امروزه رمان غالب ترین ژانر ادبی معاصر است. از میان تمامی طرفداران رمان، سهم زنان در این حوزه، چه در قالب نویسنده و چه در مقام خواننده به طور روزافزون در حال افزایش است به نحوی که بسیاری از صاحب نظران از زنانه شدن ادبیات سخن می گویند. این مقاله به توصیف همین ابعاد می پردازد. متأسفانه در زمینه ی رمان خوانی ایرانیان آماری دقیق و مناسب در دست نیست و لذا نتایج تجربی موجود در مقاله، نتیجه ی مجموعه ای...

طلوع داستان نویسی پسامدرن، اندکی پس از رشد داستان نویسی مدرن در کشورمان و تقریباً همگام با شروع داستان نویسی پسامدرن در جهان آغاز شد. اگرچه نخستین بارقه های پسامدرنیسم در ایران آشکارا در برخی از داستان های کوتاه دهه ی 40 به بعد مشاهده می شود، امّا رشد رمان پسامدرنیستی فارسی را می توان ویژه دهه های 70 و 80 دانست. علیرغم مرزبندی دقیقی که بین رمان های مدرن و پسامدرن در کشورمان وجود ندارد، امّا پس از ...

با وجود تنوّعی که میان متون ادبیِ نویسندگان زن ایرانی در سال های پس از انقلاب به ویژه از دهۀ هفتاد تاکنون وجود دارد، در همۀ آنها حسّاسیّتی آشکار نسبت به مسائل زنان و روابط جنسیّتی دیده می شود. اغلب نویسندگان این آثار، با به کارگیری تکنیک‏ها و مؤلّفه‏های فرمی یکسان، اندیشه‏های مشترک خود دربارۀ زن ایرانی را مطرح کرده‏اند. پرندۀ من و ماهی ها در شب می خوابند، دو رمان خلق شده در دهۀ هشتاد، ازجملۀ این متون...

نقد جامعه شناختی شاخۀ جوانی است که به تازگی بر تنۀ نقد ادبی روییده است و راه رشد و تکامل را می پیماید. این رویکرد چگونگی تعامل میان ادبیات و جامعه را بررسی می کند. این مقاله، با روش تحلیلی و توصیفی، رمان عمارت یعقوبیان، اثر نویسندۀ مشهور مصری، علاء اسوانی، را از منظر جامعه شناختی نقد می کند. این رمان مهم ترین اثر علاء اسوانی است که در آن به کودتای افسران آزاد در سال 1952 م. و پیامدهای آن در جام...

ادبیات در جلوه های سه گانه اش یعنی شعر، نمایش و ادبیات داستانی، در هر دوره، به شیوه های خاص به «انسان» و «حضور او در جهان» نگریسته است، اما عمیق ترین، فراگیرترین و انتقادی ترین نگاه به انسان را به گونه ای از ادبیات داستانی به نام «رمان» واگذار کرده است. درواقع، این ویژگیها، در پاسخ به یک نیاز تاریخی، زمینه های شکل گیری رمان را فراهم کرد و به آن امکان داد تا مناسب ترین عرصة ادبی برای درک موجودیت...

نقد جامعه شناختی یکی از شیوه های کارآمد در نقد متون ادبی، به خصوص رمان است. در این شیوه، ارتباط ساختار و محتوای رمان با وضعیت و دگرگونی های جامعه و محیطی که در آن متولد شده است، کندوکاو می شود و چگونگی انعکاس و بازنمایی هنرمندانه ی اجتماع در جهان تخیلی اثر ادبی، نقد و تحلیل می گردد. سابقه ی این گونه از پژوهش و به کارگیری این شیوه در نقد رمان فارسی ایران، کارآیی نقد جامعه شناختی در نقد و بررسی ر...

رمان هم نوایی شبانۀ ارکستر چوب ها نوشتۀ رضا قاسمی، از آثار برجستۀ معاصر در حوزۀ داستان نویسی است. مهمترین ویژگی این رمان به کارگیری نوعی خاص از راوی غیرقابل اعتماد است. بیماری های روانی یدالله، راوی رمان، باعث ایجاد ابهام و مبنای شگردآفرینی روایی رمان است. نوع راوی و شیو ۀ روایتگری او نیز تأثیر زیادی بر دیگر عناصر داستان نهاده است. در این مقاله ویژگی های راوی و تأثیر شیوۀ روایت او بر دیگر عناصر...

در این نوشته قصد داریم کارکرد، انواع و جایگاه گفت‏وگو را در رمان آواز کشتگان بررسی کنیم. این رمان رئالیستی در ترسیم اوضاع سیاسی- اجتماعی عصر خود و مخلد کردن مشقت‏های مبارزات سیاسی یک نسل اهمیت خاصی دارد. در این رمان، گفت‏وگو هم به عنوان یکی از مهم‏ترین عناصر داستان و هم به عنوان یکی از سازه‏های ساختار رمان و هم به عنوان یکی از راه‏های خلق و معرفی شخصیت‏ها نقش و کارکرد خاصی دارد. براهنی از انواع...