احمد سویلم یکی از شاعران نسل دوم (دهة شصت) مصر است که میراث گذشتگان نقش پررنگی در اشعار او دارد. مطالعة اشعار او نشان می­دهد که بخش قابل توجهی از این میراث را میراث عرفا تشکیل می­دهد. در این میان، بررسی مجموعة شعری الشوق فی مدائن العشق نشان می­دهد که سویلم به خوبی عطار و منطق الطیر او را می­شناخته تا آنجا که به نام او صریحاً اشاره می­کند و او را «قطب تصوف اسلامی» می­خواند. بنابراین این مقاله در ...

در این مقاله سعی می شود تأثیر فرهنگی غزالی در محیط بغداد و دلایل عزیمت وی از آن شهر و نتایج آن از خلال حوادث آنزمان و مسایلی که در حوزه فرهنگی ومذهبی قلمرو اسلامی مطرح بود‘تا حد امکان بررسی شود. بررسی حاضر مبتنی بر این عقیده است که نمی توان تحول در مسیر زندگی غزالی را ورود به عالم تصوف وانزوا تلقی کرد و اصولأ نمی توان ادعا کرد که تغییر صوری در دو مرحله زندگی غزالی قبل و بعد ترک بغداد تغییر مهمی...

انتخاب پیر، برای پیمودن طریق معرفت و دست یابی به اسرار الهی، از مسایل اساسی در عرفان و صوفیه به حساب می آید. از نظر اهل صوفیه سیر و سلوک در مسیر پر فراز و نشیب بدون بهره گیری از وجود پیری که خود به مرحلة کمال در طریقت رسیده، امکان پذیر نیست. در مقاله سعی شده است به بررسی موضوع پیر از دید عارفان، حافظ شیرازی و گومیلیوف شاعر روس که متأثر از تصوف شرقی است و همچنین به دلایل تأثیرپذیری گومیلیوف از ح...

تأثیر افکار و اندیشه‌های محی‌الدین عربی (560 ـ 621 ق) در جهان اسلام و طریقه‌های صوفیه و عرفا، از گذشته تاکنون، مسئله‌ای قابل توجه و تأمل بوده است. سیدمحمد نوربخش (795 ـ 869 ق) یکی از عرفایی است که با برخی از آثار و اندیشه‌های ابن‌عربی آشنایی داشته و آنها را تعلیم داده و از آنها تأثیر پذیرفته است. از جملة مهم‌ترین موضوعاتی که می‌توان در آثار نوربخش، تأثیر قابل ملاحظة آن را دید، «وحدت وجود»، «انس...

سعید حوی از سلفیان سوری است که گرایش های صوفیانه دارد. او عضو اخوان المسلمین و یکی از رهبران آن در سطح ملی و بین المللی است. حوی در مدرسه ای سلفی آموزش دید؛ اما معلم او مرشدی از صوفیان بود. محیط آشوب ناک خاورمیانه، به ویژه سوریه، فلسطین و مصر، او را به شدت متأثر ساخت. وی برای برون رفت از این وضعیت اسف بار، پروژه خود را تصوف سلفی قرار داد. هدف او جمع میان تصوف و سلفی گری و ایجاد هماهنگی میان دو ...

حلاّج یکی از مشهورترین شخصیّت ها در عرفان و تصوف اسلامی است؛ اندیشه ها و سرگذشت ویژة او در زمان حیات و پس از مرگش همیشه محلّ بحث بوده است. بسیاری از عارفان و شاعران از اندیشه هایش تأثیر پذیرفته اند. عطّار نیشابوری شاعر عارف یکی از کسانی است که توجه ویژه ای به حلاّج دارد و در منطق الطّیر، اندیشه های حلاّج را به شیوه های گوناگون بازگو کرده است. مقالة حاضر بخش هایی را از تأثیرپذیری عطار از حلاّج با ارائه...

شطحیات صوفیه خصوصا بایزید بسطامی پرداخت.در حفظ اسرار صوفیه بسیار کوشید و از رازدارترین صوفیان بشمار می‌رود.مریدان بسیاری در مکتب وی‌ تعلیم دیده‌اند.حلاج،شبلی و جریری از جمله شاگردان وی هستند.به سبب‌ نقل و روایت احادیث فراوانی که از وی در بیان نظریات صوفیان بازمانده وی را زبان فاخر تصوف نامیده‌اند.مقاله حاضر مروری بر شرح احوال و آثار جنید بن محمد بن جنید بغدادی صوفی برجسته قرن سوم هجری است،جنید ...

تصوف در آذربایجان، بنا به دلایل مختلف دیرتر از سایر نقاط اسلامی آغازشد. هرچند که رگه هایی از اندیشه هایِ عرفانیِ قبل از اسلام در نظرات برخی ازمتصوفه دیده می شود. ولی اغلب، تصوفِ معتدل و مقیّد به شریعت مورد توجّه وتبعیّت آن ها بوده است تا حدی که باباهای بی اعتنا به رسومِ خانقاهی و گاهشوریده حال، مکاشفات خود را در راه تبلیغ شریعت به کار می بستند. صوفیانآذربایجان تا قبل از تسلط مغول، پایبند به تصوف عملی ...

  حلاّج یکی از مشهورترین شخصیّت‌ها در عرفان و تصوف اسلامی است؛ اندیشه‌ها و سرگذشت ویژة او در زمان حیات و پس از مرگش همیشه محلّ بحث بوده است. بسیاری از عارفان و شاعران از اندیشه‌هایش تأثیر پذیرفته‌اند. عطّار نیشابوری شاعر عارف یکی از کسانی است که توجه ویژه‌ای به حلاّج دارد و در منطق‌الطّیر، اندیشه‌های حلاّج را به شیوه‌های گوناگون بازگو کرده است. مقالة حاضر بخش‌هایی را از تأثیرپذیری عطار از حلاّج با ار...

صوفیان از آغاز تاریخ تصوف، دربارۀ اصول مکتب خود آثاری نگاشتند و به مسائل و مباحث مختلف تصوف پرداختند که می‌توان آن‌ها را دستینه (manual) نامید. احیا و تصحیح نسخه‌های خطی با هدف حفظ آرا و نگاهداشت معرفت ایرانی و اسلامی، از اهمیت فراوانی برخوردار است. نوشتار حاضر، ضمن معرفی و تصحیح رساله‌ای کوتاه از یکی از عارفان به نام شیخ حیدر نجفی، به بیان درون‌مایه‌ها و اعتقادات و مبانی عرفانی وی پرداخته است....