لقد أعطت نظریات النقد الحدیثة، الحریة للمتلقی فی تشکیل معنی النص و تفسیره علی هواه، بعدّ النص مفتوحاً لاحتمالات کثیرة و دلالات مخفیة و متطورة بتطور الحیاة و تطور خبرات المتلقی الاجتماعیة و التاریخیة و الثقافیة. إذا لکلّ زمن و لکل لغة قرائه ؛ فلا یتوقّف القراءة و التلقی عند زمنٍ ما. و بینما یختلف تلقیات أبناء اللغة الواحدة فلا ریب فی اختلاف تلقیات أبناء اللغة الأخری. اللغة الفارسیة و العربیة هاتین ال...

إن مسألة "أوقات الصلاة" بصفتها مرسومًا حکومیًّا تفتح آفاقًا جدیدة فی رسالة أمیر المؤمنین (ع) إلى عماله. وطالما کان الجانب الفقهی من "أوقات الصلاة الخمس" موضوع الکثیر النقاش بین فقهاء الإمامیة والعامة. ورغم أن الرسالة ٥۲ من نهج‌البلاغة قصیرة، إلا أنها مفیدة فی مجالات مختلفة. وبالنظر إلى البعد الحکومی لصلاة الجماعة فإنها تسعى لتحقیق هذه الأهداف وهی مهمة الحاکم فی تنظیم الشؤون الروحیة، وتعزیز النظام ا...

نظریه نسخ از مهم ترین مسائل قرآنی است که دانشمندان علوم قرآن و تفسیر درباره وقوع یا عدم وقوع آن، دیدگاه های متفاوتی ارائه داده اند. غالب عالمان در اعتقاد به وجود نسخ همداستان و متفق بوده و اختلاف آن ها تنها در تعداد و چگونگی آیات منسوخ است. از سویی دیگر، برخی از دانشمندان به خصوص متاخّران، به مقولة «عدم نسخ آیات قرآن» گرایش نشان داده و بر این باورند که هیچ یک از آیات قرآن نسخ نشده اند. در این مق...

پرسش از منشاء قرآن همواره از سوی مخالفان و موافقان دین اسلام مطرح بوده است. از قرن نوزدهم، این پرسش محور مطالعات بسیاری از مستشرقان قرار گرفت و دیدگاه های گوناگونی در این باره ارائه شد. در این مقاله، ابتدا اهمّ دیدگاه های اندیشمندان اسلامی درباره منشاء قرآن بیان شده است و آنگاه مهم ترین دیدگاه های قرآن پژوهان غربی در این باره به روش کتابخانه ای استقراء گردید که بر اساس آن، مشخّص شد که اهمّ نظرات د...

فصلنامه علمی ـ پژوهشی «تحقیقات علوم قرآن و حدیث» دانشگاه الزهرا(س)   سال دوازدهم ، شماره1، بهار1394، پیاپی25           نقش قرائت قرآن در ترجمه و تفاسیر ایرانی   در قرن دهم هجری قمری     کریم پارچه باف دولتی [1]   سیدمحمدعلی ایازی [2]   سیدمحمدباقر حجتی [3]     تاریخ دریافت:05/10/91   تاریخ تصویب:30/04/92 چکیده   «علم قرائت» را می­توان یکی از مهم­ترین علوم قرآنی دانست که تأثیری مستقیم بر ترجمه و...

واژه ها به عنوان عنصر اصلی کتاب قرآن، از جایگاه والایی در آن برخوردارند و گام نخست در فهم متن قرآن را به معناشناسی خودشان اختصاص می دهند. این نوشتار با پیش فرض امکان، ضرورت و فوریت معناشناسی واژگان قرآن، بر آن است که روشی جامع در معناشناسی واژه های قرآن ارائه کند. روش معناشناسی قرآن در این نوشته چنین ترسیم شده است که انواع منابع اعم از منابع نقلی، علمی و عقلی جهت معناشناسی شناسایی می شوند و سپس...

نقد و بررسی نظرات مستشرقین درباره منابع قرآن است. نویسنده، نخست شبهات قرآنی را به چند دسته: 1- ماهیّت و حقیقت وحی، 2- تأثیر قرآن از محیط و فرهنگ جاهلی، 3- تناقضات قرآنی، 4- اشتباهات تاریخی، ادبی و علمی قرآن 5- تحریف قرآن تقسیم کرده است و سپس به پاسخ این شبهه که »آیا قرآن از منابعی بهره جسته است؟« پرداخته و پس از نقل نظرات دانشمندان مسیحی و یهودی و مستشرقان، منشأ آیینهای ابراهیمی را از یک سرچشمه ...

چکیده از زمان نزول قرآن تاکنون، مخالفان اسلام تلاش کرده اند تا با ایجاد تردید در الهی بودن قرآن، آن را ساخته ذهن بشر و برگرفته از منابع پیشین بدانند. قرآن کریم خود نیز به این موضوع اشاره کرده و به اجمال پاسخ مدعیان را داده است. در سده های اخیر با گسترش موج اسلام پژوهی در غرب، فرضیه اقتباس برخی از محتویات قرآن از متون ادیان گذشته نیز یکی از زمینه های فعالیت خاورشناسان قرار گرفت. آنها علاوه بر ا...

اهمیت و جایگاه منحصر به فرد قرآن سبب شده است تا استشهاد به قرآن، مهم ترین و رایج ترین مستند در احتجاجات و مناظرات مسلمانان باشد. اما از آنجا که شناخت و استفاده انسان ها از قرآن به فراخور استعداد  و فهمشان از این کتاب الهی متفاوت است، بهترین و عالی ترین شیوة استشهاد به قرآن را در احتجاجات معصومین(ع) مشاهده می کنیم. استشهادات معصومین(ع) به قرآن، برخی مستقیم و برخی غیر مستقیم است؛ در استشهاد مستقی...

بررسی و نقد دیدگاه های گوناگون درباره همسان سازی تفسیر قرآن و متون بشری است. نویسنده، پس از اشاره ای کوتاه به فهم پذیری متون و کاربرد ابزارها و روشهای متفاوت در راستای فهم و تفسیر متون الهی و بشری، به فهم پذیری قرآن پرداخته و سه دیدگاه را مطرح کرده است. دیدگاه نخست، نظریه کسانی است که فهم پذیری قرآن را باور ندارند. دیدگاه دوم؛ باور کسانی است که فهم پذیری قرآن را پذیرفته، اما ویژه پیامبر و معصوم...