شیوخ برزنجی وابسته به فرقه قادریه ـ از مشهورترین طریقت های صوفیه ـ هستند که فعالیت خود را از نیمه اول سده دوازدهم هجری قمری آغاز کردند. بررسی منابع تاریخی نشان می دهد که این شیوخ به کمک تشکیلات منظم درویشی خود توانستند روابطی منسجم با دولت عثمانی برقرار کنند و با وجود فراز و نشیبهایی در این روابط به بالاترین مراتب سیاسی و اجتماعی در کردستان عراق دست یابند؛ هر چند رویکرد غالب قوم گرایانه در تاری...

در منابع فتوح و تاریخ های عمومی نام چند نفر به عنوان نخستین فاتحان آذربایجان و اردبیل ذکر شده است. طبق صحیح ترین روایات حُذیقه بن یمان صحابه رسول الله (ص) که یکی از شیعیان نخستین امام علی (ع) بود و با شناخت عمیقی که از اسلام داشت تا هنگام رحلت مدافع راستین امام علی (ع) بود؛ نخستین کسی است که اسلام را با پیمان صلح به آذربایجان و اردبیل آورد و بذر دوستی اهل بیت (ع) را در این شهر پاشید. این مقاله پ...

شیوخ برزنجی وابسته به فرقه قادریه ـ از مشهورترین طریقت های صوفیه ـ هستند که فعالیت خود را از نیمه اول سده دوازدهم هجری قمری آغاز کردند. بررسی منابع تاریخی نشان می دهد که این شیوخ به کمک تشکیلات منظم درویشی خود توانستند روابطی منسجم با دولت عثمانی برقرار کنند و با وجود فراز و نشیبهایی در این روابط به بالاترین مراتب سیاسی و اجتماعی در کردستان عراق دست یابند؛ هر چند رویکرد غالب قوم گرایانه در تاری...

بعد از آنکه روند هجوم مغولان توسط ممالیک متوقف شد، ایلخانان مغول برای ارتباط بهتر با اروپا، مقابله با ممالیک و حفظ منافع سیاسی و اقتصادی خویش، نیازمند ائتلاف با دولت های مسیحی شرقی همچون ارمنستان و بیزانس بودند. دولت بیزانس نیز در زمان سلسله پالئولوگوس (paleologue) در مقابل خطرات سیاسی پیرامون خود که حیات بیزانس را تهدید می کرد با ایلخانان دارای اهداف و منافع مشترک سیاسی و اقتصادی گردید. با وجو...

در این جستار، بیست و یک بیت از دیوان انوری بر اساس یکی از کهن­ترین دست‌نویس‌های دیوان وی، یعنی نسخه کتابخانه مجلس که تاریخ تحریر آن (680 هـ.ق.) است، تصحیح شده است. مصححان پیشین در تصحیح دیوان انوری، این دست‌نویس کهن و معتبر را در اختیار نداشته­اند؛ لاجرم از بسیاری ضبط­های اصیل و صواب آن نیز بی­بهره بوده­اند. به همین سبب در این جستار سعی شده است برخی اشکالات و تصحیفاتی که معنای متن اصلی را به نو...

گیلان به‌عنوان یکی از مناطق مهم مشروطه‌خواه در ایران، همواره توجه پژوهشگران را به خود جلب نموده است. هدف اصلی تحقیق، تبیین مسائل و معضلات اقتصادی و معیشتی جامعه شهری و روستایی گیلان در آستانه انقلاب مشروطه است. لذا مسئله اصلی تحقیق این است، شرایط و موقعیت اقتصادی جامعه گیلان، تا چه اندازه در شکل‌گیری جنبش مشروطه (بین سال‌های 1290 تا 1327 هـ. ق) تأثیر داشته است؟ در این پژوهش با روش توصیفی و تحلی...

پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل مناسبات سیاسی- نظامی شیوخ صفوی(جنید، حیدر و علی) با شروان‌شاهان می‌پردازد و در صدد ارائه‌ رهیافت‌هایی به پرسش‌هایی است که در ذهن پژوهش‌گر درباره‌ این موضوع نقش می‌بندد. به عبارتی بر آن است که روشن سازد چه عاملی در شکل‌گیری این مناسبات نقش عمده دارد و علل و انگیزه‌های شیوخ صفوی از تکاپوی نظامی در منطقه‌ قفقاز و درافتادن با شروان‌شاهان چه بوده است؟ چرا که شروان‌شاهان ب...

آل اینجو، از حکومت‌های محلی مشهور و محبوب تاریخ ایران است که در فاصله زمانی اواخر ایلخانان تا برآمدن آل‌مظفر روی کارآمد و کمتر درباره آن مطالعه شده است.تا آنجا که پیگیری شده، تحقیق مستقلی در باب پایه‌های اقتدار سیاسی و مقبولیت اجتماعی آل اینجو صورت نگرفته است و با توجه به کمبود منابع برای نشان دادن تصویر نظری از اندیشه سیاسی و مقبولیت اجتماعی آل اینجو و رفتار سیاسی و اجتماعی آنان و با نگاهی به ...

ترکیب بند روازد. بندی محتشم کاشانی در رثای امام حسین (ع) از جمله معدور اشعاری است که مرتبه و شأنی والا یافته و سرایندهء خویش را بر مسند شهرت نشانده است. در این مقاله عوامل توفیق محتشم در سرودن دوازده بند و قبول عام آن، از جنبه های صوری و محتوایی مورد بررسی قرارگرفته است. جنبه صوری شامل: انتخاب قالب مناسب، اننخاب وزن مناسب، انتخاب ردیف فعلی و تناسب خانه ها و سطرها. جنبهء محتوایی شامل: گزارش واق...

چَندربَهان برهمن در سال 1023 هـ ق در لاهور به دنیا آمد. همنشینی با داراشکوه او را در جهت تعالی اخلاقی و عرفان و تصوف سوق داد؛ تا جایی که دیوان اشعارش سرشار از عبارت ها و اصطلاح های تصوف، و کتاب چهارچمن او نیز مملو از مطالب و اصطلاحات عرفانی و عشق به خداوند و بی توجهی به تعلقات دنیوی است. برهمن پس از درگذشت داراشکوه، از دهلی به بَنارَس رفت و در سال 1072هـ ق به دیار باقی شتافت. آثاری مثل چهارچمن، گلد...