با وقوع جنگ میان ایران و روس در دوره‌ی ‌فتحعلی‌شاه و شکست‌‌های متعدد دربار قاجار، سؤالاتی در ذهن سیاستگران، دولتمردان و نخبگان عرصه‌ی فرهنگ به وجود آمد که به دنبال یافتن پاسخ برای علت شکست‌ها برآمدند. عباس‌میرزا و قائم مقام وزیر با تدبیر او پیش و بیش از دیگران به این امر اهتمام ورزیدند. تلاش‌های آنها منجر به فرآیند اعزام محصل به فرنگ شد. عدم توفیق ایرانیان در کسب نتایج مورد نظر از اعزام دانشجو،...

وجود بازارهای مالی رقابتی از اهمیت بسیاری در اقتصاد برخوردار است. در واقع، بازار های رقابتی، اساس فعالیت شایسته اقتصاد مدرن است. بطوریکه، موجب تخصیص بهینه منابع مالی در کشور شده و رشد و رونق متناسب با توسعه بهینه اقتصادی را در پی خواهد داشت. بالعکس چنانچه فضای انحصاری بر سیستم مالی حاکم باشد، تخصیص منابع مالی به بخش های مختلف اقتصادی بهینه نبوده و از کارایی نظام مالی کاسته خواهد شد. بنابراین بر...

تا قبل از صفویه علمای شیعه همیشه تحت فشار حکومت ها بودند و مجال دخالت در امور سیاسی را پیدا نکردند. در دوره صفویه این فرصت به دست آمد و سه گروه فکری (فقهی) با هم به رقابت پرداختند ، صوفیه ، اخباریون و متشرعه (اصولی) ، گروه اخیر موفق شد در حکومت صفوی نفوذ زیادی پیدا نماید. سقوط این حکومت برای مدتی علمای اصولی را منزوی کرد. لیکن با روی کار آمدن آقامحمدخان تا حدی از انزوا خارج شدند. جانشین آقامحمد...

حیات اجتماعی فرارودیان، طی سیر نزولی خود، در قرن 19 میلادی/13 قمری بار دیگر شاهد هجوم اقوامی بیگانه بود. نویسنده در این نوشتار، ضمن بازسازی روایت حیات اجتماعی مسلمانان این سرزمین و با استفاده از پردازش داده ها و روش توصیفی، زمانی را مد نظر قرار می دهد که فرارود مستعمره روسیه شد و روس ها، با تغییر ترکیب قومی و جمعیتی، مسئول اداره هفت میلیون مسلمان شدند؛ این سلطه با اتخاذ سیاست «روسی سازی» پی گرف...

از دوره حکومت کاترین کبیر روسها در صدد تثبیت قدرت امپریالیستی_ نظامی خود در قفقاز و همچنین تکمیل سیاستهای توسعه طلبانه ارضی ، در جنوب روسیه و منطقه قفقاز با دولتهای ایران و عثمانی درگیر شدند.سرانجام این جنگها شکست ایران و عثمانی از روسها و از دست رفتن مناطق وسیعی از سرزمین قفقاز بود؛ سرزمینی که عمده جمعیت آن را مسلمانان تشکیل می دادند.اما در مقابل این سلطه جویی و فزون خواهی، مردم قفقاز هم با ال...

در نیمه‌ی نخست دوره‌ی قاجار و به ویژه، بعد از وقوع جنگ‌های ایران و روس، توجه به ایران در آثار نویسندگان و شاعران آن دوره راه یافت و تأملاتی هرچند سطحی درباره وجوه تمایز «خود» از «دیگری» صورت گرفت.این وجه تمایز و تشخیص از تعریف محدوده‌ی جغرافیایی تا فرهنگ و تاریخ ایران را در برمی‌گرفت.توجه به جغرافیا و تاریخ زمینه‌ای برای مباحث بعدی روشنفکران، و باعث شکل‌گیری دوره‌ای نوین در تاریخ فرهنگی کشور شد...

ادبیات پایداری که در جنگهای ایران و روس (قرن سیزدهم) در زبان فارسی شکل گرفت، مهمترین عامل خروج شعر و نثر از دربار شاهان به میان مردم به شمار می رود. از اینزمان ادب درباری که با مدح و ستایشگری شاهان و شاهزادگان گره خورده، با حوادث و وقایع ملموس زمانه، آشنا می گردد. حضور علما و مراجع دینی با صدور فتاوی برای تشویق مردم به دفاع از سرزمین و وطن خویش، یکنواختی و سکون ادبیات دوره قاجار را به خیزش و حر...