هیچ گفتمانی فاقد مکان نیست. مکان ها به طور مستقیم یا غیرمسقیم در شک لگیری گفتمان و تولید معنا نقش دارند. مکان صورت بیان و صورت محتوا را در تعامل با یکدیگر قرار می دهد. در بعضی موارد مکان به شکل کاملا فیزیکی و عینی در گفتمان ها تجلی می یابد و درموارد دیگر، این کارکرد عینی تضعیف شده است و جای خود را به کارکرد انتزاعی می دهد. مکان های عینی مکان هایی با ویژگی کنشی و مکان های انتزاعی مکان هایی ب...

کانت در فلسفه نقادی، تلقی متفاوتی از مفهوم جوهر ارائه داده است. به ‌عقیده وی، این مفهوم در تلقی‌های مابعدالطبیعی فیلسوفان پیشین، به ‌عنوان مفهومِ همواره موضوع، تحلیل و تعریف شده است، حال آنکه این تلقی، هیچ‌گونه معرفت محصلی در باب جوهرهای طبیعی اعیان ارائه نمی‌دهد. در مقابل، کانت با طرح شاکله مقوله جوهر و لحاظ اصلی ویژه برای آن، مفهومی استعلایی از این مقوله ارائه کرده است. بنابراین تلقی، مفهوم جو...

عروج به ماورای ماده یا معراج، در آثار روایی و تجسمی جوامع خداباور (توحیدی یا چندخدایی) و اقوام غیرخداباور، نشان از توجه و اصرار انسان به برقراری ارتباط با جهان غیرمادی دارد و دامنة پراکندگی وقوع آن‌، از شرق تا غرب دنیای باستان را در بر می‌گیرد. طیف گستردۀ معنایی معراج در اساطیر، از پرواز روح شمن، ورود قهرمان به جرگة خدایان و سفر به بهشت و جهنم تا تهذیب نفس و رسیدن به روشنگری را شامل می­شود. در ...

کانت فیلسوف شهیر آلمانی در کتاب دوران سازش، نقد عقل محض، کوشیده است شرایط امکان معرفت کلی و ضروری را به‌دست دهد و بدین وسیله مرزهای دانستن را مشخص کند. از نظر کانت، حکم تألیفی پیشینی تنها زمانی امکان می‌پذیرد که صورت‌های محض زمان و مکان تمثلات داده‌شده را متعین کنند. او تلاش می‌کند نشان دهد که شرط حکم تجربی عینی، اطلاق صورت‌های محض فاهمه یا مقولات بر شهودهایی است که به تعینات زمانی و مکانی متعی...

ادموند هوسرل پایه گذار پدیدارشناسی در معنای خاص و جدید کلمه است‌‌‌‌‌‌.‌‌‌‌‌‌ وی با این نهضت فکری تحولی در فلسفه غرب پدید آورد. پدیدارشناسی استعلایی هوسرل روشمند (متدولوژیکال) است و در زمانه بحران علوم و فلسفه اروپایی آن‌را یگانه طریق مبتنی ساختن بنای معرفت بر پایه‌ایی خلل‌‌‌ناپذیر می‌دانست‌‌‌‌‌‌.‌‌‌‌‌‌ پدیدارشناسی هوسرل به توصیف آگاهی محض و افعال آگاهی و نحوه روی­آوری آن می‌پردازد، جهان او، جها...

متافیزیک توصیفی استراوسن، همانند رئالیسم  تجربی کانت، با توصیف ساختار واقعی اندیشه  ما از جهان، به تعیین محدودیت‌های شناخت تجربی ما از جهان می‌پردازد. در این صورت، ایدئالیسم استعلایی کانت همچون آموزه نا منسجمی می‌ماند که گرویدن به آن به معنای باز گشت مجدد به شکاکیتی است که فلسفه انتقادی خواهان حل آن بود.  مطابق نظر استراوسن، کافی است فقط درباره حد، فکر کنیم و نه اینکه همانند آموزه ایدئالیسم است...

«فهمیدن دیگری» نقطة پارادوکسیکال اخلاق است: بدون آن هیچ اخلاقی ممکن نیست و تحقق آن نیز مستلزم حذف غیریت از دیگری و به رسمیت نشناختن آن است. فلسفة مدرن ما را در چنین موقعیت ناسازی قرار می دهد؛ ناسازه ای که در تقابل هوسرل و لویناس به اوج خود می رسد. دنبال کردن اندیشه های این دو، ما را به ریشه های عمیق این ناسازه نزدیک می کند و به تلاش برای یافتن راه برون رفت از این دیالکتیک دردناک وامی دارد. ضمن ...

چکیده کشف و شهود از گواراترین و رازآمیزترین جلوه‌های حیات دینی بشر است. بازشناسی ماهیت و سرشت آن، ارزش معرفتی، سنجه‌های تشخیص سره از ناسره در میان انبوه دعاوی، باعث دلمشغولی بسیاری از اندیشمندان و خردورزان شده است. اثر هنری با ریشه گرفتن از شهود استعلایی و حسی هنرمند از یکسو و درک آن از سوی مخاطب، جاودان و یگانه می‌شود. «شهود»، حقیقت ذهن هنرمند و در نهایت حقیقت اثر هنری را آشکار می‌سازد. مبحث ...

سیدجمال‌الدین‌ اسدآبادی‌ و محمد عبده از جملۀ پیشگامان و اندیشمندان بیداری اسلامی در جهان تسنن‌اند. هردو، با احساس «دردی مشترک» و با نگاه به وضع کشورهای اسلامی و عقب‌ماندگی و عقب‌نگهداشته‌شدن ممالکشان، درپی چاره افتادند و «اسلام» را چارة نهایی دانستند و به ارائة راهکارهایی پرداختند. سیدجمال به‌رغم این‌که‌ آرمان‌های‌ بزرگی، همچون‌ «وحدت»، در سر داشت و برای‌ تحقق‌ آن‌ها، بی‌صبرانه،‌ به‌ هر تلاشی‌ ...