فرایندهای دگرگونی دربارة برهم کنش دست افزارها و ساختار ها با محیط، اعمّ از طبیعی و فرهنگی بحث می کند. فرایندی که طی آن، از چگونگی شکل گیری تپه یا محوطه تا آن چه امروز به چشم می آید، بحث می شود. شناخت این فرایند و جزئیات آن به باستان شناس کمک می کند که تفسیرهای واقع نماتری نسبت به آن چه می یابد، داشته باشد. در این گفتار، آن چه که بلافاصله پس از ترک و از دور مصرف خارج شدن دست افزارها و ساختار ها (...

تاریخ‌گذاری نسبی در زبان‌شناسی تاریخی، مشخص کردن ترتیب زمانی دگرگونی‌های آوایی گوناگونی است که در واژگان یک زبان انجام می‌گیرد. این موضوع، از آن جهت اهمیت دارد که ترتیبِ زمانیِ گوناگونِ دگرگونی‌های آوایی، بر چگونگی دگرگونی آوایی واژگان زبان و یافته‌های حاصل از آن‌ها تأثیر می‌گذارد. در این مقاله، نمونه‌هایی از دگرگونی چند واژه در زبان‌های ایرانی بررسی شده‌است. هدف از انجام این امر،  فهم آن است که ک...

بعنوان اجزای سازنده گفتمان منسجم، بافه های واژگانی موضوع تحقیقات بسیاری در دو دهه اخیر بوده است. درحالیکه بیشتر این تحقیقات به گوناگونی در استفاده از این ترکیبات در سیاق های مختلف و برخی از نظام های علمی پرداخته است، مطالعات معدودی  به بررسی  استفاده از گروههای خاصی از این ترکیبات چند کلمه ای در گونه های نوشتاری دانشگاهی پرداخته است. به منظور بررسی گوناگونی های مربوط به نوع نوشتار، این مطالعه ب...

چندمعنایی پدیده‏ای زبانی است که نه تنها در سنت مطالعه معنی همواره مطرح بوده بلکه در پژوهش‏های رده‏شناختی واژگانی نیز مورد توجه قرار گرفته است. بررسی چندمعنایی فعل «خوردن» در رده‏شناسی واژگانی، که زیرشاخه رده‏شناسی معنایی به حساب می‏آید، در زبان‏های متعددی صورت گرفته است. در نوشته حاضر، ضمن معرفی پژوهش‏های انجام شده در برخی از زبان‏های آسیایی، به بررسی این پدیده در مورد فعل «خوردن» در زبان فارسی...

  سابقه و هدف: هیجان در فعالیت‌های شناختی مغز و پردازش اطلاعات توسط آن ازجمله در سرعت تشخیص کلمات نقش مهمی دارد. دو بعد برای هیجان لحاظ می‌شود: بار و برانگیختگی. تنها در مطالعات محدودی به هر دوی این ابعاد توجه شده و هنوز کاملاً مشخص نیست آیا این دو بعد مستقل هستند یا هم‌بستگی دارند. از سوی دیگر سرعت تشخیص بینایی کلمات تحت تاثیر برخی مولفه‌های واژگانی-معنایی نیز قرار دارد. یافتن رابطه بین اب...

از جمله موضوعات مهم زبان‌شناسی نقش‌گرای هالیدی و رقیه حسن، انسجام و به هم پیوستگی متن است. هراندازه انسجام آوایی، واژگانی، دستوری و معنایی میان یک متن و عناصر آن بیشتر باشد؛ آن متن ماندگارتر خواهد بود. از این رو می‌توان گفت یکی از دلایل ماندگاری قرآن مجید همین انسجامی است که میان عناصر آن برقرار است و مایه برخی از پژوهش‌های ادبی ـ قرآنی گشته است. در این جستار با روش توصیفی– تحلیلی، «انسجام واژگ...

چندمعنایی پدیده‏ای زبانی است که نه‌تنها در سنت مطالعة معنی همواره مطرح بوده بلکه در پژوهش‏های رده‏شناختی واژگانی نیز مورد توجه قرار گرفته است. بررسی چندمعنایی فعل «خوردن» در رده‏شناسی واژگانی، که زیرشاخة رده‏شناسی معنایی به حساب می‏آید، در زبان‏های متعددی صورت گرفته است. در نوشتة حاضر، ضمن معرفی پژوهش‏های انجام‌شده در برخی از زبان‏های آسیایی، به بررسی این پدیده در مورد فعل «خوردن» در زبان فارسی...

نظامی گنجوی ابعاد و ساحت­های گوناگونِ قصّه­پردازی، صور خیال و زبان شاعرانه را در زبان فارسی گسترش داده است. بیشتر توجه پژوهش­گرانِ نظامی به توان قصّه­پردازی، آفاق اندیشه­ها و صور خیال آثار او بوده است، لیکن توجه به هنر زبانی و بویژه توان ترکیب­سازی او بر سبیل اشارت بوده است. در این مقاله سعی می­شود به هنر ترکیب­سازی نظامی پرداخته ­شود. این جنبه هنر نظامی بر مبنای دیدگاه فرمالیست­های روسی تحلیل شده ...

مجموعه دگرگونی- آذرین دلبر با روند شمال شرقی- جنوب غربی در حاشیه شمالی زون ساختاری ایران مرکزی و در 130 کیلومتری جنوب شرق شاهرود در بخش جنوب شرقی منطقه بیارجمند واقع شده است. سنگهای آذرین و دگرگونی در دو بخش شمال شرقی (کوه کلاته علاءالدین) و جنوب غربی منطقه (غرب کوه ملحدو) رخنمون دارند. مجموعه دلبر با مرز ناپیوسته توسط واحدهای رسوبی ژوراسیک و کرتاسه در ارتفاعات مرکزی منطقه معروف به کوه ملحدو پو...