بررسی جنبه‏های ساختاری و عناصر شاعرانه در دوبیتی ها ، به دلیل جایگاه آن در اتصال شعر رسمی و عامه، می‏تواند برخی از ویژگی‏های متمایز این دو حوزه را تبیین کند. باتوجه به اهمیت نقش قافیه و ردیف در این قالب، در این مقاله به روش تحلیلی- مقایسه‏ای، ضمن بررسی بیش از 3،000 دوبیتی عامه، زوایایی چون شباهت‏ها و تفاوت‏های لفظی و معنایی و تسامح‏های مرسوم در موسیقی کناری آن ها، متناسب با تفاوت اقلیم، تحلیل و...

در فایل اصل مقاله موجود است

در این مقاله ، ضمن ارائه تعریف های ادیبان گذشته و حال، از قافیه و بررسی جایگاه ادبی، هنری و موسیقایی آن در شعر فارسی، بر این نکته تاکید کرده‌‌ایم که قافیه بخشی از واژگان در دسترس هر شاعر است و واژه‌ای است که از زبان معیار برخاسته است و نقش و ارزشی سبکی دارد و همین که شاعر از میان دهها کلمه هم وزن و هم آهنگ، برخی از آنها را به عنوان قافیه انتخاب می‌کند و در شعرش می آورد، ناخود آگاه تشخص سبکی خود...

در میان انبوه شاعران زبان فارسی، هستند شاعرانی که تأثیری شگرف بر پیکره ادبیات گذاشته اند. یکی از این شاعران، حکیم سنایی غزنوی است که برای نخستین بار مضامین عرفانی را وارد شعر فارسی کرد و نیز منظومه هایی با درون مایه های عرفانی سرود. او به مانند شاعران هم دوره خود، ابتدا سلاطین و بزرگان دربار غزنه را مدح گفت ولی پس از سفر به شهرهای خراسان و تحولی که در روح او بوجود آمد، به عرفان و تصوف گرایش پید...

اهمّیت جایگاه قافیه و ردیـف در آثار منظوم فارسی بر کسی پوشیده نیست . قافیه و ردیف همواره در خدمت صورت و معنا و در تنظیم سخن آهنگین بسیار مفید و مؤثر می باشد . در میان سخنوران ایرانی مولوی در سرایش غزلیات خویش از قافیه و ردیف به شیوه های گوناگون و هدفمند بهره برده است . در غزلیات او قافیه و ردیف بیشتر جهت آهنگین نمودن و موسیقایی کردن سخن منظوم می باشد. بیش از ½  غزلیات او از فراوانی ردیف برخوردار...

یکی از عوامل موسیقی­ بخش در شعر، موسیقی کناری است که مهم­ترین جلوه­های آن قافیه و ردیف است. مولانا در کاربرد قافیه و ردیف در رباعی­های خود شگفتی­های زیادی از خود نشان داده است. درواقع وی به بار فونتیکی یا موسیقی کناری می­اندیشیده است. از این­رو گاه در ساختار کاملاً طبیعی و بی­تکلّف برای تأکید و تکمیل وزن یا غنای موسیقایی کلام قافیه و ردیف را در رباعیات خود تکرار می­کند یا آن را در مصراع سوم نیز ل...

  مولوی یکی از قلّه‌های ادب پارسی است که در کنارمعناگرایی،گاه گاه جلوه‌های زبانی در شعرش جلوه‌گر می‌شود.  این شاعر توانمند، جهت زیبا و شیوا ساختن صورت سخنش، شگردهای متنوّعی به کار می‌بندد. یکی از تکنیک‌های مولوی در انعطاف بخشی به صورت کلام، ابداع ترکیب‌های نو و اشتقاقی در مکان قافیه است. اندیشمندان و محققان مثنوی بیشتر به وجوه معنایی شعر مولوی پرداخته‌اند. در مورد نقش ترکیبات اشتقاقی در آفرینش قا...

  نشان دادن هنر قافیه اندیشی نظامی در سرودن منظومه خسرو و شیرین و ارزش‌های نهفته در آن سبب آشکار شدن برجستگی این اثر در بین آثار نظامی و حتی آثاری است که به تقلید از آن سروده شده است. هر چند کمال هنری یک اثر را نمی‌توان به دسته‌ای از قواعد و اصول فرو کاست اما با بازاندیشی در فرم درونی و بیرونی منظومه خسرو و شیرین، می‌توان ساز و کار هنری نظامی و عواملی را که سبب ارتقای کیفی و ارزش زیباشناختی این...

در این مختصر سعی بر آن است تا به چگونگی باهمایی دیرینۀ دو فن «عروض» و «قافیه» پرداخته شود و به لحاظ تاریخی مشخص گردد که چرا عروض و قافیه در مطالعات سنتی ادب فارسی همواره در کنار یکدیگر مطرح شده اند و حتی تا به امروز نیز همنشینی آن دو به صورت اصلی پایدار باقی مانده است. برای دست یازیدن به این فهم، ابتدا به تاریخچه پیدایش این دو فن پرداخته خواهد شد و سپس دلایل طرح این دو در کنار یکدیگر در قالب کل...