تفسیر قرطبی، در دسته‌بندی تفاسیر، در گروه تفاسیر فقهی جای می‌گیرد و افزون بر مباحث فقهی مباحث گوناگون دیگری را نیز در خود جای داده است. یکی از موضوعات جالب توجه این تفسیر عقل است و جایگاه آن در سه حوزۀ فقهی، کلامی، و تفسیری قابل بررسی است. قرطبی در مقام نظر مجالی برای ورود عقل در حوزه‌های فقهی و کلامی نمی‌بیند، اما در عمل در مواردی به دلیل عقلی استناد کرده است. وی در حوزۀ قرآنی نقش پررنگی برای ...

دراین پایانامه اندیشه های کلامی شیخ صدوق وشیخ مفید در شش فصل مورد بررسی و تطبیق قرارگرفته است.درفصل دوم به روش شناسی اندیشه های کلامی این دو اندیشمند پرداخته شده است که روش نقل گرایی صدوق بر عقل گرایی او غلبه دارد و مفید جنبه عقل گرایی را در مباحث کلامی بر روش نقل گرایی ترجیح می دهد. در فصل سوم ضرورت شناخت خدا، اثبات خدا و صفات خدا از دیدگاه صدوق و مفید مورد بررسی وتطبیق قرار گرفته است. فصل چها...

موضوع امکان اعادة معدوم و هویت انسان در قیامت، یکی از مهم ترین و در عین حال چالش برانگیزترین مباحث فلسفی و کلامی در تفکر اسلامی است. این موضوع با همة انضمام ها و بایسته های آن در تقریرات فلاسفة مسلمان به شکل ها و صورت های متنوعی آورده شده و مورد بحث قرار گرفته است. آرای علامه حلی به عنوان یکی از دانشمندان مسلمان به سبب غنای مطالب و شرح پیوستة آن ها با سایر موضوعات، بسیار مورد توجه است. وی نوع د...

متکلمان امامیه، اشاعره و معتزله عقاید خویش را به همراه استناد به آیات قرآن درکتاب هایشان بیان کرده و حتی در محکوم کردن یکدیگر ازآیات بهره جسته اند. این پرسش وجود دارد که آیا صاحبان مذاهب کلامی در استفاده از آیات قرآن به انواع سیاق آیات توجه داشته اند و آیا سیاق آیات می تواند برداشت های مختلف را پوشش دهد؟ علامه شوشتری در احقاق الحق کلام شیعی را از علامه حلی و کلام اشعری را از روزبهان آورده و در ...

اندیشۀ کلامی امامیه در گذر تاریخ شاهد فراز و فرودهایی بوده است که از سویی، ریشه در پویایی درون مایه های معرفتی و عقلانی شیعه دارد و از سوی دیگر، برآمده از تعاملات آن با چارچوب های کلامی و فلسفی غالب بر هر دورۀ تاریخی است. هر چند فرایند تطور کلام امامیه بی شباهت با دیگر مذاهب شیعی و سنی نیست و در برخی دوره ها، امامیان بسی دیرتر از دیگران پا به میدان دیگرگون سازی ادبیات کلامی خود گذاشته اند؛ ولی ...

چکیده از جمله مباحث کلامی در میان مفسّران، تفسیر آیاتی از قرآن کریم است که موهم صفات انسان گونه برای خداوند متعال است. مجسّمه، اشاعره، معتزله و امامیّه در این باب اختلاف نظر دارند و هر یک با استفاده از رویکرد کلامی خود، این آیات را تفسیر نموده اند. این مقاله پس از مروری کوتاه بر دیدگاه های کلامی مشهور، به تبیین نظر علاّمه طباطبائی، مفسّر بزرگ معاصر، امامیّه، در باب تنزیه خداوند از صفات انسان گونه می...

قرائت درست از مختصّات حکمت صدرایی و تعیّن معرفتی آن می تواند نقش مهمّی در فهم و تفسیر مباحث حکمت متعالیه ایفا نماید؛ فارغ از نگاه التقاطی به فلسفة ملاّصدرا و تردید دربارة آن به عنوان مکتب فکری مستقل، نظریّه هایی وجود دارند که از تعیّن معرفتی فلسفة ملاّصدرا سخن می گویند. این جستار، در گام نخست، مختصّات حکمت صدرایی را مطرح می کند و در آن، فلسفة به عنوان دیسپلین و رشتة علمی با هویّتی هندسی و ماهیّتی شبکه ای...

هدف از تدوین رساله حاضر، معرفی و بررسی مبانی و گرایشهای تفسیری جرجانی در تفسیر «جلاءالاذهان و جلاءالاحزان» می باشد. بر این اساس در مورد مبانی این تفسیر در دو بخش مبنای الهی که شامل تفسیر قرآن به قرآن و تفسیر قرآن به سنت است، تحقیق کرده ایم. و در این دو مبنا، موضوعاتی مانند تفسیر قرآن به قرآن بر اساس مشابهت لفظی و معنوی و تفسیر مجمل به مبین و... ذکر شده است. در زمینه تفسیر قرآن به سنت نیز مباحث ...

سنایی از جمله شعرای بزرگ زبان فارسی است که از معتقدات کلامی و دینی بیشتری در آثار خود بهره برده است. با وجود تسلط مذاهب اهل سنت همچون اشاعره و حنفیه، در زمان و محیط زندگی سنایی، باورهای کلامی شیعه در آثار این حکیم بازتاب گسترده ای دارد؛ به گونهای که بسیاری از اصول اعتقادی این گروه را با اشراف کامل، در کنار برخی از اصول اعتقادی دیگر فِرَق ذکر کرده و از آنها به عنوان حقایق کلامی و دینی دفاع نموده ا...