شکل گیری نهضت مشروطه و در پی آن بر پایی نظام مشروطه پارلمانی در ایران، نقطه عطفی در تاریخ این مرز و بوم به شمار می آید چرا که نظریه دولت مشروطه گامی به سوی تحدید قدرت سیاسی پادشاه با محوریت پارلمان می باشد. در بررسی نظریه دولت مشروطه در ایران و نظریات مطرح شده در پیرامون آن علی الخصوص نظریات شیخ فضل الله نوری در این خصوص شاهد بروز پاره ای منازعات در برداشت از برخی مفاهیم هستیم که مهمترین این مف...

یکی از ویژگی های شعر دورة مشروطه، بهره برداری شاعران از عناصر اسطوره ای است. شاعران با اشاره به نام و وقایع زندگی شاهان و پهلوانان ایران باستان، کوشیده اند مخاطبان خویش را به تحرک وادارند. هر چند شاعران برجستة عصر مشروطیت کمابیش به این امر توجه داشته اند، اما شیوة برخورد آنها با عناصر اسطوره ای یکسان نیست. در این میان، شاعرانی چون ادیب الممالک و بهار با برداشتی کلاسیک گونه و معتدل در معرفی اساط...

مشروطه مهم ترین آوردگاه سنت های فکری- سیاسی متفاوت ایرانی، اسلامی و غربی و سنت های تلفیقی برآمده از آنها است. در این میان، اصحاب سنت اسلام فقاهتی در تباین، سازگاری یا ناسازگاری سنت اسلامی با سنت لیبرال غربی راه هایی متفاوت را پیمودند. در این پژوهش از آن دسته از فقها و مراجعی که در خوانش مجدد از اسلام؛ معتقد به سازگاری سنت ایرانی/اسلامی با سنت غربی بودند به عنوان سنت اسلام نواندیش یاد می شود. ای...

منزوی از مبتکران اصلی غزل نو است که ضمن در نظر داشتن ارزش‌ها، قابلیت‌ها و ویژگی‌های برجسته و منحصر به فرد شعر کلاسیک، اشعار خود را به بسیاری از ظرافت‌ها، تکنیک‌ها و ویژگی‌های مطرح در شعر نو آراسته است. وی در سرودن غزل‌های خود از شگردها و نوآوری‌هایی بهره گرفته که سبب تمایز با غزلِ غزل سُرایان سنّتی و پیدایش شیوه‌ای تازه در غزل شده است. در این مقاله به بررسی نوآوری‌ها و ویژگی‌های خاص اشعار او پرداخ...

مولوی در غزلی که بررسی ساختاری آن موضوع این مقاله است، برخی از دیدگاه‌های عرفانی خود را نه به صورت بیان صریح، بلکه از طریق ساختار غزل بیان می‌کند. این غزل دارای فرمی اندام‌وار است و در آن، نشانه یا دالّی که بر "باد" دلالت می‌کند؛ اما در شعر حضور ظاهری ندارد، بلکه تبدیل به نماد شده است. غزل مورد بحث به دلیل ساختار ویژه‌ای که دارد می‌تواند بخشی از تشخّص سبکی مولوی را در شعر نشان دهد.

نوآوری­های منزوی درغزل*   نوازالله فرهادی استادیار دانشگاه فرهنگیان پردیس شهید رجایی شیراز   چکیده در کنار غزل‌سرایان سنّتی که غزل‌سرایی به شیوه‌های کهن را در دورة معاصر زنده نگه داشته و بر اثر آن جریان‌ها و سبک‌هایی چون سبک عراقی، هندی و بینابین (تهرانی)1 را رایج نموده‌اند، گروهی از غزل‌پردازان با ابتکارات خود راه نو و باب تازه‌ای در غزل‌سرایی معاصر گشودند. تحولات و نوآوری‌هایی که غزل‌گوی...

ازویژگی های مولوی در عرصه ی غزل پردازی گنجاندن داستان واره ها در غزل است.او از این طریق روشی نو در القای مفاهیم عرفانی به کار می گیرد. حاصل پیوند این غزل ها با داستان واره ها،غزل روایی است که به مثابه ی ابزاری مناسب برای القای اندیشه های مولانا به کار گرفته می شود.این غزل های روایی حاوی ناب ترین تجربه ی عارفانه است،اندیشه هایی که با روایت شدن؛نه تنها بهتر درک می شوند؛بلکه تأثیرگذاری شان نیز می ...

پژوهش‌گران ادبی غالباً در مورد انسجام و پیوستگیِ میان ابیات غزل حافظ اختلاف عقیده دارند: گروهی به‌طور ضمنی غزل حافظ را فاقد انسجام دانسته‌اند و، ویژگیِ اصلی غزل حافظ را گسسته¬نمایی و به‌عبارتی نداشتن انسجام و ارتباط معنایی در محور عمودی غزل بیان کرده¬اند. در مقابل، گروه دیگری از محقّقان به وجود ارتباط میان ابیات و در نتیجه انسجام در غزل حافظ معتقد هستند. در مقاله حاضر با استفاده از نظریه تکامل¬یافت...

زیبایی‏های ادبی و هنری غزل حافظ بر همگان مبرهن است؛ امّا این زیبایی‏ها زمانی بیشتر آشکار می‏شود که با غزل‏های دیگر شاعران و بویژه غزل‏هایی که مورد توجّه وی بوده و در استقبال از آن اشعار، غزل‏هایی هم‏زمینه سروده؛ بررسی مقایسه‏ای گردد. چنین بررسی‏هایی تا حدّی می‏تواند این امر را محرز کند که چرا غزل‏دوستان از خوانش غزل حافظ در مقایسه با غزل‏هایی با همان زمینه؛ حظّی وافرتر و متفاوت‏تر دریافت می‏کنند. ز...

بررسی سیر غزل فارسی نشان می‌دهد که غزل بیش‌تر متکی بر خیال‌پردازی و مضمون‌آفرینی درباره عشق بوده و اغلب غزل‌سرایان به جای توصیف احوال و تجربیات عاشقانه، با تخیل و ممارست در شاعری، مضمون‌پردازی -کرده‌اند، اما در دوره معاصر، برخی ازغزل‌سرایان کمابیش به توصیف واقعی حالات عاشقانه خود پرداخته‌اند. سیمین بهبهانی، حسین منزوی و محمدعلی بهمنی از جمله غزل‌سرایان نوگرای معاصر هستند که به نظر می‌آید مضامین...