صدر الدین محمد شیرازی، مشهور به صدر المتألهین و ملا صدرا، در سال 979 هـ. ق. در شیراز متولد شد. وی تنها پسر ابراهیم شیرازی بود. ابراهیم مدتها منصب امارت داشت و از چهره‏های قدرتمند سیاسی و اجتماعی شهرش به شمار می‏رفت. صدر الدین، پس از تکمیل تحصیلات مقدماتی، رهسپار کاشان شد(1) و پس از مدتی تلمذ در کاشان، در حدود سال 995 هـ. ق. برای تکمیل تحصیلات عازم اصفهان گردید. در اصفهان نزد شیخ بهایی به تحصیل ...

حکمت متعالیه که بنای رفیع آن توسط ملاصدرا بنا نهاده شده به عنوان قله فلسفه و حکمت اسلامی از جایگاه و منزلت رفیعی برخوردار است. ولیکن برخلاف این رفعت، همچنان شکست و گسستی میان مبانی آن با دیگر رشته های علوم انسانی، بالاخص رشته هایی که بخشی از بن مایه های معرفتیشان را وامدار فلسفه می باشند، وجود دارد. لذا ما در این پایان نامه که مبتنی بر طرح تحقیق کیفی است و تبیین و استنتاج دلالتهای تربیتی را هدف...

تحول در بنیان های فلسفی آموزش و پرورش، شرط لازم تحول در آموزش و پرورش است؛ هر چند شرط کافی آن نیست. تحول در آموزش و پرورش می تواند با رویکردهای فلسفی گوناگون ملاحظه شود. اما آن گاه که از تحول در آموزش و پرورش، متناسب با شرایط بومی و اوضاع و احوال خاص یک کشور سخن به میان می آید لازم است بر مبانی فلسفی برخاسته از بطن و متن همان کشور استوار گردد. نظام فلسفی حکمت متعالیه به عنوان نظامی برآمده از مت...

معرفت نفس، گام آغازین برای رسیدن به شناختی دقیق از اجتماع و در نهایت، خداوند است. از آن جا که حکمت متعالیه، منظومه ای دقیق و سامانة فکری سنجیده ای می باشد، طبعاً نوع نگرش صدرا به انسان و ویژگی های آن، متأثر از زیرساخت ­های فلسفی وی است. در این نوشتار که به انسان شناسی در فلسفة سیاسی متعالیه می پردازد، سعی شده تا ضمن تبیین مفاهیم، به این دغدغة اساسی پاسخ داده شود که براساس مبانی نظری انسان شناسی ...

جایگاه انسان در علوم انسانی به گونه‌ای است که سبب شده همگرایی آن با علوم طبیعی در عینیت معرفت‌شناسی و وحدت روش‌شناختی به چالشی اساسی تبدیل شود. مطالعات فلسفی توانسته‌اند این چالش و مرز میان علوم انسانی و علوم طبیعی را از طریق طرح پرسش‌های معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی، روش‌شناسی و انسان‌شناسی در پیش روی علوم انسانی برجسته سازند. سازمان و انسانِ سازمانی نیز که موضوع مطالعات دانش مدیریت است در مواجهه با...

برهان صدیقین در سومین دوره از حیات خود در تاریخ فلسفه اسلامی با تأثیرپذیری از مبانی حکمت متعالیه، تحولاتی را طی کرده است. این مقاله تحولات برهان را در چهارصد سال اخیر دنبال می کند و تقریرات متفاوتی را برمی رسد که این برهان پشت سر گذاشته است.

در این مقاله سازگاری قول به استحاله تناسخ و اعتقاد به مسخ در حکمت متعالیه مورد بررسی قرار گرفته است به این منظور ضمن تعریف و ذکر اقسام تناسخ، محذوراتی که موجب شده است فلاسفه حکمت متعالیه تناسخ را محال بدانند، جمع آوری شده است و سپس با توجه به آراء این حکما در مورد حقیقت و واقعیت مسخ، مشخص شده است که هیچ یک از آن محذورات در مسخ وجود ندارد و در نتیجه قول به استحاله تناسخ با اعتقاد به مسخ کاملا سا...

بسمه تعالی مبانی فلسفی نقش زیرساختی در علوم ایفاء می کنند، و آموزه های خاصِ هر مکتب فلسفی، مایه ی تشخص علوم، به هویتی خاص و ممتاز، نسبت به علومِ نشأت گرفته از اصول سایر مکاتب فلسفی، می گردد. زیبایی شناسی نیز از این امر مستثنی نبوده و (هرچند که تا کنون در فرهنگ اسلامی و مکاتب فلسفی آن، به صورت مدون، تالیف و به رشته ی تحریر در نیامده اما) می تواند در دستگاه فلسفی حکمت متعالیه به صورتی کاملا (متمای...

حقیقت علم در حکمت متعالیه صدرایی عین حقیقت وجود، بسیط و دارای سلسله مراتب حقیقی است. اگر چه بر مبنای مشرب عرفا حقیقت علم واحد شخصی است و هر علمی که خارج از آن واحد شخصی فرض شود، حقیقت علم نیست، بلکه ظهور همان حقیقت است. تأثیرپذیری مسئله علم الهی و سلسله مراتب آن از متون دینی در نظام حکمت صدرایی بسیار برجسته و مشهود است و مفاهیمی همچون عنایت، قضا و قدر، که از متون دینی اقتباس شده اند، با مراتب ع...

تطورات علم و نظریه¬های اجتماعی حقیقتی است که با اندک تأملی تصدیق می¬شود. مفهوم و معیار صدق به قدری مهم است که اندک تغییری در آن¬ها علم را زیر و زبَر می¬کند. رئالیسم تنگ¬نظرانه، رئالیسم آشفته، ایدئالیسم و رئالیسم انتقادیِ «بسکار» مکاتب اجتماعی است که همه متأثر از عناصر صدق است. رویکرد جدلیِ علم در غرب موجب شده است مفهوم و معیار صدق در این مکاتب دچار چالش¬های جدّی باشد. تنها مکتبی که توان ارائه¬ی معر...