بیشتر شهرت عبدالقاهر جرجانی (د 471ق)، نظریه‌پرداز ادبی مشهور، به‌سبب نظریۀ نظم او ست؛ نظریه‌ای که وی در پرتو آن توانسته است از منظری متفاوت به اعجاز قرآن کریم بنگرد. بنا ست که در مطالعۀ پیش رو، با تقریر این دیدگاه، عوامل نظری و عملی مؤثر بر نفوذ و گسترش این نظریه را بکاویم و شواهد اقبال و توجه بدان را در آثار عالمان متأخرتر دنبال کنیم. چنان که خواهیم دید، آرای بلاغی عالمان و نظریه پردازانی بزرگ...

نشان دادن نقش و جایگاه کلیدی امر به معروف و نهی از منکر در پرتو پدیدۀ مهم ظهور امام زمان (عج) و ایجاد انگیزه در جامعۀ دینی برای پرداختن مجدد به این مهم، دو هدف اصلی پژوهش حاضر است. مهم ترین وجه ممیزه پژوهش حاضر از تحقیقات پیشین، ارائه نظریه و مدلی برای قرار دادن امر به معروف و نهی از منکر در یک چارچوب دینی با توجه به برداشتی است که نویسنده از فلسفة دین و فلسفة تاریخ دریافت کرده است.  روش پژوهش...

مطالب مقاله شرح مختصری از «فص حکمة نفسیه فی کلمةیونسیة» است که همگام با فص هجدهم از فصوص الحکم ابن عربی و شرح قیصری بر آن پیش می­رود. در این فص به کرامت نفس انسانی و منافات نداشتن کرامت انسان با مرگ سخن به میان می­آید، مباحثی که به تناسب در طی مقاله مطرح می­شوند، عبارتنداز: حقیقت مرگ، بدن برزخی، خلود در نار و انقطاع عذاب، حقیقت و مراتب ذکر و نقش آن در تداوم حیات و بقای عالم، چگونگی تجلیات مختلف...

مسأله‌ی علم پیشین الاهی و اختیار انسان یکی از مسائل اساسی فلسفه‌ی دین است که از دیرباز، ذهن متکلمان و فیلسوفان را به خود معطوف نموده است. بر اساس این مسأله، ازآن‌جاکه علم مطلق الاهی مستلزم خطاناپذیری آن است، ازاین‌رو اگر خداوند در زمان t1 بداند که فاعل S فعل a را در زمان t3 انجام می‌دهد، آنگاه S در زمان t3 فعلی جز a را نمی‌تواند انجام دهد. ازاین‌رو، علم پیشین الاهی در تعارضی ظاهری با اختیار انس...

چکیده» اسلام کامل ترین برنامه ی زندگی انسان است که بهترین و مناسب ترین احکام را در همه ی ابعاد زندگی فردی و اجتماعی، برای نیل به سعادت دنیوی و اخروی به بشریت عرضه نموده است و همچنین جهت ضمانت و حسن اجرای احکام و قوانین در جامعه روش های خاصّی را به کار گرفته که فریضه ی امر به معروف و نهی از منکر یا نظارت عمومی و همگانی مسلمانان یکی از آن هاست. در جامعه ی اسلامی، از صدر اسلام، پیامبر گرامی (ص) ...

مسأله اصلی این رساله اینست که باور شیعیان به علم الاهی و گسترده امامان با چه فرایند تاریخی شکل گرفته است و آیا می توان بر اساس شواهد و قرائن تاریخی اصالت آن را نشان داد. روش ما در این رساله اینست که زمینه های تاریخی شکل گیری این باور را از دوران پیامبر دنبال کنیم و روند رشد این باور را پیش از شکل گیری جریانات و مکاتب فکری شیعی در نیمه دوم قرن دوم ترسیم کنیم. برای این کار تلاش شده مطالعه پدیدار ...

از نظر کرکگور، اخلاق در مرحلۀ دینی ـ که سومین مرحله از مراحل زندگی است ـ محقق می‌شود و مؤلفۀ اصلی آن، تسلیم در برابر امر مطلق دین است. ارزش‌های عام، کلی و عقلی در اخلاق، اعتباری ندارند. اخلاق از نظر اشاعره با مؤلفۀ حسن و قبح و تکلیف دینی، الاهی و شرعی، از حسن و قبح و تکلیف ذاتی و عقلی، دوری می‌‌‌جوید. از این رو، در اخلاق کرکگور و نیز در اخلاق اشاعره، عقل جایگ...

رابطۀ خدا و جهان که در حوزۀ اندیشه­های انسانی عمری به درازای تفکر بشر دارد، جزو بنیادی­ترین مسائل فلسفه و کلام در دنیای اسلام به­شمار می­آید . چرایی و چگونگی پیدایش نظام آفرینش ، تناقض­نماهایی نظیر وحدت و کثرت ،  حادث و قدیم، اراده و ضرورت علّی، اول­الاوائل، آخر­الاواخر و ... اندکی از بی­شمار مسائل فلسفی است که آرامش و قرار را از ذهن متفکران در طول تاریخ گرفته است. پیدایش دیدگاه­های طبیعت گرایان...

در علم اخلاق، از حسن و قبح سخن می رود و اخلاق بر اخلاق از دیدگاه اشاعره و معتزله مدار حسن و قبح می چرخد، اعم از آن که در حوزۀ عقاید یا اوصاف نفسانی و یا افعال باشد. نگارنده در مقالۀ حاضر، اخلاق را از دیدگاه دو مکتب کلامی اشاعره و معتزله بررسی کرده است. معتزله به حسن و قبح ذاتی و عقلی افعال معتقدند و آن را از لوازم اساسی عدل الاهی می دانند. آنان همۀ افعال الاهی را حَسَن و زیبا می دانند و برآنند که...

در فلسفۀ ‏سیاسی متأخر، راه‏حل‏های متعددی برای رهایی سوژۀ زنانه از سرکوب و نابرابری ارائه شده است. برای مثال، فمنیست‏های پساساختارگرای فوکویی از امتناع دائمی زنان، فمنیست‏های پسامدرن بودریاری از حادسازی امر واقع مردانه، فمنیست‏های شالوده‏شکن پسااستعماری همانند اسپیواک از واکاوی دوگانه‏های حاکم بر عقل محوری (لوگوس‏سنتریسم) مردانۀ استعماری، فمنیست‏های پسامارکسیستی همانند سیلویا والبای از الحاق زنا...