در چند دهه اخیر در سایه انتشار شمار قابل توجهی از ترجمه‌های فارسی قرآن کریم، مقوله «نقد ترجمه‌های ‏قرآن» نیز به عنوان حوزه‌ای نوپا در پژوهش‌های علوم قرآنی شناخته ‌شده که انتشار شمار فزاینده این دسته از ‏آثار در قالب مقالات، کتب و پایان نامه‌های دانشگاهی خود گواهی گویا بر این مدعاست. بررسی این آثار مبیّن ‏این واقعیت است که بخش قابل توجهی از آنها متأثر از یافته‌های نوین دانش زبان شناسی به موضوعاتی...

بحث سیاق از مباحث کلیدی و زیربنایی در حوزه علوم قرآنی و اصول تفسیری است. این نقش کلیدی در حوزه های معارفی دیگر هم چون فقه و اصول نیز مطرح است. دانشمندان علوم قرآن و تفسیر، از سیاق بسیار یاد کرده‏اند و آن را مورد استناد قرار داده‏اند، ولی تعریف دقیقی از سیاق ارائه نکرده اند و هم چنین در تحقق سیاق، دو شرط ارتباط صدوری و ارتباط موضوعی را بیان کرده اند، که به نظر می رسد این دو شرط باید مورد واکاوی ...

معنا‌شناسی ساختگرای واژگانی یکی از شاخه‌های معناشناسی است که ایزوتسو رویکرد در‌زمانی آن را در حوزه قرآنی بر پایه نظریه معنایی لئو وایسگربر و زبان‌شناسی قومی ارائه کرده است. ایزوتسو در معنا‌شناسی قرآنی خود، زاویه جدیدی از مطالعات مفهومی و واژگانی قرآن را معرفی کرد که مباحث مطرح در آن به‌ویژه ترسیم شبکه معنایی مفاهیم، اثر مهمی در ارائه تصویری به هم پیوسته از مفاهیم و واژگان قرآنی داشته است. روشمن...

بررسی و نقد کتاب «قرآن و پلورالیزم» اثر آقای محمد حسن قدردان قراملکی است. نویسنده کتاب، با استناد به آیات قرآن، بر انحصارگرایی پای می فشارد و نادرستی تکثرگرایی را نتیجه می گیرد. ناقد، پاسخهای نویسنده کتاب را در قبال مستندات قرآنی تکثرگرایان ناکافی می داند. از این رو، دلایل قرآنی وی را از جمله: آیه میثاق، آیه مهیمن، آیات جهان شمول، اوصاف قرآن، بشارت عهدین، فراخوانی به اسلام، اسلام شرط هدایت اهل ...

هدف این مقاله، بررسی مستندات قرآنی نظریه تحریف کتاب مقدس است. نویسنده آیات مائده، 41 و 31، بقره، 75 و 79، نساء، 46، آل عمران، 78 را به عنوان شش مستند قرآنی نظریه تحریف کتاب مقدس ذکر می کند و برداشت کسانی را که از این آیات، تحریف را نتیجه گرفته اند پس از هر آیه می آورد، سپس به نقد و بررسی آن می پردازد و در پایان به این نتیجه می رسد که این آیات دلالت بر تحریف لفظی ندارد و حداکثر دلالت آن بر تحریف...

نخستین گام های مفسران در تدوین تفاسیر، جمع آوری روایاتی بود که به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم به تفسیر آیات می پرداخت، روایاتی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و یا ائمه (علیهم السلام) که در تفسیر آیات به آن استناد می شد، این روش در عصر حضور و پس از آن نیز روش معمول برای تفسیر قرآن کریم بود تا اوایل قرن چهارم هجری که جهان اسلام با تحول دانش تفسیر مواجه شد و با رشد عقل گرایی به ویژه در مدرسه...

اعراب قرآن و تجزیه و تحلیل این متن مقدس بر اساس قواعد عربی، یکی از کهن ترین علوم اسلامی قرآنی است. از سویی دیگر، به دلایلی، گاهی برای یک یا چند لفظ، عبارت قرآنی، اعراب های مختلفی ذکر شده یا محتمل می شود. در این صورت است که نیاز به توجیه صحت این اعراب یا نقد و بررسی صحت و سقم آن ها می شود. علم توجیه اعراب قرآنی، در حقیقت، متصدی این امر است که بر اساس مستندات متعددی، به توجیه، نقد و بررسی اعراب ه...

کتاب هرمنوتیک قرآنی، طبرسی و مهارت تفسیر قرآن1 اثر برویس فاج (Bruce fudge) از جملة مهم‌ترین آثار خاورشناسان دربارة تفسیر مجمع‌البیان به حساب می‌آید. بررسی کتاب نشان می‌دهد که با وجود ابتکار و تلاش نویسنده در خلق برخی مطالب، کاستی‌ها و اشکالات مهمی نیز به چشم می‌خورد. در این نوشتار، پس از معرفی اجمالی فاج و آثار وی، گزارشی از محتوای کتاب ارائه شده است و در مقام بررسی، آرای وی در دو بخش نقد محتوا...

علامه سید محمد حسین فضل الله نویسنده تفسیر « من وحی القرآن » در بحث‌های خود حول تفسیر آیات و سور قرآنی، آراء مفسرین دیگر را گاه برای توضیح مطلب و نظریه‌ای و گاهی برای نقد و پاسخ به آنها ذکر نموده است و البته نسبت به تفسیر المیزان توجه خاصی داشته و این تفسیر را از بهترین تفاسیر جدید از جهت غناء، تنوع فکری و تفسیر آیات می‌داند، به همین جهت ملاحظات و مناقشاتی درباره‌ی این تفسیر وزین مطرح می‌نماید....