دشت گرگان در شرق و جنوب شرقی دریای مازندران یکی از مناطق مهم باستان شناختی از دوره پیش و پس از اسلام است. ویرانه های شهر تاریخی تمیشه در نزدیکی آبادی سَرکلاته، مرکز دهستان چهار کوه، در یازده کیلومتری جنوب غربی شهر کُردکوی در غرب استان گلستان و جنوب خلیج گرگان واقع شده است. بر اساس مستندات تاریخی خسرو اول انوشیروان(79-531م) از این محل بازدید و در آنجا پذیرایی شده است و از این رو دستور داد که این ش...

خطة آذربایجان به عنوان یکی از مهم ترین مناطق سرزمین ایران و همچنین خاستگاه صفویان و مذهب تشیع، نقش مهمی در توسعه و تکامل سنت مقبره سازی اسلامی داشته است. به نظر می رسد طی دوران ایلخانی در این منطقه، سبک خاصی از معماری تدفینی در قالب مقابر برجی شکل تکوین یافته است که مبانی آن ریشه در تصوف اسلامی بخصوص مکتب شیخ زاهد گیلانی و شیخ صفی الدین اردبیلی از عرفای نامی قرون هفتم و هشتم هـ ق دارد. از مهمتر...

گاهنگاری تپه ی موسوم به هگمتانه، همواره مورد مناقشه باستان شناسان بوده است. محمدرحیم صراف، اولین کاوشگر ایرانی تپه ی مذکور، 12 فصل به طور متناوب از سال 1362 تا 1379 هـ.ش. در این تپه به کاوش پرداخت، و همواره دو سؤال اساسی را مدنظر داشت: 1. گاهنگاری تپه؛ 2. ماهیت کاربری. صراف، در طی سال های کاوش خود و پس از آن، نتوانست جواب روشنی برای این دو سؤال بیابد. پس از وی آذرنوش، از سال 1383 تا 1387 هـ.ش. ...

شهرستان نایین، شرقی ترین شهرستان استان اصفهان است و حد فاصل استان خراسان، یزد، و اصفهان قرار دارد و اقلیم آن از نوع بیابانی است. موقعیت قرارگیری این شهرستان به لحاظ واقع شدن در یکی از شاهراههای ارتباطی غرب به شرق کشور و همجواری آن با مراکز فرهنگی چون فارس، اصفهان و خراسان، این منطقه را از دوره ساسانی تا قرون میانه اسلامی به صورت یک بارانداز تجاری مهم و از طرف دیگر آن را به عنوان یکی از مراکز ...

از چهارصفه به‌عنوان کهن­ترین الگوی معماری مسکونی در ایران، زیاد نام برده شده ­است. این الگوی ساختمانی صرف نظر از مباحث اقلیمی و سازه­ای، از دیدگاه معناگرایی نیز از دوره باستان حایز اهمیت بوده و در نقوش و طرح­های مختلف تکرار شده است. در معماری ایران، این الگو از بیانی خالص در آرایش فضایی نمونه‌های اولیه به فضایی جزء در نمونه‌های تکامل­یافته­تر تبدیل می­گردد و به این ترتیب الگوهای متنوع فضایی در ...

شهرستان طارم در شمال شرقی استان زنجان واقع و با استان های گیلان و اردبیل همجوار است. این موقعیت سبب تأثیرپذیری از فرهنگ های این مناطق در ادوار پیش از تاریخ و تاریخی شده است. علی رغم اهمیت این منطقه کاوش های باستان شناسی برای روشن شدن این تبادلات و همچنین شناخت فرهنگ های این منطقه صورت نگرفته است. یکی از این محوطه ها که نشان دهندۀ این تبادلات است، محوطۀ تشویر است که بر اثر فعالیت های راه سازی در...

بیان مسئله: آرایه‏‌های برگرفته از طبیعت بخش جدایی‌‏ناپذیر معماری ایران بوده که با مخاطبان به گفت‌وگو نشسته است و دنیایی از باورها، ارزش‌ها و اندیشه‏‌ها را با استفاده از نقوش هندسی و غیر‏هندسی به تصویر می‏‌کشد. گذر زمان تغییرات ساختاری و معنایی بدیعی در آرایه‌های معماری ایجاد کرد، به‌طوری که در ایران دورۀ پهلوی، با تولد گفتمان‌های جدید، تزیینات معماری سیمایی متفاوت به خود گرفتند و مفاهیم متنوعی ...

مقابر و آرامگاه­ ها از نظر تاریخی، هنری، مذهبی و اجتماعی در معماری اسلامی ایران نقش اساسی داشته اند و در هر منطقه این بناها را به منظور گرام ی داشت یاد و خاطرۀ متوفی  که اغلب از فرزندان و نوادگان ائمه و یا بزرگان دینی، ادبی و علمی بودند  در محل دفن این اشخاص می ساختند. ساخت مقابر به شیو ه های مختلف در معماری دوران اسلامی، اهمیت این گروه از بناها را می رساند و بناهای آرامگاهیِ دارای ساختار منفرد ...

محوطه های متعدد باستانی در منطقۀ کاشان وجود دارد که به دلیل عدم پوشش برنامه های پژوهشی باستان شناسی، همچنان ناشناخته باقی مانده یا مورد غفلت قرار گرفته اند . محوط ۀ فیض آباد یکی از این دست محوطه هاست که خوشبختانه با اقبال روبه رو گشته و مدتی پس از شناسایی، مورد کاوش قرار گرفته است. این محوطه که در 10 کیلومتری شمال شهر نوش آباد قرار گرفته، در دشتی مسطح واقع شده که امروزه با لإیۀ قطوری از ماسه پو...

هدف: بررسی کمی و کیفی اسناد تصویری بازمانده از ایران قدیم با موضوع معماری و شهرسازی. روش: تحلیل مدارک آرشیوی، بررسی‌های باستان‌شناسی، تاریخ مکتوب و تاریخ معماری. یافته‌ها: این تحقیق نشان از تفاوت در تعدد و کیفیت مدارک تاریخی تصویری دارد. همچنین با وجود تکثر اسناد در برخی مقاطع، از برخی دوران تاریخی سند تصویری زیادی موجود نیست. بیشتر مدارک تصویری به‌دست‌آمده از دوره تاریخی پیش از اسلام به حوزه‌ه...