تدوین تاریخ در هند دوران باستان بیشتر به صورت شفاهی رواج داشته است. اکثر متون باقی مانده از آن دوران متون ادبی، دینی، فلسفی و اندرزنامه هستند. با ورود اسلام و شکل­گیری حکومت های اسلامی و ایرانی در شبه قاره هند، تاریخ نویسی به صورت گسترده و متنوع در این سرزمین آغاز گردید. اوج شکوفایی تاریخ نویسی فارسی در هندوستان، مربوط به اوایل دوره تیموریان هند در قرون دهم و یازدهم هجری خصوصا دوره اکبرشاه است....

چکیده: مسیّب بن نجبه یکی از اصحاب امام علی(ع)و ازهواخواهان امامت حسنین(ع) بوده است. چنان‌که از اشارات برخی متون ادبی برمی‌آید،مسیّب پس ازواقعه‌ی کربلا نخستین کسی است که برای رهایی اهل بیت امام حسین(ع) به تعقیب کاروان اُسرای شام می‌رود و اخبار و داستان خروج او در حماسه‌ای ناشناخته تحت عنوان مسیّب‌نامه گزارش شده است. گذشته از آن، به استناد متون تاریخی، مسیّب به همراه سلیمان صرد خزاعی از بزرگ‌ترین رهب...

چکیدهتصحیح نسخه های خطّی، از کارهای ارزشمند علمی، در یک قرن اخیر است که زمینه ی احیای بسیاری از آثار منظوم و منثور گذشته را فراهم کرده است. این کار، باعث شده تا متون علمی، ادبی، تاریخی و دینی بسیاری، در دسترس علاقه مندان به تاریخ، ادبیات و فرهنگ ایران قرار گیرد. تاریخ ذو القرنین، اثر خاوری شیرازی، یکی از این متون تاریخی و از منابع دست اوّل دوره ی فتحعلی شاه قاجار است که مؤلّف در آن، بسیاری از وقای...

یلدا نام دیگری است که ایرانیان برای شب چله به کار می‌برند. معنای این واژه، یعنی میلاد، دو نظر متفاوت را دربارة منشأ این مراسم پدید آورده است. گروهی آن را نامی به‌جامانده از رسم بزرگداشت میلاد مسیح توسط ایرانیان دانسته‌اند،و عده‌ای آن را یادمانی کهن از رسم بزرگداشت میلاد خورشید یا ایزد مهر در دینی به نام مهرپرستی که به‌زعم طرفدارانش در گذشتة باستانی ایران رایج بوده است، تصور کرده‌اند. این مقاله ...

روایت ‌شاهنامه، شخصیت­ها و اندیشه­های خرد و کلانِ نهفته در بافتارِ آن در متونِ پس از این اثر، در ژانرهای گوناگون ادبی، متون تاریخی و دینی و مذهبیِ فارسیِ پس از فردوسی با رویکردهای گوناگون تداوم یافته است. ‌شاهنامه حضوری مستمر و معنادار در متن­های پس از خود داشته است. بازتاب این اثر در تمام ژانرهای ادبی و حتی غیرادبی فارسی دیده می­شود. یکی از راه­های درک متنی به وسعت، حجم و درازای ع...

سخن و آداب آن از موضوعاتی است که در متون ادبی و اندرزنامه های فارسی میانه همواره به آن توجه شده است. برای بیان آداب سخن دانی و اهمیت آن در متون این دوره می توان آن ها را به چند موضوع کلی تقسیم بندی کرد. در این گزارش، ابتدا در مقدمه ای کوتاه به اهمیت سخن در ادبیات ایران باستان پرداخته شد؛ سپس آداب سخن دانی در متون ادبی و اندرزنامه های فارسی میانه در قالب موضوعات «راست گویی و دوری از دروغ»، «با ا...

آیا می توان متون ادبی را با اجزاءِ متونِ ناهم سنخِ دیگر تصحیح کرد؟ آیا می توان جزئی از اجزاءِ متنی به کلی متفاوت را برای تصحیحِ جزئی از متنِ دیگر به کار برد؟ تصحیحِ متونِ ادبی به یاریِ متونِ دیگر در چه شرایطی و چگونه ممکن است؟ آیا به لحاظ روش شناسیِ تصحیحِ متن می توان به صرفِ شباهتِ ظاهری و بیرونیِ الفاظ، جزئی از کلام را از بافتِ خودش در متنی به کلی متفاوت و ناهم سنخ برگزید و مبنای تصحیح جزئی از متنِ دیگر قرار ...

درمطالعات تاریخی کسب آگاهی نسبت به موضوعات و مسایل مختلف چه در عرصه اجتماعی ، سیاسی ، فرهنگی و چه اقتصادی دارای اهمییت بسیاری می باشد.راههای کسب آگاهی در تاریخ بررسی متون مختلف در علوم دیگر نیز می باشد.یکی از عرصه های مشترک در زمینه تاریخ ،ادبیات فارسی است که منابع ادبی جایگاهی مهم در میان منابع تاریخی دارند. در موضوع مورد بحث نیز یافتن آگاهی های تاریخی مردم ایران بخصوص اهل ادب و از میان آنها ش...

انعکاس پدیده‌های اجتماعی در هنر و ادبیات ـ که یگانه منبع بازگو‌کننده‌ی کنش‌های اجتماعی است ـ بیش از متون علمی و تاریخی می‌تواند، بازگویی هر پدیده‌ی جمعی و انسانی را به صورت آشکار هموار و میسر سازد، بدون آنکه ملاحظات سیاسی و اخلاقی را که بر متون رسمی سایه‌ افکنده­اند، در نظر بگیرد. در این میان ادبیات نانوشته و شفاهی و متون شنیداری، بیش از سایر نوشته‌ها توان آن­ را دارند که بگویند و حقایقی پنهان ...