معرفت، صفت بارز روح انسانی است و عرفان از آغاز آفرینش، فراتر از مشخصات شناسنامه ای ملت ها، در عمق شناسه های فرهنگی ایشان نفوذ کرده است. عرفان اسلامی و ایرانی هم که شکل متکامل و پالایش شد ه ای از عرفان است دارای ابعاد و جنبه ها و سلسله رفتارهایی است. سماع یکی از آن رفتارهاست که از جایگاه ویژه ای برخوردار است. این مقاله روایتی است مختصر از آداب و مراسم سماع در عرفان اسلامی ایرانی.

سازوکارهای سلطه، محصول و مولّدِ دانش و روایت‌های تاریخی‌اند. فرودستان به عنوان ابژه‌های کنترل و اعمالِ قدرت، اگرچه بازنمایی می‌‌شوند اما خود صدا و تاریخی ندارند. تاریخِ فرودستان را نمی‌‌توان از طریق اسناد و آرشیوهای دولتی بازسازی کرد، چراکه این اسناد خود به شیوه‌ای گزینش شده‌اند که روایتی را فراهم کنند. بازنمایی‌های صورت‌گرفته امکان تفکر به شقوق و روایت‌های دیگر را مسدود می‌‌کنند. از این رو برای با...

چکیده فقیه پس از احراز صدور روایت از معصوم† دلالت آن را بررسی می‌کند. گاهی مفاد روایت، مطلبی است که با اصول پذیرفته‌شده سازگار به نظر نمی‌رسد و باید راه حل علمی در این باره ارائه داد. یکی از راه حل‌ها که در فقه جزایی بیشتر به چشم می‌خورد، اینکه روایت خاص است و عمومیتی ندارد که بتوان از آن حکم کلی فقهی استنباط کرد؛ در واقع از شأن قضایی معصوم صادر شده است. اکنون این پرسش مطرح است که آیا روایات غ...

روابط بین عربستان سعودی و ایران در طول تاریخ همواره رقابت و تنش را به دنبال داشته است. این تنش و رقابت در مقاطعی به واسطه نقش و الزام نظام بین‌الملل، به ویژه ایالات متحده امریکا به مسیر همکاری، وفاق موقتی و گذرا در‌غلتیده است. اما با چشم پوشی از این دوره‌های موقت، تاریخ روابط این دو کشور مشحون از تخاصم و تقابل می‌باشد. به گونه‌ای که تقابل پنهان گذشته، اکنون به مرز رویارویی همه جانبه دو کشور رسی...

یکی از راه‏های فهم متن روایات، بررسی‏های زبان شناسانه از متون روایی است؛ به عنوان نمونه در منابع روایی مسلمانان روایتی با این مضمون آمده است که «لاتمنعوا نساءکم المساجد و بیوتهن خیر لهن». پدید آورنده این متن راوی‏ای مورد اعتماد است؛ اما راویان بعد از وی - که خارج از حوزه متن و خارج از محیط پدیدآورنده متن بوده‏اند - همه عبارات را در قالب یک گزاره خبری و واحد دستور زبانی و بدون اطّلاعات موقعیتی مت...

چکیده: شعر خانوادۀ سرباز روایتی شعرگونه است که در آن عناصر روایی چون زاویۀ دید، درون‌مایه، شخصیّت‌پردازی، فضا و پیرنگ که اساس و پایۀ هر روایت است، به کار گرفته شده است. وجود سه رکن آغاز، میانه و پایان بر اساس تعریف ارسطو از روایت و توالی آن‌ها روایتی منسجم با پیرنگی مناسب را پدید آورده است. نیما در عناصر روایی چون شخصیّت‌پردازی، صحنه‌پردازی و فضا گرایش خود را به رمانتیسم نشان می‌دهد؛ در مقابل تن...

احتمالاً اصل و مبدأ تعزیه یا شبیه را باید در آیین‏های پیش از اسلام واکاوی کرد که پس از اسلام، با الهام از فاجعۀ کربلا به‌عنوان یک نمایش دینی نمود یافت و در دور تکاملی، اشخاص و قصه‏های دیگری نیز به آن افزوده شد. نسخۀ تعزیه/شبیه «حسین بن منصور حلاج» یکی از این دگردیسی‏های مضمونی تعزیه است که در آن، نطفۀ شمس تبریزی از خون کشتۀ حسین بن منصور حلاج بسته می‏شود. شخصیت‏های اصلی این اثر، حسین بن منصور حل...

هر روایتی باید آغاز و پایانی متناسب با گونة ادبی خود داشته باشد، زیرا چگونگی آغازبندی و پایان­بندی هر روایت می­تواند در گیرایی یا دل‌زدگی آن کارگر افتد. این مقاله به بررسی آغازبندی و پایان‌بندی رمان تاریخی عشق و سلطنت نوشتة موسی نثری همدانی اختصاص دارد. هدف اصلی این مقاله بررسی انواع فن‌ها و کارکردها­ی آغازبندی و پایان­بندی رمان مذکور است. در این رمان نویسنده با به­کارگیری روایت خطی تو...

رزم‌نامۀ کنیزک حماسه­ای ملی و روایتی از یادگار زریران است. این حماسه بخشی از دستنویس منظومۀ هفت­لشکر به زبان گورانی و بازتابی از یک نوعِ ادبی شاهنامه­سرایی در غرب ایران است. ساختار رزم‌نامه و رویکرد نمایشی آن در دو نگاه یادآور یادگار زریران است. در نگاهی جزیی، بخش میانی رزم‌نامه دقیقاً روایتی از یادگار زریران پهلویست که در آن زردشتی­زدایی و نام­گردانی صورت گرفته ­است. در این بررسی رزم‌نامه در مقا...