این مقال بر آن است تا نظریة «اصالت وجود» را که یکی از اصول مهم فلسفه ملاصدرا است بررسی وبه سابقه این نظریه در فلسفه اشراق اشاره کند. مؤلف بر خلاف نظر مشهور، عقیده دارد که شیخ اشراق نه تنها به اصالت ماهیت اعتقادی ندارد، بلکه از مدافعان سرسخت اصالت وجود می‏باشد. دلیلی که ملاصدرا وپیروان او بر اصالت وجود ذکر کرده‏اند عیناً در بیانات شیخ اشراق وجود دارد . هم‌چنین مؤلف از راه رابطه علی ومعلولی انوار...

اهمیت اندیشه‌های سهروردی در سیر شکل‌گیری بحث اصالت وجود و اعتباریت ماهیت و این‌که بسیاری از مباحث فلسفی حکمت متعالیه در اثبات اصالت وجود ناظر به نقد ادلّه و سخنان سهروردی میباشد بر کسی پوشیده نیست. به دلیل عدم جامع‌نگری فلسفی در این بحث و عدم توجّه به سیر تاریخی آن و همچنین عدم رعایت مباحث روش‌شناسانه، ما با چهار تلقّی و دیدگاه دربار? فلسف? اشراق روبه‌رو هستیم: 1ـ سهروردیِ قائل به اصالت ماهیت، 2ـ س...

حکمای متعالیه، بر اساس شماری از دلائل، به دفاع از نظریّة اصالت وجود پرداخته­اند. همچنین این نظریّه، بر شماری پیش­فرض مبتنی است. لذا، مواجهة انتقادی با این نظریّه می­تواند به دو شکل عمده صورت­بندی شود که عبارت­اند از: بررسی پیش­فرض­های نظریّه؛ و بررسی ادلّة آن. در مقام مواجهة انتقادی با پیش­فرض­های نظریة اصالت وجود، اشتراک معنوی وجود ـ به عنوان یک پیش­فرض تصدیقی ـ نادرست و یا محلّ تردید است. همچنین تل...

در میان فلاسفه متأخر،آراء و اندیشه های ملاصدرا به ویژه نظریه اصالت وجود، تأثیر به سزایی در مباحث فلسفه به جای گذاشت. ساختار فلسفی پیشین را دگرگون ساخت و نظام ماهوی را کنار زد و در بسیاری از مسائل فلسفی از جمله: جعل ، علیت، حرکت، وحدت، کثرت و... سخنان بدیعی را به جهان فلسفه ارائه کرد.مسئلۀ اصالت وجود، اگرچه در آثار صدرا و تابعین وی به کرّات دربارۀ آن بحث شده است، همچنان از زوایایی اساسی دچار ابها...

کاوش بشر بر اساس حس کنجکاوی و نیازهای روحی مبنی بر اصول و پیش فرضها از طریق عقل و دل سیر کرده و در زمینه های فکری به بحث و جدل پرداخته و با منابع دینی و منابع عقلانی به براهینی دست یافته و به استدلال پرداخته است. از مسائلی که همیشه دغدغه ی بشر بوده و به آن پرداخته مبداء خلقت و چیستی خداست که راههای گوناگونی به یقین باورهای دینی و توجیه آن می پردازد. در ساحت ایمان نیز سوالاتی طرح می شود از جمله ...

ملاصدرا کلی طبیعی را امری صرفاً ذهنی می داند؛ اما در قبال منشاء انتزاع آن، دو نگرش متفاوت دارد که در این مقاله با عنوان به دو نگرش عام و خاص بررسی شده است. وی در نگرش عام خود، به دلیل اعتقاد به وجود بالعرض ماهیت و اتحاد آن با وجود خارجی، منشاء انتزاع کلی طبیعی را ماهیت می داند. در نتیجه بر مبنای این نگرش، کلی طبیعی نسبت به ماهیت تأخر دارد. در نگرش خاص، مسأله کلی طبیعی، ذیل دو حوزه وجودشناختی و م...

مساله ای که این رساله سعی در پاسخ گویی به آن دارد این است که، آیا موجودات عالم همه زنده اند یا حیات مخصوص دسته خاصی از موجودات است؟ و اگر همه موجودات حیات دارند به جه صورت می باشد؟ ملاصدرا قائل به این است که، وجود و بقای ماده بدون نیروی حیات قابل تصور نیست لذا ثابت می کند حیات مساوق وجود است و وجود مقول به تشکیک. با بیان اینکه حیات یک نحوه وجود است حیات را برای همه موجودات عالم اثبات می کند و ب...

زندگی اجتماعی و توجّه به روح جامعه یکی از اساسی ترین تعلیمات قرآن است. چشم اندازی که قرآن برای جامعة انسانی و تفسیر آن در مورد عوامل فعّال در این جامعه ترسیم می کند، بر پایۀ نگرش شمول گرایانه به انسان به عنوان مجموعه ای متجانس و هماهنگ قرار دارد که ناظر به جنبه های آن است. در این چشم انداز، تعابیر مختلفی در آیات می توان مشاهده کرد که به بیان سنّت ها و تاریخ آنها، مسائل اجتماعی و دعوت به مطالعۀ جوا...

مسئلة خیر و شر یکی از بحث­های عمیق فلسفه و کلام است که در دوران های مختلف تاریخ تفکر، مورد نقد و بررسی قرار گرفته و ذهن اندیشمندانی را به خود معطوف داشته است. در این میان، فلاسفة اسلامی، به ویژه حکمای صدرایی، با نگاهی عقلی و مستدل، رنج­ها و شرور مطرح در جهان هستی را مورد مطالعه قرار داده و به تبیین حقیقت و ماهیت آن پرداخته اند. صدر­المتألهین در پاسخ به مسئلة شر بر سه مبنای اساسی اصالت وجود، عدم...