نهج البلاغه به عنوان یکی از منابع اسلامی در بردارنده ی گزاره هایی سودمند درباره ی تاریخ می باشد که با بررسی آن می توان به تدوین مبانی نظری و انتقادی تاریخ از منظر امام علی(ع) نائل آمد. این رساله بر همین مبنا به اندیشه ی تاریخی امیر مومنان(ع) توجه نموده و طی چهار فصل در پی تبیین دیدگاه فلسفی ایشان درحوزه ی تاریخ و فلسفه انتقادی آن برآمده است. بررسی یافته های تاریخی نهج البلاغه نشان می دهد که ایش...

تبیین پاسخ به پرسش از چرایی یک پدیده یا رویداد است ، همان گونه کهتوصیف پاسخ به پرسش از چگونگی آن است . الگوهای اصلی در تبیین علمی دوالگویِ قیاسی -قانون وار و استقرائی -آماری بوده اند. الگوهای دیگری نیز به عنوانمکمل یا جانشین این دو الگو معرفی شده اند که در بهترین حالت بهبود یافته ویا اصلاح شدۀ آن دو به شمار می آیند. جدانگری توضیح در علوم طبیعی براساس تبیین و علوم انسانی بر اساس فهم در هم نهاده ا...

نسبی انگاری فرهنگی و شخصی انگاری اخلاقی، دو نظریه مخالفِ  عینی گرائی اخلاقی اند. در این نوشته، جیمز ریچلز، نشان می دهد که نسبی انگاری فرهنگی مبتنی بر استدلالی نامعتبرست؛ پیامدهای جدی انگاشتن آن نامعقول اند؛ و اختلاف نظر اخلاقی را بیش از آن که هست، تصویر می کند. در عین حال بر آنست که می توان درسهائی از این نظریه آموخت. نویسنده، در ادامه، دو روایت شخصی انگاری اخلاقی را مطرح و نقد می کند؛ روایت او...

در چند دهه اخیر پیشرفت سریع دانش و تکنولوژی بدون توجه به جنبه های زیست محیطی آن در زندگی عادی انسان موانع بسیاری را به وجود آورده است و جامعه انسانی دریافته است که برای دستیابی به توسعه پایدار‘ تنگناهای محیط زیست باید مورد توجه قرار گیرد. در غیر این صورت توسعه اقتصادی باعث تخریب محیط زیست خواهد گردید. با این واقعیت‘ توسعه صحیح فعالیت انسانی نیازمند آن است که محدودیتهای منابع و تنگناهای محیط زیس...

یکی از شاخصه‌های کلام معصومان استناد به آیات قرآن است. حضرت زهرا÷ در خطبه‌های خویش به فراخور نیاز، به آیات قرآن استناد نموده است. این گونه استنادهای قرآنی می‌تواند یکی از مهمترین منابع تفسیر قرآن به‌شمار آید. بیشترین کارکرد این روابط، در توسعه دامنه تفسیر نقلی است. این پژوهش، کارکرد تفسیری استنادهای قرآنی در خطبه‌های حضرت زهرا÷ و فراوانی آنها را مورد مُداقه قرار داده است و در آن به‌جای محتوای کل...

چکیدهپیرامون صفات ذاتی خداوند دو دیدگاه عمده وجود دارد. فلاسفه اسلامی قبل از صدرا و متکلمان امامیه عینیت صفات و ذات را برگزیدند. دسته ای از متکلمان غیر امامیه مانند اشاعره و کرامیه قائل به زیادت صفات بر ذات شدند ملاصدرا با رد کردن دیدگاه متکلمین غیر امامیه ادعای فلاسفه و متکلمان امامیه قبل از خود را که تنها با مبنا قرار دادن بساطت ذات، کثرت صفات را از ذات واجب نفی کردند؛ برگزید و ادعای عینیت صف...

واژ? امامت در اصل به معنای مطلق «پیشوایی» است و در فرهنگ اسلامی ـ سیاسی شیعه، بیشتر بر مصداق خاصی از آن اطلاق می گردد و آن رهبری عالمانه، دردمندانه و دلسوزان? امّت، در تمام شوون اجتماعی، چه فکری، چه سیاسی و ... است. و مفهوم حرکت و پیش روی، پیش گامی و پیشاهنگی در خطّی که مردم حرکت می کنند، در کلم? امام وجود دارد. امام گوهر یکتای روزگار خویش است، و امـامـت ، عهد و پیمانی است بین خداوند عزّوجلّ و مردا...

 واژه ذکر یکی از کلماتی است که به دو معنای لغوی و اصطلاحی در آیات قرآنی به کار می رود. کاربرد اصطلاحی آن در جایی است که با مفاهیم وحیانی و تنزیل مقارن شده است. در آرای مفسران، اتفاق نظری در استفاده از واژه  ذکر در آیات قرآنی وجود ندارد؛ طوری که آن را گاه، صفت یا نامی برای قران و گاه منطبق بر دیگر کتب آسمانی به ویژه تورات می دانند، درحالی که براساس آیات قرآنی، نزول ذکر، جز بر پیامبر اسلام (ص)، ب...

تلقی علم به‌مثابۀ پدیده‌ای زیست‌شناختی در معرفت‌شناسی تکاملی (یا تطوری) متضمن در نظر گرفتن ویژگی‌هایی برای علم است که ممکن است با دیدگاه رئالیست‌ها در مورد صدق نظریه‌های علمی، عینیت آنها و نیز عقلانیت و پیشرفت در سیر تحول علم همخوانی نداشته باشد. مسئله‎‌ای که در این مقاله به آن می‌پردازیم، این است که معرفت‌شناسی تکاملی چه مشکلاتی را برای رئالیست ایجاد می‌کند و آیا رئالیست می‌تواند معتقد به معرف...