در حوزه مطالعات فلسفه دین، پرسش از عقلانیت باورهای دینی و معیارهای آن اهمیت ویژه‌ای دارد. براساس برخی از رویکردهای افراطی، مانند عقل‌گرایی حداکثری و ایمان‌گرایی افراطی، پذیرش باورهای دینی از حوزه داوری و سنجش عقلانی بیرون است. ناکارآمدی این دو رویکرد در تبیین عقلانیت باورهای دینی سبب شده است تا معیارهای دیگری برای ترسیم عقلانیت این باورها از سوی اندیشمندان دینی مطرح شود. براساس برخی از نظریات د...

مهمترین بخش در تجزیه و تحلیل یک مناقشه که منجر به حصول نتایج واقعیتری می گردد توجه به بردار ترجیحات بازیگران مناقشه میباشد.در این مقاله یک ساختار جدید از بردار ترجیحات ارائه میگردد و بیان میکند که یک یا چند حالت از بردار ترجیحات برای یک بازیگر ممکن است خیلی مهمتر از سایر گزینه ها باشند که در تجزیه و تحلیل مناقشه باید در نظر گرفته شود.چهارمفهوم پایداری شامل نش (r)، ماورا عقلانیت عمومی ((gmr، ماو...

تلقی علم به مثابۀ پدیده ای زیست شناختی در معرفت شناسی تکاملی (یا تطوری) متضمن در نظر گرفتن ویژگی هایی برای علم است که ممکن است با دیدگاه رئالیست ها در مورد صدق نظریه های علمی، عینیت آنها و نیز عقلانیت و پیشرفت در سیر تحول علم همخوانی نداشته باشد. مسئله‎ ای که در این مقاله به آن می پردازیم، این است که معرفت شناسی تکاملی چه مشکلاتی را برای رئالیست ایجاد می کند و آیا رئالیست می تواند معتقد به معرف...

کتاب رویکرد تجربی از آثار متأخر ون فراسن است که در آن هم بیان جدیدی از تجربه گرایی ارائه می کند و هم به تبیین نسبت آن با علم و دین می پردازد. رویکرد تجربی ون فراسن، که وجه بارز آن نگرشی منفی به متافیزیک است، قرار است در کنار معرفت شناسی جدید وی با عنوان اراده گرایی، که یک رویکرد غیرجزمی به عقلانیت است، دیدگاهی منسجم را نتیجه دهد. هدف مقالۀ حاضر این است که نشان دهد،این انسجام پایدار نیست؛ زیرا ر...

امروزه و با تحولات دنیای جدید، پاره ای احکام فقهی در دوران معاصر (یا در برخی نقاط جغرافیایی) -  نه به این دلیل که موضوع آنها منتفی شده، بلکه به سبب پیامدهای نامطلوبی که اجرای آنها به دنبال دارد -  قابل اجرا نیستند. از این مسئله گاه به «بحران فقه»  یاد می شود. از جمله راه کارهای پیشنهادی برای حل این - به ظاهر -بحران،بازسازی عقلانیت فقهی بر اساس عقلانیت مدرن است. این راه حل به سبب تعهدات شناخت  ش...

«استقراء» به عنوان روشی برای به دست آوردن فرضیه های علمی و هم چنین شیوه­ای در استدلال، ریشه­هایی تاریخی حتی در آثار فیلسوفان یونان باستان دارد. در مواجهه با مسأله ی استقراء که هیوم مطرح کرد، برخی فیلسوفان به  شک گرایی روی آوردند و برخی دیگر با ابتناء بر دیدگاه های معرفتی موجه­ سازانه درصدد دفاع از استقراء به عنوان روشی علمی برای کسب معرفت برآمدند. دیوید میلر، به پیروی از پوپر همه اشکال پروژه مو...

مفهوم «عقلانیت» از مفاهیم محوری و پرکاربرد در بسیاری از نظریه‌های مطرح در علوم اجتماعی به طور کلی، و علم اقتصاد به طور خاص است. اهمیت منطقی و روش‌شناختی این مفهوم از یک طرف و منازعات و مباحثات بسیار بر سر تعریف و جایگاه آن از طرف دیگر، دانشمندان و نظریه-پردازان زیادی را بر آن داشته است تا بخشی از فعالیت‌های تحقیقاتی خود را به این موضوع اختصاص دهند. حوزۀ بررسی و کاوش این مقاله دربارۀ مفهوم عقلان...

اندیشه سیاسی پوپر و هابرماس بر نوعی رابطه عقلانیت و انتقاد شکل گرفته است به صورتی که انتقادگری و عقلانیت دو مفهوم کلیدی در اندیشه های این دو فیلسوف سیاسی محسوب می شوند.سوال اصلی: چرا علیرغم تاکید پوپر و هابرماس به عنصر انتقاد و عقلانیت نظرات سیاسی کاملا متفاوتی دارند؟

یکی از نظریه‌های متداول دربارة عقلانیت علم، عقلانیت به‌مثابة مبناگرایی است که بنابر آن، عقلانیت یک نظریة علمی و مبتنی‌بر داده‌های حسی است که آن نظریه بر آن اساس بنا شده است. اما داده‌های حسی قطعی و یقینی موضوعی است که مناقشات فراوانی را درپی داشته است. در این مقاله، با تمسک به آرای ویتگنشتاین درباب «یقین»، تلقی نوینی از یقینیات یک نظریۀ علمی ارائه می‌شود که، بنابر آن، هر نظریة علمی دارای دوگونه...