکیده: گرایش به خیرات و بریات همزاد با تاریخ بشریت به عنوان یک تمایل فردی مبتنی بر فطرت انسانی و نهاد جمعی استوار بر ضرورت اجتماعی بروز و حضور داشته است. تجلی این موضوع مهم در جوامع مختلف عموما در قالب بنیادهای خیریه صورت می پذیرد. شناخت اهداف متعالی در تأسیس این بنیادهاو تدوین قوانین لازم و مورد نیاز هماهنگ با رشد و شکوفایی آنها می تواند، مانع انحراف از مسیر واقعی این نهادها گردد. قدمت این ...