حالات پیامبرe هنگام نزول قرآن و دریافت وحی، از مسائل مهم در زمینه علوم قرآن است؛ چه این که در جوامع روایی و کتاب های تفسیری، روایات فراوانی- که گاه به استفاضه می رسند- در این زمینه گزارش شده است. بیش تر این روایات را اهل سنت گزارش کرده اند و مجموع آن ها در شش دسته قابل تقسیم اند: 1- ترس و اضطراب پیامبرe هنگام نزول قرآن؛ 2- نزول قرآن بر پیامبرr هنگام خواب؛ 3- عرق ریزی پیامبرr هنگام نزول قرآن؛ 4-...

شکرالله جهان مهین*  اسلام برای عقل ارزش فراوانی قائل است و حجّیت آن را می پذیرد و به ایمانی که متکی به عقل نباشد چندان بهایی نمی دهد و برای ایمان و اعمالِ نیکِ کم عقلان و سفیهان ارزش چندانی قائل نیست. اسلام شرط مکلّف شدن به هر نوع تکلیفی و پذیرش هر مسئولیتی، چه دینی و چه اجتماعی، بهره مندی فرد از نیروی تعقّل می داند. در روایات اسلامی از عقل به عنوان پیامبر درونی تعبیر می شود و فقهای شیعه عقل را یکی ...

هدف: مقالة پیش رو در صدد ارزیابی محتواییِ روایاتی بود که در آنها نکاتی در زمینة مسائل علم جنین‌شناسی بیان شده است و رویکرد آن، یافتن جایگاه این روایات در مصداق‌شناسی نحوة رابطة متقابل علم و دین بود. روش: با بررسی منابع کتابخانه‌ایِ معتبر در حوزة جنین‌شناسی و جستجو در تفاسیر اثری و منابع روایی فریقین، مطالعة تطبیقی صورت گرفت و گزاره‌های روایی متعارض با یافته‌های علوم تجربی از روایاتی که با یافته‌ه...

موضوع این پژوهش، تفسیر تطبیقی روایی سوره های قلم و حاقه بر مبنای روایات نورالثقلین از شیعه، و الدرّالمنثور از اهل سنّت می باشد. لذا ابتدا ذیل هر سوره مفاد ظاهری و روایی آیات آن بیان شده و در نهایت بین این مفاد، مقایسه صورت گرفته است. نتیجه مقایسه فوق این بود که رابطه روایات تفسیری با مفاد ظاهری دارای حالتهای متفاوتی است. برخی روایات تبیین و توضیح همان مفاد ظاهری هستند و بیشتر نقش آموزشی برای استف...

قدرت مفهومی است که در بیشتر علوم طبیعی، کلامی، فلسفی و انسانی مورد توجه قرار گرفته است، ولی در علوم اجتماعی و سیاسی طبعاً اهمیّت ویژه و جایگاه محوری دارد. علما و اندیشمندان هر گروه از زاویه خاصّی به توضیح مفهوم قدرت پرداخته اند، بعضی با دید طبقاتی به قدرت نگریسته اند، برخی دیگر با توجه به آثار قدرت، آن را توضیح داده اند و گروهی قدرت را با قابلیت تطبیق داده اند که هیچ کدام از آنها خالی از ایراد نیس...

تسلیم در برابر معارف بیان­شده توسط پیشوایان دینی، موضوعی است که بسیاری از روایات شیعی بر آن تأکید کرده­اند. این روایات، بر تسلیم محض و فرمان­برداری کامل در برابر اوامر و نواهی معصومان(ع) دلالت دارند. نظر به محوریت عقل در تفکر شیعی برای سنجش و پذیرش موضوعات دینی، فقدان تبیین درست از روایات پیش­گفته، تقویت انگارۀ­ تعارض تسلیم­پذیری و عقل­گرایی و تضعیف منزلت عقل را موجب می‌شود. بنابراین کشف معنای ...

چکیده روایات اسباب نزول همانند سایر روایات دیگر در طول تاریخ از پدیده­ای به نام« جعل» در امان نبوده است و روایات جعلی همچون سایر حوزه­های حدیث به این حوزه نیز راه یافته است. مخالفت با قرآن، مخالفت با عقل، مخالفت با اجماع، ضعف سندی، قراین معنوی؛ از جمله معیارها و مولفه­های تشخیص روایات جعلی است. اما در حوزه اسباب نزول علاوه بر موارد فوق؛ مخالفت با تاریخ، هماهنگی با جریان­های حاکم، خلط جری و تطبی...