معشوق غزل فارسی باچهره مبهم و مه‌آلود، یکی از موضوعاتی است که به سختی می‌توان نظری جامع وشامل را در باره آن بیان کرد. در این نوشتار از زاویه روانکاوی فروید به تحلیل و بررسی این مخاطب یا معشوق پرداخته می‌شود تا همزمان با آوردن نمونه‌های شعری و بیان سنت‌های غزل فارسی مطرح شود که مخاطب اصلی وبنیادی در غزل عاشقانه فارسی در واقع مادر یا شخصیتی با ویژگی‌های مادر گونه است. مادری که از دیدگاه کودک تثبی...

امیری فیروزکوهی ‘متخلّص به ((امیر)) شاعر قصیده سرا و غزل پرداز معاصر ‘ از خاندانی است صاحب نام. او درمیان سخنوران معاصر چهره ای دارد شناخته شده با تمام ویژگیهای یک شاعر طراز اول. امیری نه تنها در حوزه غزل و قصیده‘بلکه در میدان انواع دیگر شعر طبعی دارد به روانی آب‘زلال و صاف. اگرچه غزلش در نازک خیالی غزل صائب را به یاد می آورد‘ اما شهرتش در پیروی از سبک هندی بیشتر به جهت دفاع توأم با هواداری و...

خروج از عادت در حیطه ادبیات هم، همچون دیگر معارف انسانی، کار نوابغ است. خلاف‌عادت‌هایی که حافظ در غزل خود ایجاد کرد منشأ جریانی شد که مقلدان بسیاری را پدید آورد. این خلاف‌عادت‌ها در حوزه صورت، معنی، یا ارتباط‌های ممکن در معنی و صورت رخ داده است. نقد اخلاق اجتماعی یکی از هنجارشکنی‌‌های معنایی بود. ابداع ظرایف‌ بلاغی که تازگی آن‌ها بخصوص در حوزه ایهام مشهود بود، خلاف‌آمد دیگری در ایجاد پیوندهای گ...

کاربرد پر بسامد زبان گفتاری در آثار گروهی از شاعران معاصر، یک جریان شعری را به نام شعر گفتاری پدید آورده‌است. غزل گفتاری شاخه‌ای از جریان شعر گفتاری و نمودی برجسته از جریان شعر معاصر در خط سیر شعر کلاسیک فارسی است که پیکره‌ای گفتارین، الفاظی زنده و شکسته، قالبی متنوع و مضمونی تلفیقی از موضوعات کهنه و نو با رویکردی بی پروا در صراحت‌گویی، بیان عواطف شخصی و خصوصی گوینده با مخاطب و غنای احساسی مضاع...

بازتاب شعر و اندیشه ی حافظ در شعر بسیاری از شاعران بعد از او مشاهده می شود امّا این تأثیر پذیری در شعر همه ی  شاعران به یک حدّ و اندازه نیست. ولی با اطمینان و یقین می توان ادّعا و ثابت نمود که زیب النّساء از معدود شاعرانی است که تأثیر پذیری او از شعر حافظ در همه ی زمینه ها آشکار است. از جمله در غزل های فراوانی وزن، قافیه و ردیف غزل هایش با غزل های حافظ هماهنگی دارد. از نظر واژگان و ترکیبات نیز گاهی...

غزل مجون((بی پرده)) روایی‘در عصر جاهلی شکل گرفت‘و امرؤالقیس پرچمدار آن بود‘با وجود این که دین مبین اسلامی بر مسیر شعر و ادب اثر نهاد‘وشاعران را به رعایت عفت کلام در غزل فراخواند‘تنها یکی از شاعران موالی که اهل حبشه بود‘پرچم این شیوه غزل گویی را در صدر اسلام بر دوش کشید‘او به سحیم عبد بنی الحسحاس موسوم بود‘ و پیرو اشعار مجون روایی به حساب می آمد ‘ پافشاری او در رعایت این شیوه موجب شد که جانش را ...

در این مقاله، غزلی نویافته منسوب به عطّار نیشابوری معرفی می‌شود. در کتابِ اورادالاحباب و فصوص-الآداب، برای بیان معنی «خرابات» به این غزل استشهاد شده است. ابوالمفاخر یحیی باخرزی، مؤلّف این کتاب، به طور صریح بیان داشته که این شعر از عطار نیشابوری است. علاوه بر این تصریح، قراین زبانی و نبودن در اقدم نسخ دیوان عراقی نیز مؤیّد صحّت این انتساب است. در این میان، نکته حائز اهمیت این است که این غزل با اختلاف...

غزل مولانا در بلندایی است که نقل و نه بعد از آن، نظیری برایش یافت نمی شود. شعری ساخت مندکه بر محور عمودی زبان قوام یافته و از طریق روایت گری و تمثیل گویی و پرورش استعاره به وحدت و انسجام رسیده است، اما استحکام غزل مولانا بر موسیقی استوار است، و اگرچه وحدت معنایی و موسیقایی دارد و مضمون های تخیلی و رنگارنگ، ولی نوعی گسست در تار و پود زیرینش دیده می شود. مقاله می کوشد نشانه هایی از پیوست ها و گسس...

 هر متنی با متون پیش از خود رابطه دارد و با آنها گفتگو می‌کند، و معنا در بافتی بینامتنی با ارجاع از متنی به متن دیگر شکل می‌گیرد. غزلیات شمس که حاصل مکاشفات و تجربه‌های معنوی مولوی است به شخصیت‌های قرآنی نیز می‌پردازد. مولوی ماجراهای پیامبران در قرآن را تنها رویدادی از آنِ گذشته نمی‌داند و معتقد است آن وقایع در سطحی دیگر برای کسانی که تشبه به احوال آنان دارند، روی می‌دهد. مولوی در غزلی که در این...

اشتهار خاقانی به قصیده سرایی و گرایش ذوق و قریحه ی او به قالب قصیده موجب شده است تا غزلیاتش در زیر سایه ی سنگین قصایدش مغفول بماند. حال آنکه وی درغزل شاعری صاحب سبک و از حلقه های زنجیره ی تکامل غزل به شمار می آید. نقش وی در تکامل غزل تا آنجاست که شاعران بزرگی چون مولانا، سعدی و به خصوص حافظ تحت تاثیر او بوده اند. غزل سرایی شیوه ی خاص خاقانی نیست. تمایل دستگاه فکری وی به قصیده موجب شده است تا...