یکی از مباحث مهم در حوزۀ اندیشۀ سیاسی، ریشه یابی مسئلۀ التزام سیاسی و توجیه التزام در برابر دستورات حاکم، علی رغم بهره مندی انسان از آزادی اولیه است. نویسندگان غربی، نظریات خود را بر مبنای لزوم التزام نسبت به قراردادها و التزام در برابر تعهدات مشترک بنیان نهاده اند. این نظریات نتوانسته است برای تعارض و تزاحم التزامات در درون یک جامعۀ سیاسی و بین جوامع و نظام های سیاسی راه حل جامعی ارائه دهد. مب...

مکاتب سیاسی مهم جهان معاصر ازجمله اسلام، لیبرالیسم و صهیونیزم هرکدام از زاویه جهان‌بینی خویش مقوله عدالت را مورد توجه قرار داده‌اند. این تفاوت نگرش به عدالت، به تولید نتایج عملی متفاوتی در عرصه تجربه سیاسی معاصر در نظام بین‌المللی انجامیده است.  نگاه برابری‌جویانه اسلام شیعی در توزیع امکانات و فرصت‌ها با نگاه برتری‌جویانه و خودمحور لیبرالیسم و صهیونیسم در تضاد کامل است و زمینه‌های چالش می...

عدالت سیاسی به عنوان یکی از عناصر کلیدی در اندیشۀ سیاسی اسلام، ارزشی است که با فراگیر شدن آن، امور جامعه، در پیوند با قدرت، به تناسب در جای خود، قرار می‌گیرد و حقوق شهروندان به شایستگی ادا می‌شود، طبعا بررسی اهداف آن به شفافیت و مرزکشی دقیق آن با دیگر مکاتب می‌انجامد، آن سان که مکاتب مختلف، اهداف متفاوت برای عدالت تعریف می‌کنند. نوشتۀ حاضر در پی پاسخ به پرسش اهداف عدالت سیاسی از منظر قرآن کریم ...

«اعتماد سیاسی» به رابطه دولت و مردم می پردازد. در ایران، اعتماد سیاسی از اوایل انقلاب تاکنون سیر نزولی داشته است. این مقاله معتقد است: در فقه سیاسی، قواعدی وجود دارد که می توان از دل آن ها راه کارهایی را برای افزایش اعتماد سیاسی استخراج کرد که عبارتند از: مساوات، شورا، عدالت، حفظ نظام، تألیف قلوب، تعاون، وفای به عقود، احسان و درء. عوامل مؤثر بر افزایش اعتماد سیاسی به دو دسته «اعتماد مرتبط با دو...

با شکل گیری توازن قوا به ویژه میان نهاد دینی و نهاد سیاسی در عصر قاجار، دوره ی جدیدی از تأثیر گذاری حوزه های علمی بر عرصه ی ایران و جهان تشیع رقم خورد. تکیه روحانیت بر سنت سیاسی شیعی، به همراه ضعف قاجاریه و تحولات سیاسی و اجتماعی پیاپی در عصر مشروطه، موقعیت خاصی به مراکز علمی و فقهی شیعیان بخشید. با تأسیس حوزه ی علمیه قم، در آغاز سده جدید شمسی و جدایی و استقلال حوزه های علمیه ایران از عراق، تجر...

مقاله حاضر، میزان آشنایی طلاب و دانشجویان نسل سوم انقلاب اسلامی شهر قم با فقه سیاسی امام خمینی را با روش پیمایش و ابزار پرسش نامه، بررسی کرده است. حجم نمونه 600 نفر است که با روش نمونه گیری ترکیبی (طبقه ای ـ سهمیه ای) انتخاب و به سؤالات پرسش نامه پاسخ داده اند. یافته های تحقیق نشان می دهد میانگین میزان آشنایی طلّاب و دانشجویان شهر قم با فقه سیاسی امام 01/74 درصد است. همچنین، بر اساس یافته های تح...

هدف: تبیین جایگاه مصلحت‏ به خصوص در اندیشۀ سیاسی امام خمینی(ره) به عنوان راهکاری در خصوص رفع تزاحم احکام. روش: روش پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کیفی است که با نگرش تحلیلی- تطبیقی به بررسی متون فقهی و حقوقی پرداخته است. یافته ها: گر چه در فقه امامیه از مصلحت به عنوان سندی برای استنباط حکم شرعی صحبتی به میان نیامده، ولی به عنوان یک شیوۀ مهم در تزاحم احکام، احکام حکومتی و ... در نظر گرفته شده است. از...

علم و اندیشه سیاسی اسلامی، با نگرش الهی و براساس بنیادهای دینی در حالی آغاز شد که قرون متمادی از زوال اندیشه‏پردازی می‏گذشت. سنت اگوستین، به عنوان بنیان گذار فلسفه سیاسی مسیحیت، آخرین میراث دار برجسته سنت علم و اندیشه سیاسی، نه تنها مسیحیت، بلکه روم و یونان بود، وی آخرین حلقه از حلقه‏ های پی در پی سیر زنجیروار علم و اندیشه از ابتدا در سایر ملل و مکاتب باستانی و قدیم قبل از اسلام محسوب می ‏گردد....

یکی ازمهمترین ویژگیهای فقهای مکتب تشیع نسبت به دیگر مکاتب اسلامی مساله اجتهاد و تطبیق مسائل اجتماعی درهرعصری با شرع انور می باشد به تعبیر دیگر اجتهاد به فقها این اجازه را داده است که درهر عصری مسائل مبتلا به اجتماع خود را با شرع مطابقت بدهند و بتوانند آن را در احکام مستحدثه زمان خود بکار برند. این مساله باعث اختلافات اندک اما قابل توجهی در حوزه ی فقه شده است واین خود از نشانه های پویایی فقه ش...