شرح میر سید شریف جرجانی بر کافیة ابن حاجب معتبر‏ترین شرح فارسی این کتاب است. جرجانی با اسلوبی فصیح و روان و زبانی استوار و منطقی، اصول علم نحو را بیان کرده است. بحث منصرف و غیر منصرف از مباحث مفصل و پیچیدة نحو است و جرجانی ابعاد مختلف این بحث را توضیح داده و آراء نحویان را آورده است. او در سبک و محتوا از رضی استرآبادی بسیار تأثیر پذیرفته است، و از آنجا که از ذهن منطقی و داشته­های علمی کافی در ع...

     فخرالدین عراقی شاعر قرن هفتم هجری دارای مسلک عرفانی و تابع و شارح نظریات محی­الدین عربی است. زبان شعری او، رمزی است و در آن از اصطلاحات خمریه­ای برای بیان اندیشه­های وحدت وجودی استفاده شده است. این زبان، ظرفیت ویژه­ای برای بیان تمثیلی مفاهیم در شعر او را ایجاد کرده است که گنجاندن آنها در زبان مستقیم ناممکن می‌نماید. کشف این اصطلاحات خاص برای شناخت شعرای عارف در زبان پارسی نیازمند تحقیق بیش...

قونوی در تفسیر سورة فاتحه، هلیت مطلق حق، را عبارت از اطلاق انبساطی وجود که عاری از هرگونه قید و ترکیب و کثرت است می‌داند. وجود حق از دیدگاه وی عبارت است از صرف وجود به طوری که نه کثرتی در آن اعتبار می‌شود و نه ترکیبی، نه صفتی و نه نعتی، نه اسمی و نه رسمی، نه نسبتی و نه حکمی، بلکه وجودش وجودی بحت است. فناری، شارح مفتاح، وجود بحت را به معنای وجود مطلق درنظر می‌گیرد یعنى وجودی که هیچ‌گونه قیدی در ...

چکیده خاقانی شروانی از شاعران پرآوازة قرن ششم هجری است که به تبع شاعران هم عصر خود در رعایت سبک فنی مصنوع و الزام به آوردن غالب اطلاعات و اصطلاحات علمی، معارف دینی، تاریخ، اسطوره، باورهای عامیانه، و ... گوی سبقت از بسیاری از همگنان خود در دشوارگویی ربوده است؛ به همین سبب، بسیاری از خاقانی پژوهان کوشیده اند، ضمن تصحیح و تنقیح دیوان خاقانی، پرده از پاره ای رمز و رازهای پوشیده در شعرش بردارند و ضم...

اصطلاح «اعیان ثابته» از برساخته های ذهن وقّاد محی الدین بن عربی است که پس از او، پیروان وی، مانند شیخ محمود شبستری از آن استفاده کرد ه اند. اعیان ثابته صورت های معقول اسمای الهی و حقایق اعیان خارجی، و به تعبیری، واسطه میان خدا و جهان محسوس اند؛ به بیانی دیگر، وقتی مشیت الهی بر آفرینش جهان و خلقت موجودات عالم قرار گرفت، ابتدا بر اعیان ثابته تجلی نمود و سپس، کائنات و موجودات از عالم علم الهی به جه...

نقد لغوی یکی از مهم ترین انواع نقد و تحلیل متن است. شبهه افکنی پیرامون فصاحت و صحت لفظی و معنایی واژگان نهج البلاغه و دقت امام(ع) در واژه گزینی از مواردی است که در نقدهای موجود کمتر به آن توجه شده است. ابن ابی الحدید معتزلی (م 656) در شرح خود به واژگان اهمیت داده و شاید از معدود شارحانی است که در شرح خود به دفاع لغوی از متن برآمده است. اشکالات مطرح شده در شرح ابن ابی الحدید نسبت به الفاظ نهج ال...

بررسی و روش شناختی شروح نهج البلاغه سبب آشنایی با دیدگاهها و رویکردهای مختلف برای انتخاب و فهم بهتر نهج البلاغه است که محققان و مخاطبان دارای اهمیت زیادی است و خوانندگان را برای دستیابی به اهداف مورد نظر و شناسایی شرح بهتر هدایت می نماید. قطب راوندی از شارحان متقدم که شرح وی از اولین شروح در نهج البلاغه به شمار می رود که شارحان پس از وی خوشه چین خرمن وی بوده اند. این شرح هرچند شرحی ترتیبی و کام...

این که آدمی نیروهای فراحسی دارد، از گذشته های دور در نزد نحله ها و ادیان گوناگون امری پذیرفته، اما راه رسیدن به این نیروها و دستیابی به آن عوالم نیز متعدد و متفرق بوده است. به طور کلی، صوفیه و به طور خاص لاهیجی، شارح گلشن راز، راهی کوتاه اما دشوار برای رسیدن به عالم فراحس پیشنهاد کرده اند که آن تصفیه باطن از غیرحق است؛ چون زمینه آماده شد، حقایق برای فرد کشف می شود. از میان متأخرین، گوستاو یونگ ...

ارزیابی و داوری بین آرا و اندیشه های مختلف درباره مسائل و مطرح کردن راه حل برای برطرف کردن این اختلاف ها از جمله مسائلی است که در سنت فلسفی ما وجود داشته است. کتاب الجمع بین رأیی الحکیمین ابونصر فارابی، که به بررسی دیدگاه های افلاطون و ارسطو می پردازد، به نوعی عهده دار چنین چیزی است و کوشیده است با ارزیابی دیدگاه های این دو فیلسوف و داوری درباره آن، به تبیین نقاط اشتراک و اختلاف بین آن ها بپردا...

مفاهیم امام و شاهد در دو عالم دنیا و آخرت در قرآن کریم از انواع گوناگونی برخوردارند که با توجه به تقابل عمده تصوری دنیا و آخرت در قرآن می توانند در عین حال که هر کدام در دو این دو عالم، معنای خاص خودشان را دارند، به صورت مترادف لحاظ شوند. در برخی استعمالات قرآنی به معانی جامع و یا نسبتاً جامع از این واژگان می رسیم. این معانی که گستردگی مفاهیم قرآنی را به نمایش می گذارند، معنای خود را مدیون بهره ...