کمال خجندی، از سخنوران و عرفای عالی قدر قرن هشتم هجری، یکی از بزرگ مردانی است که از آیات و مضامین قرآنی در اشعار خویش بسیار بهره برده است. در این مقاله، بازتاب مطالب قرآنی خواجه کمال ذیل چهار بخش مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است که عبارت اند از: ۱. اسماء، سُوَر و آیات قرآنی؛ ۲. تلمیح به داستان های قرآنی؛ ۳. تجلی مضامین قرآنی؛ ۴. اقتباسات قرآنی. در بخش اول ابیاتی که نام سوره ها و آیه های قرآنی به...

تجلی قرآن و حدیث در سروده های پارسی گویانِ سده های سوم و چهارم چندان گسترده نبود و دوران اولیه خود را می گذراند. مضامین ادبی در آن عصر، بیش تر بر محور مدح و ستایش، عشق، تغزل سرایی می چرخید تا این که بلوغ و تحول شعر فارسی با سنایی آغاز شد و بازتاب انوار آیات قرآنی، احادیث، معارف دینی، تفکرات عرفانی و معانی دلپذیر را با قداستی ژرف جایگزین ستایش های مبالغه آمیز گردانید. حکیم سنایی معارف، معانی و اح...

بی گمان افکار عرفانی و صوفیانه ی حلّاج به احمد غزّالی رسیده و از او به عین القضات همدانی، و این هر سه از همیشه تا جاویدان از گردن کشان حوزه ی عرفان و تصوف ایرانی- اسلامی می باشند. این مقاله به بیان اقتباس­های عین القضات از احمد غزالی در بسط و تقریر معانی و اسرار و حقایق عشق و اشتراکات آن­ دو، در این حوزه می­پردازد. در آغاز، به بیان مشترکات مبحث عشق و حالات آن، در تمهیدات با سوانح العشّاق -که تماماً...

  عرفا به اشکال گوناگونی در شعر و نثر طرح‌ نو درافکنده‌اند و آثاری متفاوت با ویژگی‌های ادبی شاخص، خلق کرده‌اند. بهاءولد نیز عارفی است دارای سبک و اثری پدید آورده است که به لحاظ ویژگیِ تأویلی- تفسیری قابل تأمل است. در این پژوهش، روش‌های تأویلی بهاءولد و نسبت تأویل با تداعی معانی بررسی شده است. روش تحقیق به صورت تحلیلی- توصیفی ­است؛ بدین صورت که با استخراج و بررسی کلیۀ تأویل‌های اثر و تطبیق آن­ها ...

فروغ فرخزاد در طول دوره شاعری خود دو نوع زبان را تجربه کرده است؛ زبان وی در دوره اول، زبانی کهنه با مضامین و تصاویری تکراری است که به علت مستعمل بودن به شعریّت نمی رسد، اما در دوره دوم ، به زاویه دیدی منحصر به فرد و اندیشه ای متمایز دست یافته و با استفاده از تمهیدات بدیعِ بیانی توانسته است زبان را به سمت ادبیّت سوق دهد. از جمله تکنیک های تأثیر گذار فروغ در این دوره، نمادپردازی است. در دو کتاب واپس...

از آن جا که شعر زبان اسرار دل است و مخلوق عاطفه های حسّاس، شاعری نوعی کیمیاگری شناخته شده است در حوزه پیوند الفاظ با موسیقی. در میان سرامدان شعر فارسی، فرّخی نمونه کامل شاعرانی است که در تلفیق مضامین شعر با موسیقی گام های استوار برداشته است. وی را در حوزه الفاظ به حُسن انتخاب کلمات خوش آهنگ، فصیح، رشیق و دلاویز باید ستود. براستی در رعایت تناسب معانی و مضامین و تلفیق آنها با موسیقی کلمات و ترکیبات ...

انعکاس باده نوشی در میان اقوام کهن، مضامین خمری در ادبیّات را به وجود آورده و در شعر فارسی نیز از همان ابتدا، این مضامین رایج بوده است. پژوهش حاضر، بازتاب مضامین خمری در شعر خاقانی را بررسی کرده و این نتیجه ها را در پی داشته است که، با وجود حجم اندک شعرهای خمری خاقانی در مقایسه با کلّ دیوان وی، مضامین خمری در دیوان این سراینده از قوی ترین اشعار بادگانی در شعر فارسی به شمار می آیند و دقیق ترین تصا...

از جملۀ خصایص بارز سبکی شعرای نامی سبک هندی، که شعرشان را از اشعار سبک های دیگر متمایزتر جلوه می دهد مخالف خوانی یا انحراف از نُرم است . منظور از مخالف خوانی، در اشعار شعرای سبک هندی آن است که شعرای این سبک، به جهت دست یافتن به «معنی بیگانه» و پروراندن معانی و مضامین بکر شعری و متفاوت از آن چه در هنجار دیرینه ی ادبی است، در مورد معانی و مضامین کلیشه ای و رایج در ادب فارسی و شخصیت ها و عناصر مشهو...