نفس شناسی ملاصدرا تحت تأثیر مبانی وجود شناختی اوست. در وجود شناسی ملاصدرا، اصول مهمی چون اصالت وجود، بساطت وجود، وحدت وجود، اشتداد وجود، صورت به عنوان ملاک شیئیت یک شیء، تساوق وجود و وحدت، و نیز تساوق وجود و صفات کمالی دیده می شود. توجّه به این مبانی سبب گردید که ملاصدرا نظریّات بدیعی را در نفس شناسی ارائه کند؛ از جمله می­توان به این نظریات اشاره کرد: نفس در عین وحدت، جامع تمام قواست؛ میان نفس و ...

یکی از مهمترین رسالتهای پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تدوین علوم انسانی و اجتماعیدینی یا به عبارت دیگر استخراج دیدگاه اسلامی در ارتباط با مسائل علوم انسانی واجتماعی است و شناسایی مبانی هستی شناختی، معرفت شناختی، روش شناختی وانسان شناختی علوم انسانی و اجتماعی موجود و نقد و بررسی آن و استخراج مبانیجایگزین برای تدوین علوم انسانی و اجتماعی جدید، از لوازم تحقق این رسالت است. براین اساس، در ساختار جدید پژ...

بیشتر شارحان فلسفة کلاسیک به‌ویژه کسانی که بر فلسفة فلوطین تمرکز کرده‌اند، برآنند که وی بر‌خلاف فیلسوفان دورة شکوفایی فلسفة در یونان، به‌خصوص افلاطون در مقام بنیادگذار فلسفة سیاسی، به سیاست و تدوین طرحی از نظام سیاسی نیک به‌عنوان شالوده و مبنای فلسفة سیاسی قدیم، التفاتی نداشته است. اگرچه فلوطین به مقولاتی چون دولت، حکومت، آزادی و عدالت به‌صورت مستقل نپرداخته‌ است و از این‌حیث نمی‌توان وی را فی...

اتریش در دو قرن اخیر فیلسوفان مهمی داشته که عظمت اندیشة آن‌ها برخی را برآن داشته است تا از وجود یک سنت اتریشی در فلسفه سخن بگویند. چون این فیلسوفان در تاریخ فلسفة تحلیلی نقش مهمی ایفا کرده‌اند، بعضی به یک تلقی انگلیسی ـ اتریشی از فلسفة تحلیلی قائل شده‌اند و البته با مخالفت‌هایی نیز مواجه شده‌اند. آن‌ها از این دفاع می‌کنند که در کنار فیلسوفان انگلیسی، فیلسوفان اتریشی نیز سهمی در فلسفة تحلیلی دار...

بدون شک یکی از چالش‌های نظری مهم در تاریخ اندیشه‌ها، نسبت میان فلسفه و دین است. لحاظ قرار دادن این مهم در تحول اولیة مسیحیت و تأثیر میراث عقلی دورة کلاسیک است و در این میان هم‌سنخی و یا یکسانی محورها و ارکان آموزه‌ها و اصول دین مسیحیت با فلسفة رواقی از اهمیت ویژه برخوردار است. استدلال بر این است که اندیشة سیاسی - الهیاتی مسیحی اصولی چون نظریة نظام الهی کائنات، لوگوس و ... را از آراء فلسفة یونان...

فلسفة تلویزیون را می‌توان در بستر فلسفه رسانه فهم کرد و برداشت از فلسفة تلویزیون در ساحت‌ها و ابعاد گوناگونی که فلسفة رسانه بدان تقسیم‌بندی می‌گردد و متفکران بدان پرداخته‌اند، قابل بررسی است. از دیگر سوی، فلسفة تلویزیون هم از منظر فنی و هم از منظر قالب‌های آن قابل بررسی است و لذا می‌توان در سه بخش تصویر، واقعه و سریال ابعاد آن را مورد مطالعه قرار داد. تلویزیون با توجه به سازمان‌بندی و شیوة عمل ...

ابهام معنایی واژة «پارادایم»، از زمان پیدایش رسمی این اصطلاح، و گسترش آن در حوزه های گوناگون دانش و ورود نامناسب آن در جامعة علمی ایران، مانند مفاهیم بسیار دیگری، زمینة بدفهمی این واژه را در جامعة علمی ایران پدید آورده، تفسیرها و کاربردهای سلیقه ای بسیاری را از این اصطلاح رایج کرده است. در این نوشته کوشیده ایم به بازشناسی کاربردهای گوناگون این اصطلاح و تنقیح مفهومی، معناشناختی و ماهیت شناختی آن...

فلسفة عرفان نظری به مثابۀ یکی از شاخه های فلسفة عرفان از مسائل متعددی چون مبانی معرفت شناختی عرفان نظری سخن می گوید. از رده های این مبانی چگونگی رخداد شهود هنگام مواجهه مشاهِد با واقعیت ها و حقایق و چگونگی تبدیل آن شهود به گزاره هنگام گزارش از آن حقایق است. این مقاله با این هدف نوشته را در دو ساحت، یکی ساحت فرایند ادراک شهودی و دیگری ساحت فرایند تبدیل شهود به گزاره، سامان داده است. در ساحت اول، ...