این مقاله با هدف شرح احوال و آثار ماه‌لرآییم متخلص به مکنونه و نادره، شاعرۀ تاجیک، به نگارش درآمده است. طبق معلومات ارائه‌شده در منابع مختلف، مکنونه در سال ۱۷۹۱م به دنیا آمده و در سال ۱۸۰۶م با امیر عمرخان، حاکم مرغیلان که بعدها به تخت خانی می‌نشیند، ازدواج کرده است. هرچند عمرخان زوجه‌های دیگری نیز اختیار کرده است، اشعار مکنونه حکایت از دلدادگی و عشق و عاشقی میان آن‌ها دارد. بنای دو مدرسه، ساخت ...

میرزامحمد آخوندزاده متخلص به «بهرام سیروس» به سال 1885م در شهر لنکران جمهوری آذربایجان چشم به جهان گشود. وی یکی از بنیان‌گذاران «حزب کمونیست ایران» است که در طول سال‌های 1920-1925م بارها توقیف و زندانی شده است. سیروس پس از وارد شدن به عضویت حزب کمونیست اتحاد شوروی برای کار در هیئت دفتر آسیای میانگی کمیتة مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی به شهر تاشکند فرستاده می‌شود. او از سال 1930م به بعد در تاجیک...

مباحث حاضر چکیده نشست علمی است که با حضور دکتر تاجیک در تاریخ 14/10/84 در گروه علوم سیاسیپژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی برگزار گردید.

روشن رحمانی از فولکلورشناسان برجستۀ تاجیکستان است که بخش زیادی از عمر خود را به آموزش و بررسی ایجادیات شفاهی مردم اختصاص داده است. این مقاله با هدف معرفی این دانشمند تاجیک به نگارش درآمده و در پایان فهرستی از آثار وی ارائه شده است. روشن رحمانی در سال ۱۹۸۰م به‌همراه گروهی از استادان و کارمندان دانشگاه ملی تاجیکستان در سمت مترجم به دانشگاه کابل رفت و در آنجا به گردآوری، تحقیق و بررسی ایجادیات شفا...

سیدرضا علیزاده یکی از سرشناس‌ترین روشن‌فکران و معارف‌پروران تاجیک است. او در سال 1887م در ناحیۀ باغ‌شمال سمرقند در خانواده‌ای هنرمند به دنیا آمد، در همین شهر کسب علم کرد، زبان‌های گوناگون (حدود هفت زبان) را آموخت و با مطبوعات ایران و آذربایجان و دیگر ممالک شرق آشنایی پیدا کرد. علیزاده از روزهای نخست تأسیس نشریه‌های معارف‌پرور تاجیک، سمرقند و آیینه، به‌عنوان مسئول بخش تاجیکی ای...

فرزانه خجندی از شاعره‌های هوشمند، فرهیخته و اندیشه‌ور تاجیک است که از زاویۀ اندیشه‌های پربار به زندگی می‌نگرد و از آن الهام می‌گیرد. او در کار شعر، ازقبل برای موضوع طرح نمی‌سازد؛ یعنی شعر را قالب نمی‌بندد، بلکه شعر اول در او می‌جوشد و آن‌گاه قالب یا شکل می‌گیرد. در این مقاله، زاویۀ نگاه، لطافت خیال، نازک‌خرامی اندیشه، زیبایی تصاویر و اصالت شعر این شاعرۀ تاجیک با ذکر نمونه‌هایی از اشعار او بررسی...

آثار فارسی عبدالرّئوف فطرت بخارایی (1886-1938م) در ماوراءالنّهر از نخستین نمونه های نظم و نثر نوین فارسیِ تاجیکی در این منطقه است. مناظرۀ مدرّس بخارایی با یک نفر فرنگی در هندوستان دربارۀ مکاتب جدیده، معروف به مناظره (استانبول، 1328ق/1910م)، علاوه بر آنکه نخستین اثر منثور و روایی این نویسنده و شاعر ماوراءالنّهری است، اوّلین اثر مستقلِّ نوشته شده به زبان فارسی در ادبیّات نوینِ فارسیِ تاجیکی در این منطقه نیز...

موسی‌ رجب‌اف از خادمان بزرگ حزب کمونیست و ملت تاجیک و ازجملة شخصیت‌هایی است که در ساختار حیات اجتماعی تاجیکستان و به خصوص در عرصة علم و فرهنگ آن سهمی بسزا داشته است. در این مقاله نگارنده پس از بیان شرح‌حال استاد، به معرفی و تبیین آثار او پرداخته است. رجب‌اف در طول عمر خود در تشکیلات گوناگون حزب کمونیست و دولت آن‌روز تاجیکان، تاجیکستان شوروی، به‌ویژه در مؤسسه‌های علمی و آموزگاری جمهوری، به‌عنوان...

نگارنده در این مختصر پس از تبیین مفهوم «سبک‌ شخصی» و مختصات سبکی شعر یک صدساله پیش تاجیک، به بررسی مختصات سبک‌شناختی شعر استاد لائق شیرعلی، تواناترین شاعر نیمه‌ی دوم سده‌ی بیست تاجیک، می‌پردازد. با توجه به اشعار شاعر معلوم می‌شود که استاد لائق شیرعلی از جمله‌ی شاعرانی محسوب می‌شود که دارای سبک شخصی یا فردی می‌باشند. اما مختصات سبک فردی استاد لائق شیرعلی به چه قرار است؟ در بخش اصلی این مقاله به ...

فرزانه خواجه‌اوا (خجندی) از شاعره‌های مشهور و معاصر تاجیکستان است که اشعار او وردِ زبان مردم است. خواجه‌اوا هم‌زمان با رستاخیز فکری و فرهنگی مردم تاجیک پا به عرصة سخن نهاد. در این مقاله، برخی از ویژگی‌های سبکی و فکری اشعار این شاعرۀ تاجیک با ذکر نمونه‌هایی از شعر او تبیین و بررسی شده است. افکار فلسفی بکر، بیان توصیف‌های واقع‌گرایانه از زندگی، اعتقاد به قدرت انسانی در نبرد خیر و شر، بیان اندیشه و...