در عصر مشروطه، شعر فارسی، درکنار حفظ درون‌مایه‌های قدیمی خود، با مضامینی جدید آشنا شد که در دوره‌های قبل آن‌ها را تجربه نکرده بود. به همین دلیل، این دوره را عصر تغییر و تحول‌های بنیادین در درون‌مایه‌ها و مضامین قدیمی شعر فارسی می‌نامند. آشنایی با ادبیات غرب، تحولات سیاسی و اجتماعی ایران، انقلاب فرانسه، جریان موسوم به روشن‌فکری، استبداد داخلی و استعمار خارجی از مسائلی است که در این زمینه نقش بسز...

شهر­آشوب­های مهستی تعریضی است به شاعران ستایشگر و ممدوحان شیفته ی قدرت در جامعه­ای طبقاتی که مدیحه اعتبار خاصی داشت و ارزش حاکمان به مدیحه سرایان درباری بود. هدف این مقاله شناخت نشانه­های پنهان این رفتار کنایی در معانی ضمنی شعر زنی شاعر در قرن ششم هجری قمری است. دوره ی سلجوقی به لحاظ شعری دوره ی اوج رونق شعرهای مدحی بود، امّا مهستی برخلاف شاعرانِ ستایشگر، شعرهای اجتماعی واکنشی سرود. چرایی این موض...

در میان دسته بندی های متعدد و متنوع ارائه شده برای اندیشه های سیاسی در اسلام و ایران معمولاً بر حوزه هایی همچون فقه سیاسی، فلسفه سیاسی، کلام سیاسی و سیاست نامه نویسی تأکید می شود، اما ایرانی ترین حوزه اندیشه ورزی در ایران اسلامی را بایستی در حوزه شعر جستجو کرد. زیرا که سپهر اندیشه ایرانی شعر است و اغلب فقها و فلاسفه و متکلمان و عرفای ایرانی، زمانی که خواسته اند نهان شده های دل خویش را آزادانه و ...

در این مقاله با استفاده از نظریه استعارۀ شناختی لیکاف- جانسون به بررسی استعاره­های موجود در شعر حسین منزوی درباره­ی معشوق تغزلی و سمبلیک پرداخته شده است. نتایج این گفتار نشان می­دهد که منزوی، در ناخودآگاه خود به انواع معشوق به مثابه یک موضوع نورانی و روشن­گر می­نگرد. این نگاه استعاره­ایِ غالب در اشعار منزوی را می­توان وابسته به زیرساخت سیاسی-اجتماعی و فرهنگی جامعه­، نمود اساطیر و نمادهای جهانی د...

چکیده زن، یکی از موضوعات مهم شعری شاعران عرب بوده است که از دوران جاهلی تا عصر حاضر، در سروده های آن ها خود نمایی می کند. بنا به اعتقاد اکثر ناقدان قدیم و جدید سرایندگان شعر کهن به این عنصر مهم در جامعه با نگاهی سطحی نگریسته­اند، اما شاعران معاصر با نگاهی نو و متفاوت با دید گذشتگان به موضوع زن پرداخته­اند. یکی از این شاعران صلاح عبد الصبور است که در موضوعات گوناگون از این نام برای بیان ایده­ها ...

شعر فارسی عموماً به دو حوزة تقابلی کلاسیک/ نو تقسیم می شود. این تقابل که با تأکید بر گسست تاریخی، بسیاری از امکانات شعر کلاسیک فارسی را به حاشیه می راند، به مثابه یک گفتمان قابل بررسی است؛ گفتمانی که زمینه های معرفتی و سیاسی - اجتماعی آن در آراءِ بسیاری از روشنفکران ایرانی دیده می شود، اما در نوشته های مهم ترین شاعران نوگرا، به حوزة بوطیقایی شعر گره خورده است. این مقاله به تحلیل انتقادی وجوه گفتم...

ادبیات پایداری و مقاومت، فریاد رسای ملت های مظلوم در برابر استعمار و حاکمان ظالم است که شاعران آن را در اشعار خود به تصویر کشیده اند. ابوالقاسم عارف قزوینی و معروف رصافی از جملۀ این شاعران در ادبیات معاصر ایران و عراقند که مضامین ادبیات پایداری در سروده های سیاسی ـ اجتماعی آن ها به وضوح مشاهده می شود. بنابراین، تحقیق در مضامین سیاسی ـ اجتماعی شعر این دو شاعر اهمیت دارد و بسیار ضروری می نماید. د...