چکیده ابن فارض و مولوی، از شاعران عارف قرن هفتم، در فرهنگ مصر و ایران جایگاهی مشابه دارند. ویژگی های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی روزگارشان همانند بوده است. هر دو به مشرب عشق و مستی و نیز اندیشه های وحدت گرایانه متمایل بودند. در نقد فرد و اجتماع کوشیده و شیوه ای ملامتی داشته اند و ... . این همدلی ها و هم چنین معرفت مولوی و ابن فارض به ادب، شعر و فرهنگ اسلامی، همزبانی مولوی با ابن فارض را در ابعاد ...

جنون واژه ای است که دارای اعتباری نسبی است و گفتمان فعلی آن هم چنان نیازمند اصلاح است. بنابراین، در این پژوهش با رویکردی کیفی ضمن مطالعه مفهوم جنون و سیر تحول آن در گذر زمان سعی شده است رویدادهای زمانی تأثیرگذار بر این مفهوم مطالعه شود. این پژوهش با نگاهی به رویکرد تبارشناسانه فوکو و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوای کیفی، به خوانش سیر تحول مفهوم جنون در آثار شاعران ماندگار ایران فردوسی، نظامی، ...

این مقاله در صدد پاسخ به این پرسش است که منشأ وحی از منظر مولوی چیست؟ آیا وحی نازل بر پیامبران از جانب خداست یا نفس پیامبر؟ با توجه به آموزه وحدت وجود در مثنوی آیا می توان ادعا کرد که منشأ وحی نفس کامل پیامبر است؟ برای پاسخ به این پرسش ابتدا دیدگاه مولوی در باب جهان هستی است و رابطه آن با خدا و انسان شناسی وی مورد پژوهش قرار گرفته است. با توجه به ابیات گوناگون مثنوی انسان استعدادهای درونی بسیار...

مولوی در تعبیراتی که از مرگ آورده، گاهی آن را امری ناپسند و گاهی مطلوب و پسندیده توصیف کرده است. از نظر وی حقیقتِ آدمی، روح اوست که مدّتی در بدن محبوس گشته است. کسی که غافل از این معنی است؛ یعنی خود را بدن مادی می پندارد، مُرده است. از این رو کسانی که به دنیا دل بسته اند، مردگانی اند که این جهانِ تنگ و تاریک از نظر آنها فراخ و روشن است. در این معنی، زندگی و مرگ امری تشکیکی است و مراتب آنها، همان مر...

این مقاله درصدد بیان میزان ارتباط، شباهت ها، تفاوت ها و دخل و تصرّفات مولوی در مآخذ حکایت های مثنوی برآمده است و از آن جا که توجّه به ساختار حکایت ها راهی برای درک بهتر و بیشتر مفاهیم و نقاط اشتراک و افتراق آن هاست و حکایت های تمثیلی مصیبت نامه ی عطّار یکی از مآخذ مولوی در مثنوی می باشد، نگارنده به بررسی حکایت تمثیلی «آن کس که در یاری بزد» در این دو اثر پرداخته و با مقایسه ی عناصر روساختی (طرح و پ...

جلال الدین محمد بلخی معروف به مولانا یا مولوی (672-604 هجری ) از آنجا که در خانواده ای فرهیخته دانش دوست و دانش پرور با این همه به راستی خدا شناس و خدا ترس و سیراب از معارف اسلامی و بزرگ زاده و بزرگ شده بود از همان آغاز کودکی با آموزش های ژرف اسلامی بالیدن گرفت و بزرگ شد. گذشته از گفته های مولوی شناسان آثار به جای مانده از مولوی به خوبی نشان می دهد که این عارف بزرگ، در معارف اسلامی و نیز فرهنگ ...

آموزه ولایت حلقه اتصال دو جریان مهم تشیع و تصوف در عالم اسلام است‏، از این رو درونمایه اصلی آثار پیشگامان هردو جریان سیره و سخنان اولیا بوده است. این جستار به تحلیل و نشان دادن سیمای علی(ع) در سه اثر سترگ جلال­ الدین محمد مولوی (مثنوی‏، کلیات شمس و مجالس سبعه) و گزارش افلاکی از مناقب او اختصاص دارد. مولانا (604-672ق)‏ که بی­ تردید خود از کاملان طریقت است، سلسله طریقت و حتی نَسَبیت مادری خود را به...

مثنوی متنی است قاعده گریز و ساختارشکن که در سطوح مختلفِ صوری، زبانی، روایی و معنایی، ساختارهای ذهنی و زبانی خواننده و پیش فرض های متعارف و مقبول او را برهم می ریزد. اولین نکته ای که در برخورد با جهان قصه های مثنوی توجه مخاطب را جلب می کند، ساختار نوآیین قصه هاست. این مقاله پس از نگاهی اجمالی به شالوده شکنی، ضمن مقایسة متن اصلی قصه ها و حکایات مثنوی با مأخذ آنها، بدون توجه به گریزها و گسست های را...

هنجارگریزی یکی از وجوه رستاخیز واژگان بر مبنای زبان شناسی است که با شکستن ساختار سطحی واژه ها و نه ساختار عمیق، باعث لذت ادبی مخاطب می شود. در این جستار نگارندگان به روش تحلیلی کنایات هنجارگریخته را در دیوان ابن فارض و کلیات مولوی نقد و بررسی می کنند. پژوهش حاضر نشان می­دهد که کنایه در سروده های این دو شاعر، علاوه بر جنبة زیباشناختی و هنری، ابزار انتقال معانی مبهمی است که به آسانی تن به بیان صر...

از آنجا که دستمایه های عرفانی برآمده از آموزه های قرآن کریم زمینة مناسبی برای مطالعات و تحقیقات نظری و بالینی روانشناسی را فراهم آورده است بدین جهت لازم است که در آثار عرفان اسلامی همچون مثنوی مولوی از این زاویه مطالعات جدید داشت که از جمله این موضوعات کار کرد هیجانی غم در روان انسان است که مولوی در مثنوی ضمن تبیین انواع هیجانات درونی انسان موضوع غم را با نگاه تحلیلی و با پیشتوانه معرفتی که از ...