بررسی متون ادبی از دیدگاه روان کاوی، از تحقیقات میان رشته ای است که می تواند در رمزشناسی این آثار و درک ژرفای آن ها مفید باشد. روان کاوی خود حوز? وسیعی دارد و به شاخه های متعدد تقسیم می شود. یکی از این شاخه ها «روانشناسی تحلیلی » یونگ است که منشأ پژوهش های فراوانی در آثار ادبی شده است. در نظریه یونگ ناخودآگاه جمعی و کهن الگوهای موجود در آن و موضوعات مربوط به آن ها مانند اضداد و رویا اهمیت ویژه ...

در مقاله ی حاضر با مقدمه ای از تعاریف اصطلاحیِ تمثیل، حکایت تمثیلی، فابل و پارابل از نظر ادیبان به نقد کهن الگویی حکایتی عارفانه و اخلاقی از دیدگاه سه شاعر بزرگ سنایی، مولوی و نیمایوشیج پرداخته ایم و باز نموده ایم که در این حکایت زنگی در مواجهه با حقیقت واقعی خود و سایه ای که آن را خوش نمی دارد از راهنمای پیر فرزانه (آینه) می گریزد و به معرفت و شناخت صحیح دست نمی یابد.الگوی روان شناسانه – اساطیر...

نمایش رادیویی، بیان واقعه یا داستان با کمک عناصر صوتی (کلام، موسیقی و افکت) است؛ آن گونه که کلام عنصر (لایه معنایی) اصلی را تشکیل می دهد و پس از آن شکل گیری داستان روایت شده به کمک این عناصر به تخیل مخاطب سپرده می شود. از آن جا که در نهایت امر تجارب صوتی مخاطب و آشنایی او با معنا ومفهوم صداست که شکل دهنده داستان در مقابل چشم ذهن اوست؛ این رساله در پی پاسخ گویی به این پرسش است که حذف عنصر کلام ا...

کندوکاو در روش های درهم تنیدۀ اسطوره، افسانه و روان شناسی بسیاری از لایه های پنهان و ناخودآگاه موجود در اسطوره ها و افسانه ها را برای ما آشکار می کند. تولد نمادین یکی از بُن مایه های مکرر است که در کهن الگوی قهرمان اتفاق می افتد. در این بن مایه شاهدیم که چگونه عناصر کیهانی کودکی را که به شکلی نمادین متولد شده، پشتیبانی می کنند. کار اصلی کهن الگوی قهرمان، آماده ساختن قهرمان برای پذیرش تکالیف بزرگ...

مفهوم ناخودآگاه جمعی ، بیش از یک قرن است که مورد پژوهش علمی قرار گرفته است. ناخودآگاه جمعی برای اولین بار از سوی کارل گوستاو یونگ مطرح شد و منظور او ، آن بخش از روان انسان هاست که به دلیل زیستِ طولانی مدت در کنار یکدیگر به صورت مشترک شکل گرفته و از نسلی به نسلی دیگر قابل انتقال است. یکی از عناصر تشکیل دهنده ی ضمیر ناخودآگاهِ جمعی، کهن الگوها هستند. کهن الگوها به مفاهیمی اطلاق می شوندکه از مواجهه ...

درباره حافظ و غزل او سخن بسیار گفته اند؛ شاید بسی بیش از دیگر سخنوران زبان فارسی. علت این امر را می توان در اشعار چند پهلو و سرشار از ابهام و رمز و راز او بازجست. از این رو، یکی حافظ را عارفی وارسته می نامد که تمامی اشاراتش تأویل عارفانه دارد و دیگری، او را انسانی می پندارد که هرلحظه در حال و هوایی متفاوت سیر می کند. برخی نیز او را شاعری هنرمند و زیرک دانسته اند که تنها به خلق اثری ادبی پرداخته...

توتمیسم یکی از باورهای انسان بدوی قبل از رسیدن به دوران مذهب است. بسیاری از دانشمندان، توتمسیم را مرحله ضروری و عمومی تکامل جامعه بشری می شمرند؛ اگر چه نمی توان به طور قطع و یقین وجود توتمیسم را در همه اقوام ابتدایی جستجو کرد. موضوع مقاله حاضر «بررسی توتم در داستان های شاهنامه فردوسی» از مواردی است که اندک به آن پرداخته شده، شاید به دلیل آنکه منابع اصلی در این زمینه بسیار محدود بوده است. حجمی گ...

«معرفت» شناخت موجودات است آن چنان که هستند. عرفای اسلامی برای رسیدن به این مرتبه دو سطح را برای سالک واجب انند. یکی سطح «ظاهری» که علم از طریق دریافت های حواس ظاهری و تحلیل آنها به وسیلۀ قوۀ خرد که بدان، علم بحثی یا معرفت کسبی گویند، حاصل می شود. سطح «عالی تر» معرفت، عبارت است از دریافت های «قلبی» که به صورت «مکاشفات» و «مشاهدات» بی هیچ نیروی خود آگاه عارف کسب می شود، این نوع معرفت را معرفت کشف...

کهن نمونه اصطلاحی یونگی است برای محتویات ناآگاه جمعی؛ یعنی افکاری غریزی یا میلی که به سازمان­دهی تجربیات بنا بر الگوهای از پیش تعیین شده­ی فطری در انسان می پردازد. این تصاویر نخستین در طول روزگاران به اشکال گوناگون بروز کرده است ازجمله در قالب اسطوره و داستان چنانکه یونگ اسطوره­ها وافسانه­های پریان را تجلی کهن­ نمونه­ها می­داند. نمونه ی بارز این کهن­نمونه­ها را در ادب فارسی می توان در حکایت ها...